روانشناسی سالمندان: بایدها و نبایدهای زندگی با سالمندان

روانشناسی سالمندان به ما کمک می‌کند تا بتوانیم در خصوص مقولۀ سالمندی و سالمندان آگاهی بیشتری کسب کنیم و با نیازها و توانایی های جسمی و ذهنی آنها تا حد زیادی آشنا شویم.

در این مقاله خبرگزاری اطلس تا حدودی به سوال هایی در خصوص سالمندان، اینکه رشد در این دوران چگونه است؟ توانایی های یک سالمند در چه حد است؟ مشکلات اجتماعی سالمندان و رفع برخی ابهامات از این دورۀ مهم زندگی می‌پردازیم.

روانشناسی سالمندان

روانشناسی سالمندان یک دست آورد علمی است که به کمک بسیاری از ما آمده است تا به واسطۀ آن بتوانیم شناخت کافی نسبت به این گروه سنی و این دوران پیدا کنیم.

پوست

بافت پوستی در دوران سالمندی تغییرات بسیاری می‌کند. یعنی آن نرمی و انعطاف قبل را ندارد و چروک و بی رنگ می‌شود. موی سر سفید و در برخی موارد می‌ریزد.

گردش خون

در این دوره مانند دوران قبل از آن، گردش خون به خوبی قبل کار نمی‌کند و خون را به همه جای بدن نمی‌رساند. برخی اندام خون کمتری نسبت به دیگر اعضا دریافت می‌کنند.

به دلیل همین افت کارکرد قلب و دستگاه گردش خون، سالمندان در این دوران با فشار خون مواجه هستند.

عملکرد جنسی

یائسگی در اکثر خانم ها از حدود ۵۰ سالگی به بعد اتفاق می‌افتد اما فعالیت غدد جنسی در مردها همچنان ادامه دارد. و توانایی باروری در آنها به قوت خود باقی است.

در زنان نیز به دلیل از بین رفتن ترس از بارداری امکان افزایش میل جنسی وجود دارد.

دستگاه گوارش

اعضا گوارشی در سالمندان دیگر آن قدرت سابق برای هضم برخی غذاهای چرب و سخت را ندارد. به همین دلیل سالمندان باید از خوردن غذاهای سنگین و چرب پرهیز کنند.

احتمال بروز سوء تغذیه نیز در این دوران زیاد است. بنابراین سعی کنید برای سالمندان خود برنامۀ غذایی را که شامل تمام ضروریات باشد تدوین کنید.

دستگاه عصبی

هر چه سن بالاتر می‌رود تعداد سلول های عصبی مغز کم می‌شود. از سن بیست و پنج سالگی روند از بین رفتن سلولهای عصبی شروع می‌شود.

مغزِ یک سالمند تعداد زیادی از سلولهای عصبی خود را از دست داده است، این باعث می‌شود که نتواند عملکردهای سابق خود و سرعتی که در گذشته داشته را دوباره باز یابد.

اما این به آن معنا نیست که همه سالمندان دچار اختلالات و عوارض عصبی شدیدی مثل آلزایمر شوند.

روانشناسی سالمندان: تغییرات ذهنی

به همان نسبت که سلولهای عصبی مغز از بین می‌رود، عملکرد های عالی مغز نیز دچار اختلال می‌شوند. فرد سالمند توان حل مسئله، استدلال و حافظۀ خود را تا حد زیادی از دست می‌دهد.

در تشخیص چهره ها، تاریخ ها و اسم ها دچار مشکل می‌شوند. توانایی کلامی تا حدودی ثابت می‌ماند بدین معنا که می‌توانند منظور خود را برسانند اما نمی‌توانند همانند گذشته روان صحبت کنند و در کلام آنها اختلالاتی بوجود می‌آید.

اگر سالمندان کارها و بازی های فکری مانند شطرنج، محاسبات و خواندن و نوشتن را در برنامه زندگی خود قرار دهند کمتر دچار افت عملکرد مغز می‌شوند.

آلزایمر

در روانشناسی سالمندان اختلال آلزایمر یکی از فاکتورهایی است که باید برای پیشگیری از بروز آن اقداماتی انجام داد. البته این فرایند ممکن است بدون هیچ پیش زمینۀ ارثی یا محیطی اتفاق بیفتد و علت آن ناشناخته است.

