آموزش گام به گام چرتکه با زبان ساده

با شنیدن کلمه چرتکه به طور ناخود آگاه یاد بقالی‌های قدیمی می‌افتیم که برای حساب و کتاب خود از وسیله‌ای ساده به نام چرتکه استفاده می‌کردند: ابزاری قدیمی که برای انجام چهار عمل اصلی جمع، تفریق، ضرب و تقسیم از آن استفاده می‌شد. واژه ی چرتکه در فارسی احتمالاً از زبان روسی گرفته شده است. در زبان روسی به چرتکه چوتی یا شوتی می‌گویند. براساس اطلاعات موجود، چرتکه قدیمی‌ترین کامپیوتر جهان به شمار می‌رود که عمری بیش از ۲۰۰۰ سال دارد، این کامپیوتر قدیمی ژاپنی که امروز ماشین حساب‌های مختلف جایگزین آن شده هنوز هم در بسیاری از کشورهای آسیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر به چرتکه و یادگیری محاسبه چهار  عمل اصلی با این وسیله علاقه دارید، مطالعه این مطلب در مورد «آموزش چرتکه» را از دست ندهید.

اهمیت آموزش چرکته

برخلاف تصور عامه استفاده از چرتکه و کسب مهارت در محاسبه با این ابزار جالب تنها مخصوص افراد عادی نیست بلکه نخبگان بیش از دیگران از چرتکه استفاده می‌کنند.

با دانستن این نکته که انجام محاسبات ریاضی با استفاده از چرتکه می‌تواند به رشد و نبوغ مغزی در کودکان  کمک کند، بدون شک به اهمیت آموزش چرتکه پی خواهید برد؛ براساس کشفیات انجام شده، محیط بیرونی و نه عوامل ژنیتیکی تا حد زیادی هوش انسان را تعیین می‌کند، شاید بیهوده نباشد اگر بگوییم هر انسانی با یک ذهن نابالغ به دنیا می‌آید و زمان زیادی لازم است تا ذهن او به رشد و بالندگی برسد. دوران کودکی نقش مهمی در رشد مغز دارد چراکه ۹۹ درصد رشد مغزی تا سن ده سالگی انجام می‌شود. در میان تعاریف متعددی که از هوش صورت گرفته این تعریف که می‌گوید: هوش به معنای توانایی بشر در حل مشکلات یا ساختن چیزی که مشکلات را حل کند، بسیار جالب به نظر می‌رسد. یادگیری کار با چرتکه قدرت حافظه و شکل گیری مناسب ذهن را افزایش داده سبب واکنش‌های بهتر در انسان می‌گردد. تمرین با چرتکه نیازمند هماهنگی عصبی میان اعضای بدن از جمله گوش، چشم و انگشتان است و تمرین مداوم با آن مغز را تحریک کرده سبب افزایش قدرت پاسخگویی می‌شود. « بهبود درک مفاهیم ریاضی، افزایش سرعت در محاسبات ریاضی، توجه بیشتر به دستورالعمل‌ها، افزایش اشتیاق به گوش دادن، بهبود حافظه، افزایش اعتماد به نفس، بهبود واکنش مغزی و افزایش استقامت در مواجه با استرس» تنها بخش از فواید کار با چرتکه می‌باشد.

بخش‌های یک چرتکه را بشناسیم

اولین گام در آموزش چرتکه سوربان ژاپنی، آشنایی با بخش‌های آن می‌باشد: چرتکه سوربان ژاپنی از شش قسمت «قاب، مهره‌های بالایی، مهره‌های پائینی، میله‌های عمودی، میله وسطی و نشانه‌های راهنما» تشکیل شده‌است.

مهره‌های بالایی برای نمایش اعداد پنج به بالا در هر ستون مورد استفاده قرار می‌گیرد، این مهره‌ها ارزش عددی پنج به بالا دارند.

مهره‌های پایینی برای نمایش اعداد به کار می‌روند. میله‌ها هر کدام برای نشان دادن اعداد در مرتبه‌های مختلف اعشار، یکان، دهگان، صدگان و …مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میله وسطی مهره‌ بالایی را از چهار مهره پائینی در ستون‌ها جدا می‌کند و نشانه‌های راهنما سبب می‌شود فرد به سرعت بتواند مرتبه اعداد را پیدا کند.

