عوامل تنگی نفس و روش درمان آن

تنگی نفس به وضعیتی گفته می شود که انسان بیشتر از حالت عادی به به اکسیژن و هوا نیاز پیدا می کند اما قادر نیست نفس عمیق بکشد. نفس تنگی در مواردی که شدید باشد، بر زندگی انسان و عملکرد بدن او تاثیراتی جدی می گذارد. این وضعیت می‌تواند متاثر از دلایل گوناگون باشد. در این مقاله قضد داریم ابعاد مختلف مشکل نفس تنگی را بررسی کنیم.

اگر در الگوی تنفسی خود احساس وقفه و اخلال می کنید بهتر است این موضوع را جدی بگیرید زیرا این یک هشدار برای شما است. در علم پزشکی وضعیتی که در آن فرد در نفس کشیدن به صورت عمیق حس ناتوانی می کند را تنگی نفس می گویند. «احساس نیاز شدید به هوا»، «نفس های کوتاه کشیدن» و «حس تنگی و خفگی در قفسه سینه» از جمله علایم نفس تنگی می باشد. نفس تنگی معمولا نشان دهنده وجود مشکل هایی در وضعیت سلامتی انسان است. این مسئله یا به شکل غیرمنتظره و ناگهانی بروز می کند و یا به صورت اندک اندک و طی زمانی طولانی. تنها راه تشخیص دلیل اصلی ابتلا به نفس تنگی و یافتن مناسب ترین روش درمانی برای آن، مراجعه به پزشک متخصص است.

علل تنگی نفس

ابتلا به تنگی نفس دلایل مختلف و متفاوتی دارد. حدودا در هشتاد و پنج درصد موارد ابتلا به نفس تنگی، مسائلی همچون «آسم»، «نارسایی قلب»، «ایسکمیک قلب»، «بیماری مزمن انسدادی مسیر هوایی»، «بیماری ریه بینابینی»، «ذات‌ الریه» و «اختلالات روحی و روانی» دخیل هستند.

اکثر شرایطی که با نفس تنگی مرتبط است در حقیقت با قلب و ریه ها نیز ارتباط دارد. دلیل آن هم این مسئله است که قبل و ریه ها مسئولیت گردش اکسیژن و خارج کردن کربن‌دی‌اکسید را در سراسر بدن به عهده دارند؛ در نتیجه هرنوع اختلال در کار و یا بروز تغییرات در این اعضا می تواند به بروز نفس تنگی منتهی شود.

همچنین افزون بر دلایل بروز نفس تنگی که در بالا از آن ها نام برده شد، دلایل دیگری نیز وجود دارند که آن ها نیز مرتبط با ریه ها و قلب هستند و موجب تنگی نفس می شوند. «آنژین»، «اِدِم ریوی»، «حمله قلبی»، «سوراخ گرفتگی برونشامه» و «فشار خون پایین» از جمله دلایل قلبی و «سرطان ریه»، «فشارخون ریوی»، «آپنه خواب»، «آمبولی ریوی»، «شوک‌ آلرژیک‌»، «پنوموتوراکس در هر دو ریه»، «سندرم زجر تنفسی حاد»، «برونشکتازی» و «آب آوردن ریه» از جمله دلایل ریوی محسوب می شوند.

از سوی دیگر علل دیگری نیز وجود دارند که به قلب و ریه ها ارتباطی ندارند اما می توانند موجب نفس تنگی شوند. «کم‌خونی»، «قرار داشتن در معرض مونواکسید کربن»، «ارتفاع بالا»، «دمای خیلی پایین یا خیلی بالا»، «چاقی» و «ورزش بسیار شدید» از جمله این دلایل می باشند.

به همان شکل که نفس‌ تنگی بنا به دلایل متفاوتی روی می دهد، آغاز رویت علائم ابتلا به آن‌ نیز می تواند متفاوت باشد. نفس‌ تنگی احتمال دارد در شخصی به‌ شکل ناگهانی خود را نشان دهد. در چنین مواردی می بایست سریعا به یک پزشک متخصص مراجعه نمود. بیماری هایی همچون آسم، اضطراب و حمله قلبی از جمله دلایل بروز ناگهانی نفس‌ تنگی می باشند. از سوی دیگر احتمال دارد شخصی به نفس‌ تنگی مزمن مبتلا گردد مشاهده علایم آن حتی برای ماه ها به طول انجامد. مواردی همچون بیماری مزمن انسدادی مسیر هوایی، چاقی و شماری اختلالات دیگر سبب این نوع از تنگی نفس می باشند.

