حدیث درباره دوست یابی و ویژگی های دوست خوب

شاید برای شما سوال باشد که آیا حدیث درباره دوست یابی هم داریم یا خیر؟ از آنجایی که دین اسلام برای کوچک ترین مسائل زندگی شخصی و اجتماعی انسان ها دستورالعمل ها و توصیه هایی دارد، غیر ممکن به نظر می رسد که حدیث درباره دوست یابی نداشته باشیم. از آن جایی که دوستی و رفاقت مسئله بسیار مهمی در زندگی انسان است و تاثیر مستقیمی بر سرنوشت وی می گذارد، بسیار مورد توجه معصومین علیهما السلام بوده است.

یک دوست خوب یکی از نعمت های خداوند برای بندگانش محسوب می شود. چند حدیث درباره دوست یابی وجود دارد که این موضوع را تایید می کند. حضرت محمد (ص) در همین رابطه می فرمایند:

«مَن اَرادَ اللّه بِهِ خَیرا رَزَقَهُ اللّه خَلیلاً صالحِا»
هر کس که خداوند براى او خیر بخواهد، دوستى شایسته نصیب وى خواهد نمود.

نهج الفصاحه، ص ۷۷۶، ح ۳۰۶۴

حضرت امام على (ع) نیز می فرمایند:

«جَلیسُ الخَیرِ نِعمَهٌ، جَلیسُ الشَّرِّ نِقمَهٌ»
همنشین خوب نعمت و همنشین بد، بلا و مصیبت است.

شرح خوانسارى بر غرر الحکم، ج ‏۳، ص ۳۵۶)

یک دوست خوب می تواند انسان را به بهشت ببرد و یک دوست بد می تواند مسیر افتادن انسان در جهنم را برایش مهیا کند. چناچه رسول اکرم در یک حدیث درباره دوست یابی می فرمایند:

«ألمَرءُ عَلَی دین خَلیلِهِ فَلیَنظُر أحَدُکُم مَن یُخالِلُ»
آدمی بر آیین دوست خود است، پس بنگرید با که دوستی می کنید.

بحارالانوار – ط بیروت – ج ۷۱، ص ۱۹۲

از همین روی مسئه دوستی و دوست یابی در روایات و احادیث متعددی انعکاس یافته است.

در ادامه چند حدیث درباره دوست یابی می آید که می توانید با مطالعه و عمل به آن ها می توانید از یک نعمت خوب برخوردار شوید و از بلا و مصیبت جلوگیری کنید.

چند حدیث درباره دوست یابی

در بحث دوستی و رفاقت مهمترین مسئله دوست یابی است، اینکه یک دوست خوب پیدا کنید و با یک انسان مناسب دوستی نمایید.

یکی از جالب ترین حدیث ها درباره دوست یابی از حضرت امام صادق (ع) نقل شده است. ایشان می فرمایند:

«اَدَّبَنى اَبى بِثَلاثٍ … ونَهانى عَن ثَلاثٍ: قالَ لى: یا بُنَىَّ مَن یَصحَب صاحِبَ السّوءِ لا یَسلَم وَ مَن لا یُقَـیِّد اَلفاظَهُ یَندَم، وَ مَن یَدخُل مَداخِلَ السَّوءِ یُتَّهَم … وَ نَهانى اَن اُصاحِبَ حاسِدَ نِعمَهٍ وَ شامِتا بِمُصیبَهٍ، اَو حامِلَ نَمیمَهٍ؛

پدرم مرا به سه چیز ادب آموخت و از سه چیز نهى ‏ام فرمود. سه نکته ادب این بود که فرمود: فرزندم! هر کس با دوست بد بنشیند، سالم نمى‏ ماند و هر کس گفتارش را کنترل نکند، پشیمان مى‏ شود، و هر کس به جایگاه‏ هاى بد وارد شود، مورد بدگمانى قرار مى‏ گیرد (زیر سؤال مى ‏رود) و آن سه چیز که مرا از آن نهى فرمود: دوستى با کسى که چشم دیدن نعمت کسى را ندارد، و با کسى که از مصیبت دیگران شاد مى‏ شود و با سخن ‏چین.» (تحف العقول، ص ۳۷۶)

