چند نکته درباره سفر هیات طالبان به تهران

ملا برادر، فرد شماره دو طالبان، در سفری رسمی و‌ به همراه هیأت همراهش در تهران بسر میبرند.

وزارت خارجه با انتشار اعلامیه ای گفته است که از سفر اعضای طالبان به تهران مطلع است و پیش از انجام سفر، نقطه نظرات خود را به مقامات ایران منتقل کرده است.

سفر هیأت طالبان، از دو حیث، حایز اهمیت است.

اول از جهت پیامی که این سفر به آمریکایی ها دارد و دوم، از جهت تاثیری که احتمالا بر روند مذاکرات دوحه خواهد داشت.

سفر اعضای ارشد طالبان به تهران، در میانه مذاکرات مهم دوحه، و دقیقا پس از اینکه بایدن اعلام کرده است در توافقنامه میان امریکا و طالبان‌ بازبینی خواهد کرد، حاوی پیام های مهمی میتواند باشد.

به گفته ارگ ریاست جمهوری، تیم مذاکره کننده طالبان، در روزهای اخیر، در مذاکرات حاضر نبوده و اینک، سفر آنها به ایران می‌تواند به این معنا باشد که طالبان، عملا از کسب نتایج مورد نظر خود در دوحه ناامید شده اند.
این نا امیدی می‌تواند به عنوان سرآغاز فاصله آمریکا و طالبان و افزایش مجدد خصومت آنها با یکدیگر تلقی شود.

از سوی دیگر، اینکه تصور کنیم طالبان در تهران به دنبال همسو کردن ایرانی ها با خود هستند، چندان منطقی نیست.

تهران همواره موضع رسمی خود را با تمام توان، حمایت از نظام جمهوری و حفظ وضعیت موجود بیان کرده و از شکل گیری یک اجماع منطقه ای در حمایت از دولت کابل (در تقابل با رفتار یکسویه و قلدر مآبانه آمریکا) هم به شدت استقبال کرده است.
سیاست های پیدا و پنهان ایران در طول مدتی که طالبان با آمریکا مشغول مذاکره بودند، بر پیگیری مذاکرات بین الافغانی بدون حضور آمریکایی ها و مشخصا فی‌مابین طالبان و دولت رسمی افغانستان استوار بوده است و این سیاست، چندان مورد رضایت طالبان نبود و همین امر، باعث شده بود که حس بی اعتمادی میان طالبان و ایران به حد اعلای خود برسد و تهران تمام تلاش خود را در جهت تقویت دولت افغانستان به کار ببندد.
و اینگونه شد که ارگ ریاست جمهوری در یکی دو سال گذشته، بیشترین همسویی با ایران طی بیست سال پسین را تجربه کرد.

به نظر می رسد که تهران و متحدین منطقه ای اش حداقل تا اکنون موفق شده اند با حمایت نرم از دولت کابل، بازی دوحه را به وقت اضافه بکشانند و از این منظر، این دولت کابل است که نسبت به طالبان، دست بالاتری دارد.
طالبان با همه طمطراقی که در سایه موافقتنامه خود با ترامپ راه انداخته بودند، تا این لحظه عملا نتوانسته اند امتیازی را کسب کنند.

بر اساس شواهد موجود، بایدن، نسبت به طالبان به عنوان یک شریک سیاسی در افغانستان بی اعتماد است و همچون ترامپ، نیازمند گرفتن عکس یادگاری با ملابرادر (جهت استفاده در مبارزات انتخاباتی) نیز نیست، و اعلامیه جدید وزیر خزانه داری آمریکا که در آن گفته شده طالبان هنوز به ارتباط خود با القاعده پایان نداده اند، موید این ادعاست.

طالبان در شرابط کتونی، هیچ اهرم فشاری برای امتیاز گیری از آمریکا در اختیار ندارند و حتی ممکن است در نتیجه بازنگری موافقت نامه صلح شأن با آمریکا، امتیازهایی نیز از دست بدهند و یا حداقل مشروعیت یک طرفه ای که آمریکا به آنها داده، دستخوش تغییر گردد.

با توجه به این شرایط، طالبان در شرایطی نیستند که بخواهند با قدرتنمایی، از کشورهای منطقه و از جمله ایران، برای آینده خود کسب امتیاز کنند. بلکه طالبان عمدتا به دنبال این هستند که آسیب های احتمالی به خود را به حداقل برسانند.

طالبان در سفر به تهران، بدون شک تلاش کرده اند که به ایرانی ها اطمینان بدهند خطری از سوی جنگجویان آنها، متوجه مرز ها و منافع ایران نخواهد شد. آنها برای اثبات برادری خود با ایرانی ها، بر شاخصه آمریکایی ستیزی خود هم مانور داده اند و این مانور، در واکنش آقای شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز قابل احساس بود.

طالبان همچنین از این طریق پیامی به واشنگتن مخابره کرده اند که گزینه ادامه نبرد با آمریکایی ها و رفتن به سمت دشمنان آمریکا هنوز روی میز رهبران طالبان قرار دارد.

یقینا طالبان انتظار ندارند که ایران، از حمایت کابل دست بکشد و با آنها همصدا و هم کاسه شود، اما اکنون که آنها از آمریکایی ها تا امید شده اند و انتظارات شأن تا حد زیادی به یأس بدل شده، تمام تلاش خود را خواهند کرد که یک راه میانه برای توافق با کابل با میانجیگری کشور های منطقه و از جمله ایران پیدا کنند.

با این حساب، احتمال اینکه سفر ملا برادر به سایر کشورهای منطقه نیز انجام شود، خیلی دور از ذهن نخواهد بود.

اما اینکه ایران و سایر کشورهای منطقه، به این خواست طالبان اهمیت خواهند داد یا نه، مطلب دیگریست که زمان به آن پاسخ خواهد داد.

سید احمد موسوی مبلغ