ترامپ و انتخابات آمریکا

روئسای جمهوری آمریکا اکثرا تجارب قانون‌گذاری یا اجرایی را در کارنامه‌ی خود داشته‌اند و یک‌راست از خانه به کاخ سفید نرفته‌اند. مثلا جرج‌ بوش پدر، معاون رییس جمهور بود، سپس رییس جمهور شد. بیل کلینتون و جرج بوش پسر قبل از ریاست جمهوری فرماندار ایالت بودند و باراک اوباما سناتور بود. ترامپ اما در سیاست آمریکا نام‌و‌نشانی نداشت. تاجری بود که عقل معاش‌اش خوب کار می‌کرد. املاک پدری‌اش را به سرمایه‌‌ای عظیم تبدیل کرد و مالک برج و باروهایی بسیار شد. پیروزی ترامپ در ۲۰۱۶ نخبه‌گان سیاسی آمریکا را شوکه کرد، تا آن‌جا که یکی از روشن‌فکران، ریاست جمهوری او بر آمریکا را «ابتذال شر» یا پیش‌پاافتادگی بدی توصیف کرد. چهار سال حضور در کاخ سفید نشان داد که او شخصیت و رفتاری متفاوت از شأن یک رییس جمهور دارد. وزرایش را با توئیت برکنار می‌کند و دیدگاه‌ها ‌و تصامیم‌اش را قبل از این‌که با مشاورانش هماهنگ کند، روی توئیتر قرار می‌دهد. اظهارات تخفیف‌آمیز او در باره‌ی مسلمانان و مهاجران را هم که همه می‌دانند.

در این دو روزی که از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌گذرد، موضع‌گیری‌‌ و رفتار ترامپ حتی جهوری‌خواهان را نیز به واکنش وا داشته است. جان بولتون مشاور امنیت‌ملی سابق او اعلام پیروزی قبل از روشن شدن نتایج نهایی انتخابات را به سخره گرفت. ادعای تقلب در انتخابات از سوی ترامپ، قبل از این‌که چالش‌آفرینی معمولی در برابر رقیب تلقی شود، نوعی دیکتاتورمآبی و استخفاف به دموکراسی تحلیل شد. آمریکا یکی از باثبات‌ترین دموکراسی‌های جهان است ‌و قانون فصل‌الخطاب ‌و یگانه پناهی است که رییس جمهور و شهروندان عادی در برابر آن یک‌سان‌اند.

آن‌گونه که ناظران برآورد کرده‌اند اکثریت آمریکایی‌های دارای تحصیلات بالا و دانشگاهیان و سیاه‌پوستان، و هم‌چنین اقلیت‌های مهاجر و مسلمان و یهودی به بایدن رای داده‌اند. روی‌گردانی این جماعت پیام آشکاری به ترامپ بود که او برای دموکراسی آمریکا یک خطر به شمار می‌رود.

نکته‌ی درخور تأمل دیگر این‌که آراء بالای ترامپ در دو دور کاندیداتوری‌اش، در متن و بطن خود نوعی هشدار جدی به تمام ملل دنیا به همراه دارد؛ و آن این‌که هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند همواره از خطر افتادن به تور پوپولیسم مصون بماند هرچند به درجه‌‌ی بالایی از رشد سیاسی و توسعه‌ و رفاه اقتصادی دست یافته باشد. ترامپ راسیست با آن ادبیات موهن و گفتمان نژادپرستانه به راحتی فرمانده کل قوای ارتش ابرقدرت دنیا شد و دیدیم که نه تنها آراء او این بار کاهش نیافت بل‌که نسبت به دور قبل حدود ۷ میلیون افزایش هم یافته است. معایب دموکراسی یکی همین جاها خودش را نشان می‌دهد. هیتلر هم با کودتا روی کار نیامده بود.
رسانه‌ها از پیروزی قریب‌الوقوع بایدن گزارش می‌کنند و این اتفاق دارد به قطع و یقین نزدیک می‌شود. سیاست آمریکا ممکن است در مورد افغانستان تغییر چندانی نکند اما سروکار داشتن با یک رییس جمهور پیشبینی‌پذیر بسیار بهتر از فردی است که نه پیشبینی‌پذیر است و نه قدرت کمی دارد.

هادی رحیمی زاده