در مجالس روضه زنانه چه می گذرد؟!

زنانه خوانی محرم و صفر

کسانی که از دوران طفولیت با عزاداری های أباعبدالله‌الحسین(ع) و محافل بزرگداشت شهدای کربلا انس گرفته اند و در این مجالس رشد و نمو یافته اند به خوبی مید انند که سوگواری در این ایام و برپایی هیئات و روضه ها از چه جایگاه عظیمی برخوردار است.

در میان این شور و عظمتی که سالیان سال شاهد آن هستیم، روضه ها، محافل و هیئات زنانه نیز به خوبی دیگر مجالس و شکوهی به همان نسبت برگزار شده اند.

این حسینه ها و محافلِ نه چندان گسترده در ماه های محرم و صفر و همچنین ایام شهادت ائمه معصومین به صورت مداوم در طول سالیان سال در خانه ها و حسینیه ها برقرار بوده است.

مشارکت پر رنگ و مداوم زنان در عرصه عزاداری های سید الشهدا و دیگر ائمه باعث شده زنان در این رویداد تاریخی نیز مانند سایر فعالیت ها به صورت موثر و جدی قدرت اجتماعی خود را به رخ بکشند.

کیفیت زنانه خوانی در محرم و صفر

مجلسی ساده با اتاقی که پوشش آن پارچه های سیاه عزای امام حسین است و کودکانی که دست در دستان مادر وارد این مجلس دور از ریا می شوند.

در این مجالس عمدتا برای راحتی مهمان ها پشتی هایی دور تا دور سالن و یا اتاق محل برگزاری مراسم چیده شده است و تشک هایی برای آسایش آنها در کنار یکدیگر پهن است.

مراسم با یک پذیرایی ساده شروع می شود و آنهایی که زودتر آمده اند دور هم زیارت عاشورا و یا سوره هایی از قرآن را هم خوانی می کنند تا مداح و یا خانم جلسه از راه برسد و روضه خوانی شروع شود.

با آمدن خانم، مجلس شکل رسمی تری به خود می گیرد. ابتدا بیان چند مسئله وا حکام شرعی و سپس ذکر مصیبت امام حسین (ع) و روضه و مداحی.

در این محافل ساده اما بی ریا و زیبا علاوه بر روضه خوانی تفسیر کوتاهی از آیه ها و روایات و همچنین تمرین روخوانی و روان خوانی قرآن نیز انجام می شود.

زنانه خوانی زیبایی های خاص خود را دارد. این محافل فقط برای خواندن روضه و ذکر مصیبت نیست، بلکه کلاس درسی کوچک و صمیمی است که درآن درس های زیادی گرفته می شود.

اخلاق ، معنویات ، بهشت و جهنم ، نماز و سیره ی پیامبر و ائمه اطهار و همچنین بیان مسائل و احکام اختصاصی زنان از جمله موضوعات و برنامه هایی است که عمدتا در این محافل عنوان می شود.

بعد از سخنرانی و بیان مسائل نیز روضه خوانی و نوحه و سوگواری برای سید الشهدا و اهل بیت انجام می شود.

این مجالس، محافل و سوگواری ها برای أباعبدالله‌الحسین (ع) از روزگاران دور وجود داشته است

قدمت زنانه خوانی های محرم

روضه خوانی و مدح و سوگواری برای اهل بیت (ع) از زمان خود آن بزرگواران وجود داشته است. اما در ایران قدمت این مجالس به دوره صفویان بر می گردد.

در زمان صفویه روضه های حضرت أباعبدالله‌الحسین (ع) از روی کتاب ” روضه الشهدای ” ملا حسین سبزورای خوانده می شده، شاید ریشه ی این که به مجالس امام حسین (ع) روضه می گویند نیز به نام همین کتاب بر می گردد.

این کتاب دارای مطالبی از واقعه و رویدادهای سرزمین کربلا و مصیبت هایی است که بر سر اهل بیت پیامبر (ص) وارد آمده است.

این کتاب پیش از دوره صفویه به زبان فارسی نوشته شده بود و کسانی که این مطالب را برای مردم بازگو می کردند به روضه خوان معروف بودند.

در دوران بعد از صفویه نیز این روضه خوانی ها ادامه پیدا کرد و تعزیه نیز به آن اضافه شد و همه اینها دست به دست هم دادند تا مجالس سوگواری أبا عبدالله الحسین (ع) رنگ و بویی واقعی تر به خود بگیرد و نسل ها یکی پس از دیگری آن را حفظ کردند.

از تاریخ شروع روضه های زنانه و زنانه خوانی ها اطلاعات زیادی در دست نیست اما می توان گفت که این مجالس نیز به همراه دیگر مجالس از قدمت بالایی برخوردار است و در هر زمان دروه در میان زنان جایگاه خود را حفظ کرده است.

به عنوان مثال در برخی دوره ها از جمله دوره رضا شاه که امکان برگزاری مراسم به صورت گسترده و بزرگ وجود نداشته، بسیاری از مسائل دینی و مفاهیم و حتی مباحث سیاسی در مجالس زنانه عنوان می شد.

مجالس زنانه یکی از شیوه های مهم برای تربیت نسل محب اهل بیت (ع) می باشد که هیچ شکی در موثر بودن آن نیست.

در گذشته زنان به همراه مردان در دسته های عزاداری شرکت می کردند، اما در سال های اخیر عزاداری ها شکل دیگری به خود گرفت.

حالا دیگر مانند گذشته زنان در این گونه مجالس به مردان وابسته نیستند، بلکه حضور زنان در این مراسم و روضه خوانی ها شکل گسترده تری به خود گرفته است.

در کشورهای مختلف دنیا و دیگر فرهنگ ها نیز عزداری ها به شکل و روش خاص خودشان صورت می گیرد.

آسیب های روضه های زنانه

مراسم زنانه خوانی و روضه های زنانه علاوه بر آنچه گفته شد معایب و مشکلاتی نیز به همراه دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است.

یکی از مواردی که باعث می شود، مجالس و محافل سوگواری أباعبدالله‌الحسین(ع) در میان زنان، ضعیف تر از دیگر مجالس باشد ادبیات پایین و سطحی بودن برخی از آنها می باشد.

در این گونه مجالس از آنجا که به صورت کاملا خود جوش و مردمی شکل می گیرد، نظارت چندانی روی آن وجود ندارد و همین، خود باعث می شود آسیب های تقریبا جدی آن را تهدید کند.

یکی از آن آسیب های جدی عدم نظارت روی سخنران و مداح و گزینش و فیلتر نشدن وعاظ در این دست مجالس می باشد.

برخی از این مجالس از آنجا که در شهرستان ها و محله های کوچک برگزار می شود معمولاً افرادی با مطالعه کم و سطح سواد پایین در راس جلسات هستند و همین امر باعث می شود برخی اطلاعات به صورت اشتباه و یا در سطحی پایین منتقل شود.

مجالسی که اینگونه برگزار شوند مسلما هیچ جذابیتی برای مخاطب ندارند و رفته رفته کم رنگ و کم رنگ تر می شوند.