محقق: مهاجرین امیدی به برگشت ندارند

هشت صبح نوشت: محمد محقق، معاون رییس اجرایی حکومت وحدت ملی، با انتقاد از بی‌توجهی حکومت گذشته در باره حل مشکلات مهاجران افغان در بیرون از کشور، می‌گوید که شش میلیون مهاجر افغان امیدی برای بازگشت به کشور ندارند.

آقای محقق روز سه‌شنبه، ۲۵ قوس، در همایشی که توسط مجمع مطالعات صلح به‌منظور تجلیل از روز بین‌المللی مهاجرت برگزار شده بود، افزود که بی‌توجهی نسبت به وضعیت مهاجران افغان باعث شده تا برخی از کشورهای میزبان از این مهاجران علیه امنیت افغانستان استفاده کنند. محمد محقق گفت: «اگر ما نفوس افغانستان را که دقیق حسابش را هم نداریم سی میلیون بگیریم، بدون شک شش میلیون این جمعیت امروز در وطن خود نیستند و امیدی هم به بازگشتی به آینده ندارند. ما باید در باره سرنوشت این‌ها فکر کنیم. حکومتی که در قبال سرنوشت تمام ملت مسوولیت دارد، این بخش ملت را نباید نادیده بگیرد.»

معاون رییس اجرایی حکومت وحدت ملی افزود که مهاجرین افغان «با هزاران» نوع مشکل در کشورهای میزبان دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. به‌گفته‌ی او، مهاجرانی که در کشورهای ایران و پاکستان زندگی می‌کنند، با مشکلات بیشتری مواجه‌اند.

براساس آمارهای ارایه شده توسط مقام‌های مسوول، افغانستان در حال حاضر نزدیک به شش میلیون نفر مهاجر دارد که پنج‌ونیم میلیون‌شان در دو کشور همسایه، ایران و پاکستان، بودوباش دارند. آن طوری‌که مقام‌های مسوول و گزارش‌ها حکایت دارند، مهاجرین افغان در ایران بیشتر با مشکلات مواجه هستند. تهدید به اخراج اجباری، ایجاد محدودیت برای دسترسی به مراکز آموزشی، صحی، اقامت در برخی از شهرها و عدم صدور مجوز کار به کارگران افغانی و هم‌چنین کارت شناسایی برای فرزندان خانواده‌هایی که از والدین افغانی و ایرانی به دنیا آمده‌اند، از جمله مشکلات عمده‌ی مهاجرین افغان در ایران می‌باشد.

مهاجران بی‌هویت

محمد محقق می‌گوید که نزدیک به دوونیم میلیون مهاجر افغان در ایران اقامت دارند که از این رقم کم‌تر از یک میلیون‌شان دارای مدارک اقامت قانونی هستند. او می‌افزاید که «تلخ‌ترین» مشکل مهاجران افغان در ایران، بی‌هویتی فرزندان خانواده‌هایی هستند که از والدین افغانی و ایرانی متولد شده‌اند. به‌گفته‌ی او، فرزندانی که هویت‌شان گم است، تمایلی برای برگشت به افغانستان ندارند. معاون رییس اجرایی حکومت وحدت ملی گفت: «بسیاری از افغان‌ها که در آن‌جا هستند… احساس هویت افغانی نمی‌کنند. من تنها ایران را می‌گویم، در پاکستان و دیگر کشورها هم شاید همین طور باشد.» وی هم‌چنین افزود: «بسیاری از نابه‌سامانی‌های اخلاقی و مواد مخدر از همین مشکل روانی سرچشمه می‌گیرد که خود را هیچ احساس می‌کنند و هیچ هویتی برای‌شان وجود ندارد و متاسفانه مثل خسی در گرداب و سرچرخ هستند و نمی‌دانند به کجا می‌روند، از کجا هستند و چه جایگاهی دارند. این تلخ‌ترین حالتی بود که ما احساس می‌کردیم. صدها هزار نفر به همین مشکل روانی گرفتار هستند.»

هم‌چنین محمد محقق گفت که بی‌توجهی نسبت به مهاجرین افغان در بیرون از کشور باعث شده تا گروه‌های تروریستی از آنان سربازگیری کنند. به‌گفته‌ی آقای محقق، مهاجرینی که مورد بی‌توجهی دولت قرار گرفته‌اند، عقده‌ای شده و علیه امنیت افغانستان استفاده می‌شوند. معاون رییس اجرایی حکومت وحدت ملی می‌گوید: «امروز یکی از عواملی که امنیت ملی ما را تهدید می‌کند، این است که سیلی از ناراضیانی از این وطن رفته‌اند که با عقده‌های زیاد در بیرون از وطن زندگی می‌کنند و دشمن و حلقاتی که بخواهند استفاده‌ای برای ناامن‌سازی افغانستان بکنند، از آنان سربازگیری می‌کنند.»

کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان می‌گویند که طی سیزده سال اخیر نزدیک به پنج میلیون مهاجر افغان به کشور باز گشته‌اند اما با آن‌هم افغانستان از جمله کشورهایی است که بیشترین مهاجر را در سطح جهان دارد.

گسترش ناامنی‌ها و نبود زمینه‌های کار، مهاجرین برگشته به کشور را دوباره مجبور به ترک افغانستان ساخته است. روزانه صدها نفر به‌دلیل نبود زمینه‌های کار و عدم دسترسی به امکانات اولیه زندگی، کشور را ترک می‌کنند و دوباره دست به مهاجرت‌های طولانی و خطرناک می‌زنند.

اما وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان می‌گوید که ماهیت مهاجرت افغان‌ها طی ده‌سال اخیر تغییر کرده و بیشتر کسانی دست به مهاجرت می‌زنند که از اقتصاد خوب‌تری در افغانستان برخوردار هستند.

امان مطهری، رییس پالیسی و پلان وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان در این باره می‌گوید: «ما اصل مهاجرت دوباره را تایید می‌کنیم که بخشی از کسانی‌که در این‌جا آمده به نحوی مهاجرت دوباره را در پیش گرفته‌اند. ولی کسانی‌که دوباره دست به مهاجرت می‌زنند، بیشتر مجذوب کشورهای میزبان هستند نه شرایط سخت کشور خود ما. یعنی بیشتر کسانی دوباره مهاجرت می‌کنند که در یک شرایط خوب‌تر زندگی در افغانستان قرار دارند.»

هم‌چنین مقام‌های کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در کابل می‌گویند که میزان بازگشت داوطلبانه مهاجرین افغان طی سال‌های اخیر به‌دلیل نبود زمینه‌های کار و عدم دسترسی به سرپناه، کم‌تر شده است.