پوست حیوانات و کاربردهای آن/ انواع چرم پوست حیوانات

در این مقاله می خواهیم درباره یک موضوع جالب یعنی پوست حیوانات صحبت کنیم. پوست حیوانات یک لایه‌ قرص و محکم و حس دار است که سطح خارجی بدن آن ها را می‌ پوشاند. وجود گیرنده‌ های حسی در پوست حیوان موجب ارتباط او با محیط پیرامون خود می شود و اطلاعاتی همچون سرما، گرما، فشار و … را دریافت می کند. این پوست همچنین حیوان را در مقابل تغییرات دمایی و آسیب هایی که به وی می رسد محافظت می کند.

کاربردهای پوست حیوانات

از پوست حیوانات برای تولید غذای پرندگان، چسب (سریشم یا سریش چسبی)، ژلاتین و مهمتر از همه برای تولید چرم استفاده‌ می‌ شود. سریش چسبی و ژلاتین از ماده ای به نام کلاژن (Collagen) تولید می شود.

ژلاتین ماده‌ ای جامد، نیمه شفاف، بدون رنگ، ترد و بی‌ مزه می باشد. این ماده به طور معمول به‌عنوان عامل ژله‌ ای‌ کننده در صنایع غذایی، داروسازی، عکاسی و لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌ شود. ژلاتین به دو شکل ژلاتین خوراکی و ژلاتین صنعتی تهیه‌ می‌ گردد. ژلاتین خوراکی از پوست کاملا سالم، تمیز و بهداشتی و بدون هیچ گونه عیب و ایرادی از نظر بیماری تهیه‌ می شود. برای تهیه ژلاتین صنعتی پوست ویژگی‌ های بالا را ندارد. این نوع ژلاتین برای مواردی همانند تولید فیلمهای عکاسی و تولید پوشش کپسول‌ های دارویی استفاده‌ می‌ شود.

سریشم یا سریش چسبی نوعی چسب است که از ضایعات پوست حیوانات تولید می‌ گردد. از این چسب در صنایع مختلفی همچون کبریت سازی، رنگ سازی، مهمات‌ سازی و صحافی کتاب و … استفاده می شود.

مهمترین و اصلی ترین چیزی که به وسیله پوست حیوانات تولید می شود چرم است. چرم ماده‌ ای است که از دباغی پوست حیوان هایی همانند گاو، گوسفند، کوسه، مار و مارمولک، تمساح، شترمرغ و بسیاری دیگر از جانوران تهیه می شود.

چرم؛ معجزه پوست حیوانات

پوست حیوانات پس از اینکه از بدن آن ها جدا می شود با توجه به ساختاری که دارند تا هنگامی که سالم هستند انعطاف پذیری بالایی دارند، اما به محض اینکه در معرض عوامل طبیعی قرار می‌ گیرند آسیب دیده و سلامتشان را از دست می‌ دهند و در موارد مختلف شکننده می‌ شوند، ترک بر می دارند و فاسد می‌ شوند. اما اگر پوست تحت شرایط ویژه ای همچون دباغی قرار بگیرد، پایداری خود را حفظ می کند و مقاومتش در برابر عوامل طبیعی بالا می رود. در واقع چیزی که ما آن را با عنوان چرم سازی و یا دباغی پوست یاد می کنیم، فن آماده کردن و پرداخت نمودن پوست خام حیوانات برای تبدیل کردن آن ها به چرم است.

خصوصیات پوست حیوانات

یک نکته جالب در صنعت چرم سازی این است که پوست حیوانات نر با پوست حیوانات ماده متفاوت‌ است. همچنین سن و مکان پرورش حیوانات نقش زیادی در کیفیت پوست شان می گذارد. به عنوان مثال، پوست حیوانات جوان، نرم و نازک‌ و همچنین منافذ موجود در روی آن کوچک تر و مقاومت آن در مقابل آسیب هایی که توسط حشرات و آفات پوست وارد می شود، کمتر‌ می‌ باشد. همچنین پوست حیوانات ماده در مقایسه با پوست حیوانات نر از استحکام پایین تری برخوردار می باشد.

