راز منحرف شدن پسر نوح چه بود؟

اگر از شما بپرسند که در طول تاریخ بشریت چه کسی از همه بیشتر خسارت کرده است چه خواهید گفت؟ قطعا یکی از کسانی که در جواب معرفی می کنید پسر نوح است. آدم فرزند نوح باشد، پدرش یکی از انبیای اولوالعزم و صاحب کشتی معروف تاریخ بشریت باشد اما به دلیل نافرمانی از خداوند در آب غرق شود و بشود مایه غبرت تاریخ! همه شما درباره پسر نوح چیزهایی را شنیده اید اما در این مقاله جزئیات بیشتری درباره او را مرور خواهیم کرد.

پسر نوح کیست؟

حضرت نوح علیه السلام چهار پسر به نام های سام، حام، یافث و کنعان داشت. در میان پسرهای حضرت نوح، سه پسر ایشان به نبوت او ایمان آورده و مومن بودند اما کنعان توجهی به نصایح پدر نداشت و به گفته های ایشان اعتقاد پیدا نکرد.

دست آخر هنگامی که عذاب الهی نازل شد، پسر نوح علیه السلام حاضر نشد با پدر و دیگر مومنان همراه شود و بدین ترتیب او نیز از جمله غرق شدگان قرار گرفت و ضرب الممثل تاریخ گشت.

سرگذشت پسر نوح در قرآن کریم

قرآن کریم در آیات ۴۰ الی ۴۷ سوره مبارکه هود به بیان سرگذشت پسر نوح علیه السلام پرداخته است. در این آیات، جزئیات زیادی از این شخصیت ذکر نشده و فقط به ارائه تصویری از او در هنگام طوفان پرداخته شده است.

خداوند تعال در این آیات اینگونه روایت می کنند که حضرت نوح علیه السلام به همراه مومنان و همراهان خود داخل کشتی شده اند و طوفان نیز آغاز شده و امواج از هر سو به این طرف و آن طرف می رود. در این هنگام پسر نوح علیه السلام بیرون از کشتی است و این پیامبر بزرگ الهی از فرزند خود می خواهد که داخل کشتی شود و همراه با کافران نباشد اما فرزند ایشان این نصیحت را رد کرده و می گوید به زودی به دامنه یک کوه پناه برده و خود را از این مهلکه نجات خواهد داد. در این هنگام موج میان نوح علیه السلام و فرزند ایشان جدایی انداخته و پسر نوح همراه با دیگر کافران غرق می شود. برای مطالعه این آیات اینجا کلیک کنید.

آیا کنعان پسر واقعی نوح بود؟

برخی از مفسرین از آیات قرآن کریم اینگونه برداشت کرده اند که کنعان واقعا پسر نوح علیه السلام نبوده است. استدلال این افراد بر دو دلیل استوار است:

دلیل اول اینکه وقتی پسر نوح غرق می شود، این نبی مکرم الهی خخطاب به خخداوند عرض می کند: « رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی وَإِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَأَنْتَ أَحْکَمُ الْحَاکِمِینَ»، «پروردگارا! پسر من از خاندان من است و وعده تو (در مورد نجات خاندانم) حق است و تو از همه حکم کنندگان برتری».

خداوند در جواب حضرت نوح می فرمایند: «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ فَلَا تَسْأَلْنِ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّی أَعِظُکَ أَنْ تَکُونَ مِنَ الْجَاهِلِینَ»، «ای نوح! او از اهل تو نیست! او عمل غیر صالحی است، بنابراین آنچه را از آن آگاه نیستی از من مخواه، من به تو اندرز می‏دهم تا از جاهلان نباشی!»

برخی معتقدند اینکه خداوند در جواب حضرت نوح می فرمایند: «ای نوح! او از اهل تو نیست!» به این معنا است که کنعان پسر واقعی نوح نبوده است.

دلیل دومی که عده ای برای این مدعا به آن استدلال می کنند آیه ۱۰ سوره مبارکه تحریم است. در این آیه خداوند متعال همسران نوح و لوط را به عنوان مثالی برای کسانی که کافر شده اند معرفی می کند و در ادامه می فرمایند که همسران نوح و لوط علیهما السلام به این پیامبران خیانت کرده اند. عده ای از این آیه اینگونه استنباط کرده اند که کنعان فرزند نامشروع همسر نوح بوده است.

در مقابل عده زیادی از مفسرین نیز این ادعا که کنعان فرزند واقعی نوح نبوده است را نادرست می دانند. این مفسرین که از جمله آنها علامه طباطبائی است می گویند از نوع خطاب نوح به پسرش در آیه ۴۲ سوره مبارکه هود که می فرماید: «یَا بُنَیَّ ارْکَبْ مَعَنَا»، «پسرم: همراه ما سوار شو» اینگونه فهمیده می شود که کنعان پسر واقعی نوح بوده است. همچنین موضوع خیانتی که در ایه ۱۰ سوره مبارکه تحریم بیان شده است نیز دلالتی بر عمل نامشروع آنها ندارد.

راز منحرف شدن پسر ناخلف چه بود؟

سوالی که ممکن است ذهن همه را درگیر کند این است که چطور می شود فرزند یکی از پیامبران بزرگ الهی دچار این عاقبت شده و به عذاب الهی دچار می شود زیرا محیط خانواده ای که او در آن رشد کرده نه تنها مشکلی نداشته است بلکه محیطی عرفانی نیز بوده است. پدر او یکی از پیامبران بزرگ خداوند بوده و حضرت نوح تلاش بسیاری برای تربیت فرزند خود کرده است.

همچنین در آن زمان محیط های امروز آموزشی نیز در کار نبوده است تا بگوییم بر فرض سیستم آموزشی و دانشگاهی آن روزگار مشکل داشته است تا بگوییم او در مدرسه و دانشگاه به انحراف کشیده شد.

پس چه چیزی سبب شده است که پسر نوح اینچنین از پدر خود فاصله گرفته و دچار این عاقبت شود؟ جواب این است که محیط دوستان او سبب شد تا پسر نوح دارای این عاقبت شود. به عبارتی دیگر، همنشینی با دوستان ناباب و رفقای فاسد سبب شد که او از راه پدر فاصله گرفته و در آخخر در عذاب الهی گرفتار شود.

سعدی چه زیبا این مساله را با زبان شعر بیان کرده است:

پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد
سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و آدم شد

سعدی شیرازی شعر زیبا و پر مفهوم دیگری نیز درباره پسر نوح دارد:

چو کنعان را طبیعت بی‌هنر بود پیمبرزادگی قدرش نیفزود

مولوی نیز در دفتر دوم مثنوی معنوی می گوید:

پور آن بوجهل شد مومن عیان پوره آن نوح شد از گمرهان

بنابراین مشخص می شود که رفقا و دوستان تا چه میزان می توانند بر سرنوشت انسان ها تاثیر گذار باشند. خداوند در آیه ۲۸ سوره مبارکه فرقان در خصوص انتخخاب دوست می فرمایند: «یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا»، «اى واى کاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم».

همچنین در آیه ۶۷ سوره مبارکه زخرف اینچنین می خوانیم: «الْأَخِلَّاءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِینَ»، «دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند مگر پرهیزگاران»