طوفان حاره ای چیست؟

طوفان حاره ای بیشتر در منطقۀ خاصی از نواحی استوا ایجاد می‌شوند. این طوفان‌ها انرژی خود را از آب دریا می‌گیرند. در زمان شکل‌گیری آن نیز منطقه‌ای کم فشار ایجاد می‌شود.

با خبرگزاری اطلس همراه باشید!

عوامل ایجاد طوفان حاره‌ ای

حاره در لغت به گرم، سوزان و گرمسیری معنا شده است. منطقۀ حاره یا محترقه یکی از مناطق پنجگانۀ زمین است که دارای آب و هوای گرم و مرطوب است.

در مناطقی که طوفان حاره ای تشکیل میشود، یعنی همان نواحی خاصی از استوا، باید جوّی ناپایدار حاکم باشد. ناپایداری جوّی که باعث شود هوا رو به بالا حرکت کند. (بالاتر از سطح دریا).

وجود بادهای نسبتاً ملایم نیز از عوامل به وجود آورندۀ یک طوفان حاره ای است.

موضوع دیگر اینکه شدت باد در سطح دریا، نباید زیاد باشد. یعنی جو در آن منطقه باید کمی تا قسمتی آرام باشد.

دمای آب اقیانوس در منطقه‌ای که طوفان حاره ای به وجود می‌آید باید ۲۶/۵ درجۀ سانتی گراد یا بیشتر باشد. این دما تنها مربوط به سطح اقیانوس نیست، بلکه تا عمق ۴۵ متری باید نفوذ داشته باشد.

انواع طوفان حاره‌ای

پنج دسته یا کلاس برای شدت تخریب یک طوفان حاره ای تعریف شده است. یک طوفان در مراحل ابتدایی که سرعت باد در آن کم است در کلاس پایین جای می‌گیرد. و پس از طی مراحل و شدت گرفتن به کلاس‌های بالاتر می‌رسد.

به عنوان مثال طوفان کاترینا از فاجعه‌بارترین بلایای طبیعی محسوب می‌شود. این طوفان در آمریکا در سال ۲۰۰۵ رخ داد که ویرانی‌های وسیع و خسارت‌های جانی و مالی زیادی به بار آورد. این طوفان ابتدا در کلاس درجۀ ۴ قرار داشت. و کم‌کم تا ۵ توسعه یافت.

در یک طوفان حاره‌ ای کلاس ۱ ضعیف‌ترین نوع است که در آن سرعت باد بین ۱۱۸ تا ۱۲۵ کیلومتر در ساعت است. و در کلاس ۵ سرعت باد به بیش از ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد.

دلیل چرخنده بودن یک طوفان حاره‌ ای

چرخش طوفان بر اثر نوع حرکت باد است. حرکت وضعی زمین نیز بر آن تأثیر دارد. بادهایی که دوام بیشتری دارند و حرکت‌شان طولانی است دارای چرخش می‌شوند و باعث به وجود آمدن گردباد می‌شوند.

این گردبادها در نیمکرۀ شمالی بر خلاف عقربه‌های ساعت در چرخش هستند و در نیمکرۀ جنوبی در جهت عقربه‌های ساعت می‌چرخند.

چشم طوفان در طوفان حاره ای

چشم طوفان یا هاریکن، پهنایی دایره‌وار است همراه با بادی نسبتاً سبک و هوای صاف. قطر چشم طوفان معمولا ۳۰ تا ۶۵ کیلومتر است. کمترین فشار جوی طوفان نیز در همین ناحیه(چشم طوفان)، به وجود می‌آید.

وقتی طوفان حاره ای یا گردبادی از منطقه‌ای عبور می‌کند، اگر چشم طوفان از آن منطقه بگذرد تا حدود نیم ساعت سرعت باد تا ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت و یا بیشتر می‌رود. این پدیده همراه با رعد و برق دیده می‌شود. ولی بعد از چند دقیقه طوفان یک باره قطع می‌شود.