دیگر اینکه پوست گوساله تا هنگامی که شیر می خورد بسیار مرغوب و لطیف‌ است و وقتی که حیوان به خوردن علف روی می آورد به تدریج پوست لطافتش را از دست‌ می‌ دهد. از همین روی پوست گوساله مرغوب، به پوستی گفته می شود که از لاشه حیوانی که شیر می خورده است جدا شده باشد.

همچنین تغذیه حیوان در مرتع بسیار بهتر از تغذیه در طویله‌ است زیرا که هوای آزاد و حرکت حیوان در زمان چرا، پوست حیوانات را ورزش‌ می‌ دهد و آن را تقویت می کند. به همین سبب، در تمام نقاط دنیا پوست حیواناتی که کوهستان پرورش یافته اند بسیار مرغوب‌ تر و با کیفیت تر از پوست حیواناتی است که در مناطق غیر کوهستانی پرورش یافته اند.

قسمت‌ های مختلف پوست حیوانات

کیفیت و کاربرد پوست حیوانات در تمامی نقاط بدن آن ها به یک اندازه نیست. بعضی از بخش ها دارای کیفیت بالا و بعضی دیگر از بخش ها کاربرد چندانی ندارد. در ادامه بخش های مختلف پوست حیوان را بررسی می‌ کنیم.

پشت: قسمت پشت حیوانات که شامل عقب و کپل حیوان می‌ گردد به دلیل یکنواختی و ضخامت خوب، دارای بهترین چرم می باشد.

گردن: این قسمت از پوست حیوانات از ضخامت یکسانی برخوردار نبوده و ناهموار و چروک دار است. معمولا چرم مناسبی از قسمت گردن بدست نمی‌ آید.

پهلوها: این بخش از بدن حیوانات که جزء شکم هم می‌ شود از لحاظ ضخامت نامنظم و همچنین سست‌ و نازک‌ است.

انواع چرم پوست حیوانات

در صنایع تولید چرم، چرم‌ ها به سه دسته «چرم سبک»، «چرم نیمه سنگین» و «چرم سنگین» تقسیم بندی می‌ گردند که هر کدام از آن ها خصوصیات ویژه خود را دارند.

چرم سبک

چرم سبک به چرمی گفته می شود که از پوست حیواناتی مثل گوسفند، بز، بزغاله و بره به دست می‌ آید. این نوع چرم‌ بسیار ظریف و نازک می باشند و به همین دلیل نیز در تولید محصول هایی مثل کاپشن، کت، شلوار و دستکش چرمی از آن ها استفاده می‌ گردند. همچنین از آن دسته از چرم‌ های سبک که از کیفیت قابل قبولی برخوردار نیستند در تولید آستری کفش و لباس استفاده می‌ شود.

چرم نیمه سنگین

چرم نیمه سنگین چرمی است که از پوست حیوانات خاصی مثل تمساح و شترمرغ و … تهیه می شود. چرم نیمه سنگین به دلیل کمیاب بودن و گران قیمت بودن آن اکثرا در تولید محصولاتی که تزیینی و یا لوکس به حساب می آیند، استفاده می‌ شوند.

چرم سنگین

چرم سنگین به چرمی گفته می شود که از پوست حیواناتی مثل گاو، گاومیش، گوساله، شتر و … تهیه می شود. چرم سنگین بهترین چرم برای استفاده‌ های معمول به حساب می آید و دارای بالاترین مقاومت و زیباترین ظاهر در میان دیگر انواع چرم‌ می باشد. این نوع از چرم به دلیل مستحکم بودن و مقاومت بالا، در تولید زیره و رویه کفش، تولید کیف‌ های دستی و جیبی باکیفیت و یا تسمه‌ هایی که در ماشین آلات صنعتی به کار می روند و … استفاده می شود.