اتانازی یا قتل از روی ترحم و حکم شرعی آن

مرگ از روی ترحم یکی از مهمترین مسائل  حقوق جهان می باشد. اتانازی یا مرگ از روی ترحم به معنای پایان دادن به زندگی یک فرد با هدف خلاص کردن وی از مشقات و سختی هایی ست که وی دیگر طاقت تحمل آنها را ندارد.

در صورتیکه فرد مبتلا به یک بیماری لاعلاج خودش یا فرد دیگر وابسته به بیمار بخواهد او را از رنج طاقت فرسا رها کنند اصطلاح مرگ از روی ترحم مصداق می یابد.

برای آشنایی بهتر با مرگ از روی ترحم و حکم شرعی آن ما را در این مطلب همراهی کنید:

رضایت مجنی علی در مرگ از روی ترحم

فقها در مورد اجاره یا امر به قتل خود نظرات متفاوتی دارند. اتانازی که اصل اولیه و اصلی آن رضایت است در هیچ یک از استثنائات حقوقی قرار نمی گیرد.

رضایت مجنی علیه اصل مهم در اتانازی می باشد. در مورد قتل نیز همین مشکل وجود دارد.

عده ای برخی از انواع مرگ از روی ترحم را مصداقی از قتل عمد می دانند مگر اینکه در حکم استثنایی م اده ۲۶۸ قرار گیرد.

حیطه شمولیت این ماده محل اختلاف نظر می باشد. براساس این ماده اگر مجنی علیه عفو قصاص دهد اولیای دم نمی توانند دیه مطالبه نمایند.

طبق این ماده اگر رضایت مجنی علیه سبب سقوط قصاص یا دیه گردد باید بعد از عمل جانی مجنی علیه  اعلام عفو کند در غیر اینصورت مشمول این ماده نمی شود.

مرگ از روی ترحم چیست؟

مرگ از روی ترحم یا همان اتانازی از اصطلاح یونانی Euthanasia گرفته شده است.

این کلمه در زبان یونانی به معنای خوب و راحت می باشد و در اصطلاح عامیانه به معنای مرگ راحت می باشد.

از این اصطلاح عامیانه اما می توان مفاهم مختلفی را استخراج نمود. از لحاظ لغوی به عملی گفته می شود که کمترین مقدار رنج و عذاب را برای بیمار به همراه داشته باشد.  

انواع آتانازی

مرگ از روی ترحم یا همان آتانازی انواع گوناگونی دارد: حالت رایج آن زمانی ست که فرد به یک بیماری سخت و دردناک دچار شده امید به درمان آن کم است یا درمان بیماری بسیار طولانی می شود.

در این حالت است که آتانازی مصداق یافته بیمار خواهان مرگ شیرین، مرگ مطلوب، مرگ خوب یا مرگ ناشی از ترحم می شود.

«خوش میری، قتل ترحمی، هومرگ، به مرگی یا مرگ آسان» از دیگر تعابیری ست که برای آتانازی در زبان فارسی به کار رفته است.

همان طور که گفته شد مرگ از روی ترحم ممکن است به خواست خود فرد بیمار را یکی از بستگان و اقوام وی صورت گیرد.

مرگ از روی ترحم اغلب با یکی از شیوه های «توقف روند درمان، قطع سرم و تغذیه وریدی، قطع اکسیژن، جلوگیری از دیالیز و جداکردن دستگاه های حمایتی از ارگان های حیاتی، دادن داروهای مسکن قوی با دوز بالا برای کاهش هوشیاری و سرعت بخشیدن به مرگ» از شیوه هایی ست که در مرگ از روی ترحم مورد استفاده قرار می گیرد.

آتانازی را از بعد داوطلبانه بودن یا نبودن و همچنین مستقیم بودن یا نبودن می توان به چهار دسته عمده تقسیم کرد.

به طور مثال در روش غیر مستقیم دکتر با تجویز داروی خاص زمینه مرگ بیمار را رقم می زند اما در روش مستقیم پزشک یا پرستار خود عامل مرگ می شوند،

در این حالت که اغلب بدون آگاهی بیمار انجام می شود یک داروی کشنده به بیمار تزریق می گردد یا دستگاه های حمایتی از اعضای حیاتی بیمار جدا می گردد.

قتل ترحمی داوطلبانه

در این نوع از قتل از روی ترحم که داوطلبانه خوانده می شود بیمار از پزشک یا فرد دیگر می خواهد که او را بکشد یا برای مردم به او کمک نماید.

قتل ترحمی غیرداوطلبانه

در این حالت خود بیمار ممکن است به مرگ راضی نباشد اما خانواده یا خویشان تصمیم می گیرند که درمان های بیمار را قطع کنند تا بیمار بمیرد چون نسبت به عدم مفید بودن شیوه های درمانی مطمئن هستند.

طرفداران و مخالفان مرگ از روی ترحم

به طور کلی آتانازی یا همان مرگ از روی ترحم با دو نوع واکنش مواجه است: یکی طرفداران و دیگری مخالفان.

موافقان می گویند اگرچه این عمل غیراخلاقی ست اما یک بیمار درمانده و فقیر که امیدی به زنده ماندن خود ندارد با این اقدام به خود و خانواده و اطرافیانش خدمت کرده است.

مخالفان اما می گویند زندگی یک لطف الهی ست که هیچ کس حق تصرف و زیرپا گذاشتن آن را ندارد. از دید آنها مرگ از روی ترحم به معنای زیر پا گذاشتن ارزش های انسانی ست.

حکم شرعی مرگ از روی ترحم

همان گونه در دانستید آتانازی مخالفان و موافقان خود را دارد. دین اسلام نیز دیدگاه خود را به این قضیه دارد.

در این مبین اسلام اعتقاد بر این است که خداوند بزرگ هنگام گرفتاری ها و مصائب کلان بندگان خود را تنها نمی گذارد و بندگان باید با امیدواری به لطف خدا صبر پیشه کنند.

بنابراین هیچ بنده ای حق ندارد به خاطر مشکلات حتی فراتر از سطح تحمل دست به خود کشی بزند یا دیگران را وادار به کشتن خود بکند.

این پدیده شوم بیشتر در کشورهای اروپایی و امریکا رایج شده است و متاسفانه در دیگر کشورها نیز در حال گسترش است.

آتانازی در اسلام یک عمل خلاف اخلاق و وظیفه پزشکی و شریعت و قانون اسلام است.

در دین مبین اسلام بر این تاکید شده که بندگان خداوند همواره به درمان بیماری هایشان ولو بیماری های صعب العلاج امیدوار باشند چون ناامیدی از گناهان کبیره محسوب می شود.

اسلام تاکید دارد که وظیفه پزشک این است که تمام سعی خود را برای درمان بیمار انجام دهد و گذشته از آن به امداد های غیبی و معجزه و شفای بیماری های لاعلاج امیدوار باشد.

به هر صورت اینک که با مرگ از روی ترحم آشنا شدید و دانستید که به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شود می توانید به راحتی نوع احساس خود در مورد آن را بیان کنید.

این پدیده شوم اگرچه در کشورهای امریکا و اروپا رسم شده و به شدت در حال گسترش است اما با اسلام در تضاد می باشد.