این اختلال با کاهش شدید حافظه و تخریب توانایی های شناختی شناخته می‌شود. شخص مبتلا به مرور چهره ها و اشخاص را فراموش می‌کند.

زود رنجی و عصبانیت از دیگر ویژگی های این اختلال است. این بیماری برای اطرافیان فرد بیمار بسیار آزاردهنده و ناراحت کننده است.

برخی عللی که باعث احتمال بروز آلزایمر می‌شوند عبارتند از؛ پیش زمینۀ ارثی، ازدیاد مواد سمی و وجود عامل عفونی و ویروسی.

درمان آلزایمر

برای این بیماری درمان قعطعی شناخته نشده است، اما داروهایی هستند که روند پیشرفت بیماری و تخریب سلول ها را کند می‌کنند.

روانشناسی سالمندان: تغییرات روانی

در روانشناسی سالمندان اینگونه آمده است که بعضی از آنها در این دوران بیشتر از بقیه فعال هستند، انعطاف پذیرند و یک نوع پختگی در روابط آنها قابل مشاهده اشت. این سالمندان معمولا زندگی منسجمی دارند.

دستۀ دیگر از سالمندان خصلت جاه طلبی را در وجود خود دارند. آنها سعی می‌کنند بر موقعیت ها و رویدادهای پیش آمده تسلط پیدا می‌کنند.

در روانشناسی سالمندان دستۀ دیگری نیز تقسیم بندی شده است، سالمندانی که منفعل و وابسته هستند. این سالمندان در مقابل رویدادهای اتفاقی و اشخاص تسلیم هستند.

تا کسانی برای تکیه کردن وجود نداشته باشند این افراد نمی‌توانند به خوبی ایفای نقش کنند.

روانشناسی سالمندان: تغییرات اجتماعی

اکثر سالمندان فرزندانی دارند و بعضی از آنها با فرزندان خود زندگی می‌کنند. روابط سالمندان با فرزندانشان گاهی ممکن است دچار تنش هایی شود.

مسائلی از قبیل محل سکونت، استقلالی که فرزندان نیاز دارند، وابستگی سالمندان به آنها و همچنین مسائل اعتقادی و مذهبی می‌تواند گاهی بروز مشکل کند.

زندگی گذشته

در روانشناسی سالمندان از زندگی افرادی که گذشته خود را به خوبی و گذرانده اند و مثمر ثمر بوده اند با کسانی که گذشته آنها کاملا بیهوده گذشته، بسیار متفاوت یاد شده است.

سالمندانی که ازگذشته احساس رضایت می‌کنند در خود حس کمال می‌یابند و خوش بینی و شور و شوق در زندگی آنها جریان دارد.

به عکس، سالمندانی که رضایتی از زندگی گذشتۀ خود ندارند، روحیۀ مضطرب و افسرده خواهند داشت.

روانشناسی سالمندان: سازگاری با تغییرات

تغییراتی که در زندگی سالمندان به وجود می‌آید، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی شخص سالمند و بهداشت روانی او بگذارد. اگر شخص انعطاف پذیر و سازگار باشد بیشتر می‌تواند با این تغییرات کنار بیاید.

دوستان

از نظر روانشناسی سالمندان، این دوران می‌تواند به وسیلۀ بعضی محرک ها برای افراد خوشایندتر شود. سالمندان از کنار دوستان خود بودن احساس رضایت بیشتری دارند نسبت به بودن در کنار فرزندان.

به این دلیل که سالمندان با دوستان هم سن خود احساس راحتی بیشتری می کنند. تداعی خاطرات گذشته باعث می‌شود حس خوبی به لحظات داشته باشند.

حمایت جامعه

روانشناسی سالمندان می‌گوید، دید اجتماع نسبت به سالمندان بر بهداشت روان آنها تأثیر می‌گذارد. اینکه جامعه سالمندان را به چشم موجوداتی ناکارآمد ببیند و یا انسان هایی مجرب و کارآمد خیلی فرق می‌کند.

حمایت هایی مانند حقوق بازنشستگی و بیمه و…، که جامعه از سالمندان به عمل می‌آورد می‌تواند عامل مؤثر دیگری برای تقویت روحیۀ سالمندان باشد.