ایران و فرجام سیاست حمایت از طالبان در افغانستان

پس از واگذاری کابل به طالبان در اگست ۲۰۲۱,از سوی آمریکا، مقامات عالیرتبه ایرانی به رغم انتظار، بار بار از سلطه فرقه قومی-مذهبی طالبان در افغانستان حمایت کرده است. آقای قمی نماینده ویژه ایران در امور افغانستان سال قبل با توجیه جنایت ها و فجایع حمله به بلخاب، مردم مظلوم بلخاب را آمریکایی نامید. دیگر سخن از دستمال کشی عوامل وابسته مانند آقای سید عیسی حسینی مزاری یا جوادی بلخابی و یا برخی اعضای شورای علمای شیعه نیست. حالا عضو هیئت اعزامی قوه مقننه ایران به دربار کابل، در بالاترین سطح طالبان را نه تنها تروریست نمی داند، بلکه مورد تایید و متمایل به افکار آقای مطهری می نامند. این درحالی است که غیر از جنایات گذشته و حملات انتحاری به مدارس، بیمارستان ها، زایشگاه ها، مساجد، قطاع الطریقی و غیره در گذشته، همین اکنون نیز مردم افغانستان شاهد کشتار و ترورهای پرشمار و فزاینده هستند

من در مقامی نیستم که در باره منافع ایران یا صحت و سقم این سیاست قضاوت کنم، اما به رغم گفته های کارشناسانی مانند ابوالفضل ظهره وند، بر این باورم که از دو سال پیش شمارش معکوس تقابل منافع و به تبع آن جدایی راه دو ملت ایران و افغانستان توسط مقامات ایرانی کلید خورده است.

ساده انگاری است که امثال آقای نبویان را بی اطلاع و نادان فرض کنیم. حتی اگر چنین هم باشد، در اصل موضوع تفاوت ایجاد نمی‌کند زیرا همین آدم ها تصمیم گیر هستند. واقعیت این است که ایرانی ها دیگر نگاه بلندمدت تمدنی به شرق ندارند. در این حوزه از سیاست خارجی هیچ استراتژی و پلان درازمدتی نیز ندارند. آن ها موضوع را ساده سازی کرده اند و می داند با فرو ریزی حکومت طالبان مردم افغانستان ساختار سیاسی، اداری و حتی جغرافیایی کشور را تغییر خواهند داد. ایران با هر نوع تغییر ساختار این چنینی در حوزه های جغرافیایی پیرامونی خود مخالف است و تغییر را عامل الگو گیری داخلی خود می داند. بنابراین حکومت تروریسم در افغانستان را چیزی بدی نمی دانند. تکرار و اصرار بر این سیاست، نشان می دهد که برای آنان نیز همانند آمریکایی ها نه اپارتاید جنسیتی مهم است و نه اپارتایدهای زبانی، قومی و مذهبی. جای تعجب یا گلایه هم وجود ندارد. موضوع حضور برخی گروه ها یا بهتر است بگوییم افراد مخالف تروریسم در ایران کاربردهای دیگری دارد و لزوما به معنای حمایت نمی تواند باشد. این سیاست باب میل ما نیست، اما واقعیت دارد. با تداوم این پالیسی ایرانی، ممکن است با هر تحول جدیدی شاهد شکاف های بزرگتر و فاصله های جبران ناپذیر تر در میان منافع دو ملت بخصوص منافع تاجیک ها، ازبک ها و هزاره های افغانستان با ایران باشیم.

محمد تقی مناقبی