موضع عالمانه و قضاوت عادلانه

در کشوری که انصاف و اخلاق نباشد، مطلق‌نگری حاکم است. همه چیز رنگ سیاه و سفید دارد. اشخاص، موضوعات و پدیده‌ها یا خیر مطلق است یا شر مطلق. کشتن شدن یک تازه عروس در چند شب پیش به دست محافظان آقای محقق، و جبهه‌گیری له یا علیه آن، نمونه‌ای اشکار بر اثبات این مدعا است.

آنچه در این باره می‌توان گفت اینکه: از منظر مسئولیت مدنی در بروز یک حادثه و فعل زیان‌بار ممکن است اسباب متعدد، دخالت داشته باشد؛ یعنی اسباب متعدد دست‌به‌دست هم داده‌باشد و حادثه زیان‌بار را به وجود آورده باشد، که اگر اجتماع آن اسباب نبود، حادثه زیانبار هرگز به وجود نمی‌آمد در این هنگام به موثریت هریکی از اسباب با امعان نظر به عرضی بودن و طولی بودن، مقدم بودن و موخر بودن، قریب بودن و بعید بودن توجه می‌شود و اینکه کدام یک از اسباب در حالات مختلف به چه میزان نقشی در به وجود آوردن حادثه داشته است و چه درصدی از تقصیر را می‌توان به عامل یا عاملین آن اسباب نسبت داد تا مسئولیت‌ها تقسیم شود.

از منظر جزایی ممكن است یک جنایت تنها با «يك مباشر» به وجود ‏آيد؛ یا اینکه تنها با «يك سبب» به وقوع پیوندد. ممکن است جنايتى با اجتماع سبب و مباشر محقّق گردد؛ که خود به چند دسته تقسیم می‌شود یا اینکه جنايتى با چند مباشر ارتكاب شده باشد و سر انجام  جنايتى كه با چند سبب تحقّق می‌پذيرد. در صورت تعدد عوامل از یک نوع ممکن است تقصیر‌ها مساوی باشد یا متفاوت، در صورت تفاوت ممکن است تقصیر هریک به تقصیر مطلق، سنگین و خیلی سنگین طبقه‌بندی شود.

حال دوستانی که به داوری و قضاوت در باره حادثه مذبور پرداخته‌اند، آیا همه این عوامل و اسباب را به صورت کارشناسانه و علمی بررسی کرده‌آند؟ آیا میزان و درجه هرکدام را مشخص کرده است؟ اگر نه، آیا بایسته است در باره یک مسئله فنی و حقوقی اظهار نظر سطحی کنند؟ اظهار نظر حق همه است؛ اما ابراز نظر نابجا و بدور از اخلاق، ناپسند است. برای آرامش جامعه، بگذاریم، موضوعات این چنین در محکمه بی‌طرف حل و فصل شود و التهاب نیافرینیم. حوادث و اتفاقات را رنگ جبهه‌گیری قومی، مذهبی و سیاسی ندهیم؛ بگذاریم روند حقوقی خود را طی کنند تا عدالت در جامعه نهادینه شود. باورکنید بخشی از عقب‌ماندگی کشور، مربوط است به عمل‌ها و عکس العمل‌های ما که نه آگاهانه است ونه منصفانه. پس برای عبور از این وضعیت، اخلاق‌مدارانه رفتار کنیم، عالمانه موضع بگیریم و عادلانه قضاوت کنیم. مبادا دشمنی با دیگران، ما را از عدالت بازدارد.

داکتر سید جواد سجادی