تا نیم ساعت این شرایط ادامه دارد و حتی ممکن است خورشید هم خودنمایی کند. ولی بعد از گذشت چشم طوفان، سرعت باد ناگهان افزایش پیدا می‌کند.

به دلیل چرخشی بودن این سامانه هوایی، سرعت باد قبل از عبور چشم بر خلاف سرعت آن بعد از عبور خواهد بود.

مدت زمان یک طوفان حاره ای

این سامانۀ جوی ممکن است از یک هفته تا چهار هفته تداوم داشته باشد. که این طول عمر بستگی بسته به از بین رفتن هر کدام از شرایط جوّی ایجاد شده و وسعت طوفان‌ها متغیر است.

تقسیم‌ بندی طوفان حاره ای بر اساس میزان تخریب

یک طوفان حاره ای با در نظر گرفتن میزان خسارتی که بادهایش به وجود می‌آورد به چند دسته تقسیم می‌شود. میزان اندازه گیری آن فوجیتا(F) می‌باشد. مثلا FO دارای شدت بادی کمتر از ۱۱۵ کیلومتر است. که این شدت باد میتواند باعث انحراف وسایل نقلیه از مسیر خود شوند.

طوفان شدید FO که سرعتش در حدود ۴۱۷ تا ۵۰۸ کیلومتر بر ساعت است می‌تواند یک خانه را از جا بکند و تا جایی با خود ببرد. این شدت طوفان می‌تواند یک درخت را از جا بکند و پوست آن را به طور کامل جدا کند.

این طوفان حاره ای حتی قادر به تخریب کامل یک ساختمان بتنی می‌باشد.

روش دیده‌بانی یک طوفان حاره‌ای

این پدیده‌های جوی از طریق ایستگاه‌های مربوطۀ زمینی و هوایی قابل دیده‌بانی هستند. و همچنین از طریق کشتی‌ها و ایستگاه‌های شناور نیز مستقیماً قابل دیده‌بانی می‌باشند.

پیش بینی اینکه طوفان‌ها تا کجا گسترش می‌یابند آسان‌تر از تعیین مسیر آنها می‌باشد.

محل بروز یک طوفان حاره ای

یک طوفان حاره ای بیشتر در نواحی استوا یعنی ۵ درجۀ شمالی تا ۵ درجۀ جنوبی شکل می‌گیرد. مسیر این طوفان‌ها روی مناطق اطراف استوا از شرق به غرب است. و در شمال شرقی آمریکا و استرالیا امکان بروز این اتفاق وجود دارد.

میانگین وقوع طوفان‌های حاره‌‌ای

سالانه به طور متوسط ۱۰ طوفان بر روی دریای کارائیب و خلیج مکزیک رخ می‌دهد. که بسیاری از آنها بر روی اقیانوس توقف می‌کنند. از میان این ۱۰ طوفان هر ساله ۶ طوفان به هاریکن تبدیل می‌شود.

هاریکن یک چرخندۀ حاره ای است. یک سیستم کم فشار به حساب می‌آید و در مناطق حاره ای تشکیل می‌شود.

شدیدترین طوفان ها

از طوفان های حاره ای شدید می‌توان از گالوستن به عنوان اولین مورد ثبت شده نام برد. هاریکن گالوستن در سال ۱۹۰۰ حدود ۱۲ هزار تلفات داشت و حدود ۲۰ هزار نفر هم مفقود شدند.

از طوفان کاترینا نیز به عنوان یکی دیگر از هاریکن های بزرگ تاریخ آمریکا می‌توان نام برد. طوفان گونو در سال ۲۰۰۷ اتفاق افتاد و بزرگترین هاریکن‌ های قرن ۲۱ است.

بیشترین فراوانی طوفان های حاره ای ماهانه به ماه ژوئن و بعد از آن ژوئیه و ماه‌های اکتبر و می تعلق دارد..

طوفان ‌های حاره ‌ای ایران

در کل ۳۰ طوفان حاره ای ایران را در سواحل جنوبی تحت تأثیر قرار داده است. این طوفان‌ ها از سال‌های ۱۸۷۱ تا ۲۰۱۴ اتفاق افتاده اند.