غذاهای معروف نذری افغانستان در ماه محرم و صفر

با نزدیک شدن ماه محرم و فرا رسیدن موسم عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بازار نذری دادن و نذر کردن در راه امام حسین(ع) نیز گرم می شود. در فروشگاه های مختلف در کشورهای اسلامی در کنار وسایل و ابزار آلات عزاداری مثل زنجیر و لباس های مشکی مواد لازم برای پخت انواع و اقسام غذاهای نذری نیز در بازار به فراوانی یافت می شود. شیعیان به عشق مولایشان سر از پا نشناخته در ماه محرم غذاهای نذری فراوانی پتخته و توزیع می کنند. البته نوع غذاهای نذری در کشورهای اسلامی متفاوت است.

با ما همراه باشید تا با فلسفه نذری دادن و انواع غذاهای نذری در افغانستان آشنا شوید:

تاریخچه نذری دادن

در ماه محرم و همزمان با پخت انواع غذاهای نذری در افغانستان مصرف برنج، روغن، حبوبات و برخی اقلام دیگر غذایی نیز افزایش می یابد. براساس منابع دینی و گفته های بزرگان دین، نذر یک اقدام داوطلبانه است که شخص هیچ اجباری برای انجام آن ندارد اما زمانیکه قصد نذر را داشت و بر زبان جاری کرد باید آن را ادا کند. نذر در لغت به معنای یک اقدام غیر واجب است که شخص تعهدی برانجام آن ندارد. از نگاه مذهبی نیز نذر به عملی گفته می شود که فرد برای کسب رضای خداوند تصمیم می گیرد یک گناه را ترک کند یا کار خیری انجام دهد. فرد پس از نیت نذر باید آن را انجام دهد. البته باید بدانیم که نذر دادن تنها مخصوص مسلمانان نیست.

امام سجاد(ع)، اولین کسی که برای امام حسین (ع) نذری داد

نذر برای اباعبدالله الحسین(ع) در ماه محرم ثواب و برکات زیادی به همراه دارد. براساس روایات اولین کسی که برای امام حسین(ع) نذر داد امام سجاد(ع) بود. این امام همام برای زنان بنی هاشم که به برای اباعبدالله الحسین(ع) عزاداری می کردند غذای نذری می پخت.

دیگچه افغانستان، معروف ترین غذای نذری در ماه محرم

همان طور که در بالا گفته شد پخت غذای نذری و توزیع بین عزاداران در ماه محرم به نیت خوشنودی روح ملکوتی حضرت امام حسین(ع) و یاران باوفایش نه تنها در بین شیعیان که در میان اهل سنت که به خاندان پیامبرشان احترام می گذارند رایج است. در افغانستان نیز عزاداران و صاحبان مجالس عزا غذاهای نذری مختلفی در ماه محرم پخت کرده در بین مردم توزیع می کنند. معروف ترین غذای نذری افغانستان دیگچه نام دارد که شبیه شیربرنج رایج در ایران است با این تفاوت که غلظ بیشتری دارد.

افغان ها هر چهارشنبه ماه صفر این غذا را پخته در میان عزاداران پخش می کنند. این غذای نذری با نیات محتلفی همچون افزایش رزق و روزی، صاحب فرزند شدن و سلامت جسمی خود و خانواده شان انجام می دهند.  اعتقاد بر این است که فاطمه زهرا(س) دختر گرامی پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) این  غذا را زیاد می پخته است. دیگچه برای این که طعم و عطر بهتری داشته باشد معمولا در دیگ های بزرگ مسی پخته می شود. مواد اولیه این غذای نذری «برنج، روغن، شیر، آب و نمک» است و اغلب به آن گلاب، عرق هل و خلال بادام یا خلال پسته اضافه می کنند.

دیگچه در روزهای عاشورا و تاسوعا

عزاداران حسینی در افغانستان علاوه بر ماه صفر در ماه محرم نیز دیگچه را به عنوان یک غذای نذری رایج پخت کرده در میان مردم توزیع می کنند. دیگچه که شبیه به شیر برنج است معمولا به صورت گرم در بین عزاداران توزیع می گردد.

نان و حلوا، شیر چای و چای قیماق

در ایام ماه محرم در تکیه خانه ها و مساجد در افغانستان برای پذیرایی از عزاداران در کنار دیگچه که یک غذای نذری مشهور در افغانستان است از دیگر مواد غذایی مثل نان و حلوا و نوشیدنی هایی مثل چای سیاه و سبز، شیر چای و شیر و قیماق استفاده می شود. صاحبان عزا در افغانستان در تکیه خانه ها و مساجد بسته به توان مالی آنها ممکن است از روز اول محرم تا روز سیزدهم این ماه  ادامه یابد.

تکیه خانه ها و حسینیه هایی که توان مالی بهتری دارند از روز اول و دیگر تکیه خانه ها از روز هفتم ماه محرم اطعام عزاداران را شروع می کنند. برخی تکیه خانه و حسینیه ها هم تنها در روز عاشورا و روز تاسوعا برنامه نذری دارند. نذری ها یا به صورت فردی یا به صورت گروهی انجام می شود.

در گذشته تنها به مردان غذای نذری داده می شد اما امروزه صاحبان نذر تلاش می کنند به اندازه کافی غذای نذری برای زنان و کودکان نیز طبخ نمایند. ترتیب پخش نذری هم به این صورت است که ابتدا به مردان عزادار غذا داده می شود و در ادامه غذا میان زنان و کودکان توزیع می گردد.

 برخی تغییرات در نوع غذاهای نذری

برگزاری مراسم عزاداری محرم و صفر در افغانستان در سال های اخیر توام با تغییراتی بوده است و بسیاری از مهاجرین افغانستانی که عمدتا از شیعیان کشور بوده از کشور ایران به افغانستان بازگشت نموده اند. بازگشت این عده قابل توجه سبب برخی تغییرات در نوع عزاداری ها و نوع غذاهای نذری نیز شده است و امروز از غذاهایی مانند برنج و قیمه، برنج و مرغ و آش و حلیم نیز برای پذیرایی عزاداران نیز استفاده می شود. حلیم نوعی آش شبیه به حلواست که از ترکیب حبوبات و گوشت گوسفند یا گاو تهیه می شود.

اینک که با غذاهای نذری مهم عزادران اباعبدالله الحسین(ع) در افغانستان آشنا شدید، بدون شک می دانید که دیگچه از غذاهای نذری مهم افغانستانی ها در مراسم عزاداری محرم و صفر است. البته در مراسم عزاداری در تکیه خانه ها و حسینیه های افغانستان برای اطعام عزاداران اغلب پلو و شوربا نیز طبخ کشته در پایان عزاداری در میان عزاداران توزیع می گردد. نوشیدنی هایی مانند چای سیاه و سبز و چای و قیماق و نان و حلوا نیز به عنوان نذری در بین  عزاداران توزیع می گردد. البته در محرم امسال که با شیوع کرونا همراه شده است بدون شک در نوع غذاهای نذری نیز تغییراتی به وجود خواهد آمد و به احتمال زیاد غذاهای نذری سرد جای غذاهای گرم را خواهد گرفت. محرم امسال عزاداران باید به شدت مواظب سلامت خود و دیگران باشند.