مرتبه اعداد

در آموزش چرتکه، مرتبه اعداد مهم قمداد می‌شود.  در چرتکه سوربان ژاپنی مرتبه اعداد از روی تعداد میله‌های عمودی مشخص می‌گردد: معمولا پنچ رقم سمت راست را برای اعداد اعشاری در نظر می‌گیرند و از نشانه راهنمای دوم مرتبه یکان شروع شده تا هرکجا که چرتکه جا داشته باشد ادامه می‌یابد. نشانه‌های راهنما به شما کمک می‌کند بتوانید مرتبه یکان، دهگان و صدگان را در یکی‌ها، هزارها، میلیون‌ها و…مشخص کنید. در این چرتکه هر یک از مهره‌های پایینی به منزله یک واحد عددی به حساب می‌آیند و هر مهره بالایی به منزله پنج واحد عددی شمرده می‌شوند.

نوشتن عدد یک تا چهار

برای نشان دادن اعداد یک تا چهار به صورت خیلی ساده مهره‌های پایینی را حرکت داده به میله وسط می‌چسپانیم. در این جا اعداد را در مرتبه یکان نشان دادیم. تنها کاری که باید بکنید این است که به میزان مورد نظر از مهره‌های پایینی به سمت میله ویط حرکت دهید.

نوشتن عدد پنچ

برای نوشتن عدد پنچ از مهره‌های بالایی استفاده می‌کنیم.بسته به ارزش رقمی عدد، مهره بالایی در میله مورد نظر را پایین آورده به میله وسط می‌چسپانیم.

نوشتن اعداد شش تا نه

در این مرحله از آموزش گام به گام چرتکه با  نحوه نوشتن  اعداد شش تا نه آشنا می‌شویم.

برای نوشتن اعداد یک رقمی بیشتر از پنج از مهره‌های بالایی و مهره‌های پائینی استفاده می‌شود، مانند زمانیکه بخواهید این اعداد را با استفاده از انگشتان دو دست یا دو پا نشان دهید. به طور مثال برای نشان دادن عدد هفت توسط انگشتان دست، یک دست را به طور کامل باز می‌کنید اما از دست دیگر تنها دو انگشت خود را باز می‌کنید. در چرتکه برای نمایش یک دست باز از مهره‌ی بالایی استفاده می‌شود.

جمع اعداد

در این بخش از آموزش گام به گام چرتکه به جمع اعداد می‌پردازیم. جمع اعداد در چرتکه مانند جمع اعداد با استفاده از انگشتان دست می‌باشد، به این صورت که ابتدا عدد اول را در چرتکه نشان می‌دهیم و سپس عدد دوم را با آن جمع می‌کنیم. مثلا بیایید با انگشتان دست جمع ۲+۷ را انجام دهیم.  ابتدا با انگشت عدد دو را نشان می‌دهیم، سپس عدد هفت را در ذهن نگه داشته عدد هشت و نه را با انگشتان باز شده می‌شماریم تا به عدد نه برسیم. در چرتکه ابتدا عدد ۲ را نشان می‌دهیم و سپس عدد هفت را محاسبه می‌کنیم، به این صورت که یک مهره از مهره‌های بالا و دو مهره از مهره‌های پایین را به میله وسط نزدیک می‌کنیم، نتیجه همان عدد ۹ است.

تفریق اعداد

در این بخش از آموزش چرتکه به نشان دادن تفریق در چرتکه می‌رسیم. برای این کار ابتدا عدد اول را نشان می‌دهیم و سپس عدد دوم را از آن کم می‌کنیم. مثلا بیایید تفریق ۲-۷ را در چرتکه انجام دهیم. ابتدا عدد هفت را نشان می‌دهیم: یک مهره از  مهره‌های بالا و دو مهره از مهره‌های پایین را به میله وسط نزدیک می‌کنیم و در ادامه عدد ۲ را از آن کم می‌کنیم، آنچه می‌ماند یک مهره از مهره‌های بالاست که همان عدد پنج است.

سخن آخر

اینک مطمئن هستم که خواندن این مطلب در مورد آموزش گام به گام چرتکه به شما کمک کرد بفهمید استفاده از این ابزار ساده که به کامپیوتر قدیمی معروف است نه‌تنها در محاسبات ریاضی می‌تواند به شما کمک کند که استفاده مکرر از آن می‌تواند اثرات مثبت فراوان دیگری چون تقویت حافظه را نیز در پی داشته باشد. آموزش چرتکه شما را با اهمیت یادگیری کار با این ابزار ساده اما ارزنده آشنا ساخت. بهتر است شما هم در آموزش چرتکه به دیگران سهم بگیرید.