امام جواد (ع) نیز در یک حدیث درباره دوست یابی می گویند: «اِیاکَ وَ مصاحِبَهَ الشِّریرِ، فَاِنَّهُ کالسَّیفِ المَسلولِ یُحسِنُ مَنظَرَه وَ یَقبَحُ اَثَره؛ از همراهی و رفاقت با آدم شرور بپرهیز، زیرا که او مانند شمشیر برهنه است که ظاهرش نیکو و اثرش زشت است». (عوالم العلوم و المعارف، ج‏ ۲۳، ص ۲۸۸)

حدیث دیگری نیز درباره دوست یابی از امام صادق (ع) نقل شده است که بسیار قابل تامل است. ایشان می فرمایند: «مَن غَضِبَ عَلَیکَ ثَلاثَ مَرّاتٍ و َلَم یَقُل فیکَ سوء فَاتَّخِذهُ لِنَفسکَ خَلیلاً؛ هر کس سه بار بر تو خشم گرفت ولى به تو بد نگفت، او را براى خود به دوستى انتخاب کن». (معدن الجواهر، ص ۳۴)

ویژگی های یک دوست خوب در دوست یابی

در روایت و حدیث هایی که درباره دوست یابی نقل گردیده بر این موضوع تاکید شده است که هر کسی شایسته دوستی نیست. در واقع شما می بایست بیش از آن که به فکر پیدا کردن یک دوست باشید، می بایست به ویژگی های یک دوست خوب توجه کنید. زیرا این دوستی همانطور که پیشتر هم گفته شد می تواند شما را به مصیبت و بلا گرفتار کند. امام صادق (ع) در این رابطه می فرمایند: «لا یَنبَغى لِلمَرءِ المُسلِمِ أَن یُواخىَ الفاجِرَ و َلاَ الاحمَقَ و َلاَ الکَذَّابَ؛ سزاوار نیست که مسلمان با بدکار و احمق و دروغگو رفاقت کند». (کافى، ج ۲، ص ۶۴۰)

در یک حدیث درباره دوست یابی و ویژگی های یک دوست خوب که از پیامبر اسلام نقل شده آمده است که شخصی در محضر حضرت محمد (ص) نشسته بود که سخن از رفاقت با دوست خوب شد. شخصی از رسول خدا (ص) پرسید: «ای پیامبر خدا! دوستان خوب چه کسانی هستند؟» حضرت محمد (ص) در پاسخ وی فرمودند: «آن کسی که دیدارش تو را به یاد خدا بیندازد و سخنش بر دانش تو بیفزاید و رفتار او آخرت و ترس از روز جزا را به یاد تو بیندازد».

حضرت امام علی (ع) نیز فرموده اند: «لا یکونُ الصَّدیقُ صَدیقاً حَتى یَحفَظُ اَخاهُ فى ثَلاثٍ:فى نکبَتِه وَ غَیبَتِه وَ وَفاتِه؛ دوست اگر در سه مورد دوستش را حمایت نکند دوست نیست: در شدت و گرفتارى او، در غیبت وى و پس از مرگش» (نهج البلاغه، ص ۴۹۴) ایشان در حدیث دیگری درباره دوست یابی نیز می فرمایند که «خَیرُ اِخوانِکَ مَن دَعاکَ اِلى صِدقِ المَقالِ بِصِدقِ مَقالِهِ وَ نَدَبَکَ اِلى اَفضَلِ العمالِ بِحُسنِ اَعمالِهِ؛ بهترین برادرانت (دوستانت)، کسى است که با راستگویى اش تو را به راستگویى دعوت کند و با اعمال نیک خود، تو را به بهترین اعمال برانگیزد.» (تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص ۴۱۷، ح ۹۵۳۵)

دو حدیث درباره پس از دوست یابی

در کنار حدیث درباره دوست یابی حدیث هایی نیز درباره وظایف و تکالیف فرد در دوستی و رفاقت روایت شده است. رسول اکرم (ص) می فرمایند: «ثَلاثَهٌ تُخلِصُ المَوَدَّهَ: إِهداءُ العَیبِ، وَ حِفظُ الغَیبِ، و َالمَعونَهُ فِى الشِّدَّهِ؛ سه چیز دوستى را یکرنگ مى سازد: هدیه کردن عیب هاى یکدیگر، پاسداری در غیاب (و بدگویى نکردن) و یارى رساندن در سختى» (مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۲۱) همچنین امام علی (ع) نیز می فرمایند: «إِذَا احْتَشَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ فَقَدْ فَارَقَه‏؛ به خشم درآوردن و شرمنده ساختن دوست، مقدمه جدایی از اوست.» (نهج البلاغه، ص ۵۵۹)