آپارتاید چیست و چه قوانینی داشت؟ رژیم آپارتایدی عصر حاضر کدام است؟

اگر می خواهید بدانید که آپارتاید چیست و با تاریخ آن آشنا شوید لازم نیست جای دیگری بروید. در این مقاله از اطلس پلاس شما را با آنچه لازم است درباره آپارتاید بدانید آشنا می کنیم.

آپارتاید چیست

آپارتاید کلمه ای است در زبان آفریقای جنوبی که «جدایی» معنا می دهد. از سال ۱۹۴۸ در آفریقای جنوبی، سیاستی آغاز شد شد که آپارتاید نام گرفت. اما سیاست آپارتاید چیست. بر اساس این سیاست حکومت محل زندگی و آموزش و اشتغال سیاه پوستان از سفید پوستان جدا شد و سیاه پوستان به طور رسمی از حقوق مدنی و سیاسی و امکانات آموزشی محروم شدند.

آپارتاید از جمله مصادیق بارز و بسیار زشت تبعیض نژادی می باشد که برای نحستین بار در عصر جدید توسط رژیم وقت آفریقای جنوبی علیه سیاه پوستان بومی و به سود اقلیت سفید پوست این کشور که عمدتا مهاجرین اروپایی بودند، اعمال می شد.

بر طبق سیاست آپارتاید، نژادهای غیر سفید از سوی حکومت مجبور شدند که مناطق زندگی، آموزش و محل کارشان را از مردم سفید پوست جدا کنند. رنگین پوست ها با اتهامات نژاد پستانه تحقیر می شدند و از حقوق سیاسی و مدنی محروم بودند. آن ها همچنین از نظر اقتصادی دستمزدهای بسیار پایین تری نسبت به سفید پوست ها دریافت می کردند. حتما بارها کلمه کاکا سیاه را شنیده اید که خطاب به سیاه پوستان می گفتند.

تاریخ آپارتاید

سیاست های وحشیانه و نژاد پرستانه علیه اکثریت رنگین پوست در کشور آفریقای جنوبی حدودا از میانه های قرن ۱۷ میلادی شکل گرفت و اندک اندک گسترش یافت. این سیاست ها در سال ۱۹۴۸ میلادی و در جریان به قدرت رسیدن «حزب ملی» در آفریقای جنوبی با عنوان آپارتاید رسمیت پیدا کرد.

برای اینکه بیشتر متوجه شویم که آپارتاید چیست باید گفت که بر اساس این قانون هر گونه ازدواج میان رنگین پوست ها و سفید پوستان ممنوع بود. همچنین موج شدید سرکوب شدن سیاه پوست ها به شکل وسیع و سازمان یافته بیشتر از قبل اعمال شد.
باید گفت که در تمامی دوران حاکمیت رژیم آپارتایدی حاکم بر آفریقای جنوبی، این رژیم تنها از سوی دولت ایالات متحده امریکا و همچنین رژیم صهیونیستی حمایت می شد.

بر اساس این قانون بسیار نژادپرستانه، رنگین پوست ها از حقوق اولیه و انسانی خود محروم شدند و حقوق سیاسی و اجتماعی رنگین پوست ها ندیده گرفته شد. در نتیجه اکثریت مردم هیچ‌ جایی در مجلس نمایندگان و همچنین هیچ نماینده‌ ای در دولت نداشتند. همچنین بر طبق قانون آپارتاید، جمعیت سفیدپوست آفریقای جنوبی با ۵/۴ میلیون نفر ۸۷ درصد امکانات کشور را در اختیار داشتند و ۱۳ درصد باقی از امکانات آفریقای جنوبی سهم ۱۹ میلیون رنگین پوست این کشور بود.

از سوی دیگر سیاه پوست ها مجبور بودند در «اردوگاه‌ های سیاه» و بدون دسترسی به آب آشامیدنی بهداشتی و امکانات تخلیه فاضلاب، زندگی نمایند، در واقع ۱۵ میلیون شهروند آفریقای جنوبی به آب بهداشتی و ۲۰ میلیون تن به فاضلاب دسترسی نداشتند. این در حالی بود که اکثر سفیدپوست ها به هر مقدار که می‌ خواستند می توانستند به آب آشامیدنی سالم دسترسی داشتند و مسئله تخلیه فاضلاب برای آن ها هیچ مشکلی نداشت. تا اینجا حتما فهمیده اید که آپارتاید چیست.

