تاریخچه تخت جمشید و دلیل ساخت مجموعه عظیم پرسپولیس

یکی از مناطق تاریخی ایران که سالانه توریست های زیادی برای دیدن آن به کشور ایران سفر می کنند بنای
تخت جمشید است. شاید برای خیلی ها سوالاتی مبهم در مورد این بنای تاریخی وجود داشته باشد. این که تاریخچه
تخت جمشید به چه دوره ای بر می گردد، پیش از اینها این اثر باستانی چگونه بوده است؟ دلیل به آتش کشیده شدن آن و بسیاری سوالات دیگر که در این نوشته به آنها پاسخ داده شده است.

تاریخچه تخت جمشید

این اثر باستانی و کهن، در مرودشت استان فارس واقع شده است. این شهر مورد توجه بسیاری از پادشاهان هخامنشی بوده است و تا سالیان متمادی پایتخت تشریفاتی حکومت قرار داشت.

این شهر با ستون های بلند بالا و سر ستون های زیبایش در میان دیگر شهرهای ایران شهره است. تاریخی کهن در آن نهفته و وجود تخت جمشید، آن را باشکوه تر ساخته است.

مقامات حکومت هخامنشیان در روز اول سال نو به پایتخت تشریفاتی خود می رفتند و جشن سال نو را در آن به شادی برگزار می کردند.

داریوش و تاریخچه تخت جمشید

این اثر باستانی که بسیار هنرمندانه ساخته شده است مربوط به دوران داریوش بزرگ است. به دستور او این بنای عظیم ساخته شد و بعد از او دیگر پادشاهان هخامنشی این بنا را گسترش دادند. این اثر ارزشمند در دامنه کوه رحمت که به آن میترا یا مهر هم گفته می شود ساخته شده است.

این کوه برای قوم آریایی از قداست خاصی برخوردار بود. کوروش کبیر آنجا را به عنوان پایتخت تشریفاتی قرار داد.

این منطقه که در مرکز فارس قرار دارد به پادشاهی شوش و انشان که پدر کورش کبیر در آن حکومت می کرده و همچنین بابل و هگمتانه، راه های ارتباطی و دسترسی آسانی داشته است.

وجود معادنی از سنگ، آثار و نقش رستم که هنوز در اطراف تخت جمشید به چشم می خورد، همچنین وجود
رودهای کر و پلوار، که آسایش را در هنگام ساخت و ساز فراهم می کردند، زمین های حاصلخیز و موارد بسیار دیگری که هر کدام می تواند دلیلی باشد برای این که تاریخچه تخت جمشید در این مکان رقم بخورد.

برخی این بنای عظیم و زیبا را محلی برای استراحت مقامات هخامنشی می دانند، برخی بر این عقیده اند که تخت جمشید محل برگزاری آیین های مختلف و از جمله جشن های بهاری بوده است.

عده ای دیگر از محققان و پژوهشگران با توجه به تاریخچه تخت جمشید آن را محل برگزاری گردهمایی ها دانسته، عده ای نیز می گویند محلی برای برگزاری مراسم مذهبی بوده است.

البته عده ای نیز بر این باورند که از تخت جمشید به عنوان رصد خانه استفاده می شده است! اما این بنا می تواند هر کدام از موارد فوق، به جز رصد خانه باشد زیرا هخامنشیان در آن زمان از طریق ریاضیات محاسبات نجومی خود را انجام می دادند و رصدخانه ای برای انجام این کار نیاز نداشتند.

چگونگی احداث تخت جمشید

صخره بزرگی در شمال غربی کوه مهر قرار داشت که داریوش آن صخره را به عنوان محلی برای ساخت یک کوشک شاهانه مورد توجه قرار داد.

همان طور که گفته شد شرایط اقلیمی منحصر به فرد، دشت ها و رودهای موجود در این ناحیه و مهم تر از همه
قرار گرفتن آن در مسیر جاده شاهی از دلایلی است که داریوش این منطقه را برای ساخت این بنا و شروعِ تاریخچه تخت جمشید انتخاب کرده بود.

کارشناسان تاریخی بر این عقیده اند که داریوش این محل را بر اساس محاسبات نجومی انتخاب کرده است. به عنوان مثال نحوه قرار گرفتن تخت جمشید در عرض و طول، همچنین تابش خورشید و بسیاری محاسبات دیگر.

کوه های بلندی که حکم یک دژ را داشتند، کوهستان های مرتفع، دیوارهای شیب دار، پرتگاه های بلند، غارهای عظیم، تختگاه های وسیع در ارتفاعات و بسیاری موارد دیگر باعث شده است این منطقه از لحاظ اقلیمی و استراتژیک خاص باشد.

بر اساس تاریخچه تخت جمشید، داریوش بزرگ دستور آغاز این ساخت و ساز عظیم را داد. ابتدا باید قسمتی از این سنگ برای رسیدن به ایده آلی که مد نظر داشتند تراشیده می شد تا یک سطح صاف و هموار به دست بیاید.

زمانی که صخره های طبیعی را نظم می دادند قسمتی از نمای صفه شکل گرفت. قسمت های دیگر صفه که امکان تراش دادن نداشتند را با گذاشتن سنگ های نا منظم و وصل کردن آنها به وسیله بست های فلزی نما دادند.

مصالح مورد نیاز سنگ های آهکی خاکستری و سیاه شبیه مرمر بودند که از کوه های اطراف و معدن هایی که در چند کیلومتری تخت جمشید قرار داشتند تهیه می شد.

زمانی که زمین هموار شد و گودی های اطراف پر شد، شروع به احداث بنای اصلی کردند. آبراهه هایی را به
صورت کاملا تخصصی ساختند که یک سر آن به خندقی در پشت دیوارهای قصر می رسید. این کار باعث می شد که اگر سیلی جاری شد آسیب زیادی به بنا وارد نشود. برخی از این آبراهه ها هنوز هم قابل مشاهده هستند.

سوزاندن تخت جمشید

در حال حاضر این بنای تاریخی بیشتر به مخروبه ای باستانی شباهت دارد تا یک قصر با شکوه. از احداث تخت جمشید باشکوه و عظمت سال ها و دوره های زیادی گذشته است و هر کدام به نوبه خود بر تاریخچه این بنای عظیم تأثیر داشته اند.

ابتدا دوران پادشاهی داریوش که آغاز بنا و شروع تاریخچه تخت جمشید بود. سپس حکومت و امپراتوری هخامنشیان شکل گرفت و بنای تخت جمشید بارگاهی با اعتبار برای شان به حساب می آمد.

سپس بر سر کار آمدن اسکندر مقدونی و به آتش کشیده شدن بنای تاریخی تخت جمشید! اسکندر با سپاهی عظیم به خاک آسیا یورش برد و هدف خود را تسخیر حکومت هخامنشی اعلام کرد.

او هر آنچه بر سر راهش بود از میان برد و با قسمت عظیمی از سپاهش به سمت تخت جمشید حرکت کرد. سربازان بعد از ورود، شروع کردند به غارت شهر و اموال مردمی که در رفاه و ثروت زندگی می کردند و به مدت پنج ماه در آنجا اقامت داشتند.

در یکی از روزهای حضور اسکندر در شهر، تخت جمشید به آتش کشیده شد. هر چند علت این واقعه معلوم نیست
و دلایل زیادی به آن نسبت داده شده است اما اکثر کارشناسان تاریخی بر این باورند که اسکندر برای از بین بردن پایتخت ملی، آیینی و مذهبی با نقشه ای از قبل طراحی شده تخت جمشید را به آتش کشید و تاریخچه آن را با آتش رقم زد.