مطالب ناگفته از زندگی ابوریحان بیرونی

نکته قابل تامل در مورد ابوریحان بیرونی مشخص شدن ابعاد شخصیتی وی پس از پیشرفت علم بود: شاید در زمان خودش کسی به اندازه دوران پس از تکامل و پیشرفت علم ابوریحان را نمی شناخت.

وی به بیشتر علوم طبیعی در زمان خود تسلط داشت و در تمدن اسلامی وی را اولین کسی می دانند که وزن خاص بسیاری از  اجسام را به دست آورد،

این محاسبه آنچنان دقیق بود که با وزن مخصوص اجسام که دانشمندان امروزی با استفاده از وسایل پیشرفته تکنولوژیکی به دست می آورده اند تفاوت چندانی ندارد.

برای شناختن بهتر ابوریحان بیرونی با ما در خواندن این مطلب همراه باشید:

ابونصر، اولین حامی ابوریحان بیرونی

اولین حمایت کننده ابوریحان بیرونی که در پیشرفت او نقش بسزایی داشت ابونصر منصور بن علی بن عراق بود.

ابو نصر که از شاهزادگان آل عراق بود خود دانشمندی برجسته به شمار می رفت. خود ابوریحان بیرونی می گوید از کتابخانه ابونصر در هنگام تحصیل استفاده های فراوانی کرده است و ابونصر تمام علوم جدیدی که کسب می کرد را در اختیار وی قرار می داد.

ابوریحان سپس در اشعارش از ابونصر به نیکی یاد می کند و او را دانشمندی زبده و توانمند می خواند.

البته در برخی تحقیقات صورت گرفته به اشتباه منصور آل عراق را منصور بن نوح آورده اند: منصور بن نوح آخرین امیر سامانی بود.

ابوریحان برای کسب علم نزد منصور بن نوح به بخارا نرفت. ابوریحان در زمان منصور دوم ۲۵ سال سن داشت و این پذیرفتنی نیست که در  این زمان خود را یک نهال در حال رشد بخواند.

سفر به شهرهای مختلف

شاید بیهوده نباشد اگر بگوییم  علم کارتوگرافی از شاخه های علم جغرافیا شروع خود را مدیون ابوریحان بیرونی ست.

این دانشمند در زمان خود به شهرهای مختلف سفر می کرد و طول و عرض جغرافیایی آنها را اندازه می گرفت و روی یک کره علامت گذاری می نمود.

وی سال های بعد این نقاط مشخص شده را روی یک نقشه مسطح پیاده کرد و مقدمه علم کارتوگرافی را بنا نهاد.

اثرات و تحقیقات این دانشمند بزرگ در ادامه و در قرون هجده و نوزده میلادی مشخص شد: «اطلاعات در مورد کانالی که داریوش از رودخانه نیل به دریای سرخ کنده بود تا حین لشکر کشی به مصر تلفات کمتری بدهد،

آمار دقیق در مورد محیط کره زمین و فرضیه چرخش کره زمین به دور خود» بخش های مهمی از دستاوردهای ابوریحان در زمان خودش بود.

تاریخ و محل تولد ابوریحان بیرونی

همان طور که نام این دانشمند نشان می دهد وی در سال ۳۶۲ در «بیرون» در حومه شهر کاث به دنیا آمد، کاث در آن زمان پایتخت خوارزمشاهیان افریغی بود.

این دانشمند توانا پیست و پنج سال اول اول عمر خود را در خوارزم زندگی کرد. براساس نوشته های خود ابوریحان، وی در سال ۴۲۷ هجری قمری ۶۳ سال شمسی یا ۶۵ سال قمری سن داشته است.  

غضنفر تبریزی از علاقه مندان به ابوریحان بیرونی گفته است ابور ریحان بیرونی در ساع ۴ و ۱۰ دقیقه صبح پنج شنبه ۳ دی حجه ۳۶۲ هجری قمری برابر با ۹۷۳ میلای و ۳۴۳ هجری شمسی به دنیا آمده است.

اگرچه نمی توان به گفته های غضنفر در مورد تولد ابوریحان بیرونی زیاد اعتماد کرد اما مسلم است که این دانشمند، فیلسوف، جغرافی دان، ریاضی دان و فیزیک دان بزرگ ایرانی در حومه خوارزم متولد شده است.

این اظهارات قابل باورتر است چون بیرون روستایی در خارج از شهر خوارزم بود. برخی نیز در بخش دلیل انتخاب نام بیرونی برای ابوریحان گفته اند چون این دانشمند مدت زیادی از عمر خود را در بیرون از خوارزم سپری کرد به او لقب بیرونی را دادند.

منجم مشهور دربار غزنویان

اگرچه بیشتر شهرت ابوریحان بیرونی این دانشمند سرشناس ایرانی در علومی چون فقه، کلام، صرف، نحو، جغرافیا، ریاضیات، ستاره شناسی و پزشکی بوده است اما وی در دربار غزنویان یک ستاره شناس مشهور بود.

ابوریحان بیشتر تحصیلات خود را در خوارزم سپری کرد و در تمام دوران تحصیل هیچگاه از یادگیری و نوشتن غافل نشد.

این دانشمند ایرانی در علم سیر(علمی که اموال و سرگذشت شخصیت های کلان تاریخ را بررسی می کند) ید طولایی داشت.

وی در زمان خود توانست به یکی از دانشمندان صاحب نام تبدیل شود تا جاییکه دانشمندانی دیگری چون بیهقی از تاریخ دانان قرن ششم هجری برای اثبات برخی از گفته های خود به اسناد و اخبار ابوریحان مراجعه کرده است.  

تألیفات ابوریحان بیرونی

همان طور که گفته شد ابوریحان بیرونی در زمان خود از محضر استاد بزرگی چون ابونصر عراقی بهره های لازم را برد و توانست کتاب معروف خود به نام «آثارالباقیه» را در سال ۳۹۱ تالیف نمود.

وی پس از مدتی زندگی در گرگان و عراق دوباره به خوارزم بازگشت و در دربار آل مامون از فرماندهای خوارزمشاهیان مشغول شد.

پس از تسلط سلطان محمود بر آن بلاد، وی به غزنین منتقل شد(غزنین از شهرهای بزرگ خراسان قدیم بود که در افغانستان امروزی ست).