در چنین شرایطی اعتراضات به این قانون غیرانسانی در داخل آفریقای جنوبی آغاز شد. دو نفر از مخالفین مشهور با قانون آپارتاید در این کشور «نلسون ماندلا» (Nelson Mandela) و «استیو بیکو» (Steve Biko) محسوب می شدند که به شدت با این قانون مبارزه کردند. استیو بیکو معتقد به حکومت سیاه پوستان بود و نلسون ماندلا به حقوقی مساوی برای تمامی شهروندان آفریقای جنوبی معتقد بود.

نلسون ماندلا در سال ۱۹۶۲ توسط مقامات رژیم آفریقای جنوبی بازداشت شد و بعد از محاکمه محکوم به حبس ابد گردید. او به نمادی برای مبارزه با نژادپرستی و رهبر معنوی سیاه پوستان مبدل شد. وی در سال ۱۹۹۰ در سن ۷۲ سالگی از زندان رهایی یافت و نبرد برای احقاق حقوق سیاه پوستان آفریقای جنوبی را دوباره از سرگرفت.

سرانجام «اف دبلیو د کلرک» (F. W. de Klerk) رئیس‌ جمهور وقت آفریقای جنوبی، مذاکرات خود با رهبران سیاه پوستان این کشور و شخص نلسون ماندلا را آغاز کرد و پس از یک سال کنگره ملی آفریقا با تلاش های سیاه پوستان پیروز گشت. و بدین صورت در پی مبارزات گسترده رنگین پوستان و دیگر مردمان فقیر آفریقا و شماری از دولت های مخالف با نژادپرستی در ۳۰ ژوئن ۱۹۹۱ پایان رژیم آپارتاید رسما اعلام گردید. نلسون ماندلا رهبر حزب کنگره ملی آفریقا نیز در جریان یک انتخابات سرتاسری در سال ۱۹۹۴ میلادی به عنوان رییس جمهور برگزیده شد.

با این حال علی رغم تلاش های بسیار، نلسون ماندلا و حزب کنگره ملی آفریقا بنا به علل گوناگون موفق نشدند تبعیض نژادی را به طور کامل برای مردم آفریقا جنوبی برطرف کنند. حال که متوجه شده اید آپارتاید چیست این سوال پیش می آید که هم اکنون نیز در دنیا نظام آپارتاید وجود دارد؟

آپارتاید پایان نیافته است

در حالی که رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی در سال ۱۹۹۴ پایان یافت اما زشتی‌ های نژادپرستی همچنان در دیگر نقاط جهان همچنان ادامه دارد. قطعا برجسته‌ ترین نمونه آپارتاید در عصر حاضر را می‌ توان در رژیم اسرائیل مشاهده نمود. در رژیم اسرائیل نیز اعراب مسلمان و همچنین مسیحیان به عنوان شهروند درجه دو شناخته می شوند و از بسیاری از حقوق اولیه انسانی خود محروم شده اند.

با وجود مشابهت‌ های زیادی که میان آپارتاید در اسرائیل و آپارتاید در آفریقای جنوبی وجود دارد اما در فضای بین‌ المللی برعلیه آپارتاید رژیم اسرائیل به اندازه آنچه در مورد آفریقای جنوبی روی داد، هنوز هم فریادی بلندی سر داده نشده است. همچنین از رژیم اسرائیل کمتر از سوی قدرت های جهان برای سیاست های نژادپرستانه اش انتقاد می شود و حتی از سوی کشورهایی همچون آمریکا حمایت نیز می شود.

البته این انتقاد هزینه هایی نیز در بردارد. به عنوان مثال در سال ۱۹۸۶ میلادی «الوف پالم» نخست وزیر کشور سوئد پس از شرکت در جلسه ای با موضوع آپارتاید در پارلمان این کشور انجام یک سخنرانی که طی آن آپارتاید را زبون و پست خواند و این سیستم را محکوم به نابودی دانست، یک هفته بعد ترور گردید. همچنین وزیر امور خارجه همین کشور شمال اروپا پس از اینکه در سال ۲۰۱۴ کشور فلسطین را به رسمیت شناخت بارها تهدید به مرگ شدد.