علائم تنگی نفس

نفس‌ تنگی دارای علائم متفاوت و مختلفی می باشد و توجه به این علائم برای تشخیص دلایل آن بسیار مفید است. برای نمونه، اگر نفس‌ تنگی با سرفه همراه باشد به احتمال زیاد مشکل در ریه ها است. همچنین نفس‌ تنگی اگر با احساس درد در قفسه سینه همراه باشد احتمال می رود نشانه ای از وجود مشکل در قلب است. پزشکان معمولا افزون بر بررسی این مسائل عوامل احتمالی غیرمرتبط با قلب و ریه ها را نیز بررسی خواهند کرد.

معمولاً علائمی همچون «تپش قلب»، «کاهش وزن»، «صدا دادن ریه ها»، «نفس کشیدن با خس‌خس»، «ورم پا‌»، «سخت نفس کشیدن در هنگام دراز کشیدن»، «تب بالا» و «سرفه» به همراه تنگی نفس وجود دارد. توصیه ما این است که شخص مبتلا به نفس‌ تنگی فهرستی از علائم و مشاهدات خود را تهیه و آن به پزشک نشان دهد.

همچنین اگر تنگی نفس شما با علائمی همچون «اختلال در توانایی های جسمانی»، «از دست دادن هوشیاری»، «احساس درد در قفسه سینه» و «داشتن حالت تهوع» همراه می باشد، می بایست فورا به پزشک متخصص مراجعه کنید.

تشخیص علل تنگی نفس

از آن جایی که نفس‌ تنگی می تواند علل بسیار زیادی داشته باشد، پزشکان بررسی های متنوعی را برای تشخیص عامل اصلی بروز آن انجام می دهند. بررسی سوابق پزشکی از جمله بررسی وضعیت سلامتی حال حاضر فرد و علائمی که دارد، بررسی سابقه بیماری‌های مزمن و جراحی ها و دارو‌های مورد استفاده، بررسی مصرف سیگار و دخانیات، بررسی سوابق خانوادگی و وضعیت محیط کار از جمله کارهایی است که پزشکان در هنگام مراجعه به آن ها انجام می دهند.

همچنین «علائم حیاتی»، «وزن»، «وضعیت ظاهری»، «جریان بازدم و میزان اکسیژن خون» و «وضعیت ریه‌ها، قلب و رگ های گردن» نیز در هنگام مراجعه فرد مبتلا به تنگی نفس به پزشک بررسی می شوند. البته این بررسی های فیزیکی بر طبق تشخیص پزشک متخصص در هر شخص می تواند شامل موارد دیگری نیز باشد.

معمولا پزشکان پس از بررسی سوابق پزشکی و فیزیکی شخص، بر اساس آن چه مشاهه کرده اند انجام آزمایشات وتصویربراری هایی همچون «تصویربرداری اشعه ایکس از قفسه سینه»، «الکتروکاردیوگرام»، «اسپیرومتری» و «آزمایش خون» را تجویز می کنند. در انتها پزشک با در کنار هم قرار دادن بررسی های سوابق پزشکی و فیزیکی بیمار و همچنین نتایج آزمایشات و تصویربرداری ها علت اصلی بیماری را تشخیص می دهد.

روش های درمان

نفس تنگی به طور معمول با پیدا کردن دلیلی که سبب بروزش شده و همچنین درمان آن، بهبود پیدا می کند. در مواردی در هنگامی که پزشک معالج بررسی های خود را ادامه می دهد و به دنبال یافتن دلیل نفس‌تنگی می باشد ممکن است روش هایی را برای تسکین نفس‌ تنگی برای بیمار تجویز کند. «حذف مسدودکننده های مسیر تنفسی»، «از بین بردن مخاط»، «کاهش التهابات مسیر تنفسی» و «تسکین اشتها یا تشنگی بدن برای هوا» از جمله درمان های تنگی‌ نفس است.

افزون بر این موارد احتمال دارد پزشک اقدام به تجویز دارو نیز نماید. این دارو‌ها شامل استروئید‌ها برای آسم و آنتی بیوتیک ها برای ذات الریه می باشند. همچنین استفاده از اکسیژن کمکی و در بعضی از موارد انجام عمل جراحی برای درمان فرد نیز در مواردی صورت می گیرد. اما در شماری از موارد روش‌های غیردارویی همانند تمرین های تنفسی برای تقویت ریه ها به بیمار توصیه می شود. همچنین پزشکان معتقدند در اشخاصی که به صورت مزمن با تنگی‌ نفس روبرو می باشند، تغییر در سبک زندگی می ‎تواند در درمان این بیماری تاثیر داشته باشد.