دب اکبر چیست و چگونه آن را در آسمان تشخیص دهیم؟

شاید بارها نام صورت فلکی دب اکبر را شنیده باشید و برای شما هم  این سوال که دب اکبر چیست و چرا به این نام خوانده می شود پیش آمده باشد. با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.

این صورت فلکی قدمتی بسیار زیاد دارد بطوریکه تمامی ملت ها مانند اسکیموهای قطب شمال، مصریان و ایرانیان همه با آن آشنایی دارند. همین طور چند نقاشی و افسانه در مورد آن در مناطق بسیاری از کره زمین یافت می شود که از شواهد معلوم به ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد بر میگردد.

دب اکبر چیست؟

از میان تمام صورت های فلکی موجود که تعداد آنها ۸۸ عدد می باشد باید گفت معروفترین آنها دب اکبراست. می توان گفت تقریبا همه مردم حتی کسانی که هیچ آگاهی و سررشته ای درباره ستاره ها و آسمان ندارند اسم دب اکبر را شنیده اند.

دب اکبر یا همان خرس بزرگ ازنظر جغرافیایی درنیم کره شمالی آسمان قرار دارد که با هفت ستاره اصلی تصویری مانند ملاقه یا آب گردان را در آسمان به وجود می آورد. پیشینیان با تخیل بسیارخود آن را به شکل خرس بزرگی که در حال حرکت در آسمان است تصور می کنند.

همچنین یکی از صورت های فلکی  دوقطبی است و از علت های معروف بودن آن، راهنمایی برای پیدا کردن جهت شمال و ستاره قطبی است. باید گفت ستاره قطبی از میان دیگر ستارگان به آسانی قابل تشخیص است زیرا بسیار بزرگتر نسبت به سایرین می باشدو حجم آن ۵۰ برابر بیشتر از خورشید است و فاصله آن از ما ۶۰۰ سال نوری است. همچنین یکی دیگر از موارد استفاده آن می توان به ابزاری برای ناوبری اشاره کرد.

از هفت ستاره اصلی که دب اکبر را تشکیل می دهد، تعداد ۴ ستاره آن تصویر آبگردان یا ملاقه را پدید می آورد که اسم های متفاوتی دارد از قبیل دبه، مراق، فخذ و مغرز که همه این نام ها عربی هستند که معنی این اسامی به ترتیب خرس، گرده، ران و بن دم خرس است. همچنین سه ستاره ای که دسته ملاقه را پدید می آوردند نام هایی چون قائد، عناق و جون دارند و این اسامی هم مانند بقیه عربی هستند که معنای آن به ترتیب جلودار، بزغاله و معنای جون هنوز دقیق مشخص نشده است. در فاصله خیلی نزدیک از ستاره عناق، ستاره کوچکی به نام سها قرار دارد. این دو ستاره را اعراب به نام اسب و سوار می خوانند.

چهار ستاره کاسه آبگردان در یک سمت و یک سرعت در آسمان حرکت می کنند. هر ۱۰۰۰۰۰ سال شکل و وضعیت صورت فلکی دب اکبر تغییر می کند که علت آن،تغییر وضعیت سه ستاره دسته آبگردان نسبت به چهار ستاره دیگر می باشد.

اسامی دیگر دب اکبر چیست؟

عده زیادی ازمردم فقط همین هفت ستاره پر نور که در آسمان به صورت واضح دیده می شوند را دب اکبر می شناسند اما در حقیقت این ستاره ها فقط قسمتی از صورت فلکی دب اکبر را شامل می شود و دارای ستاره های بسیار دیگری هست. همچنین دارای اسامی دیگری نیز هست که عبارت است از: هفت اورنگ و یا  بنات النعش ، گاو آهن درانگستان، کدوی آشامیدنی در آفریقا، اُتاوا درکشور فنلاند، هفت خدا در کشور مغولستان، کاو آهن درخشان و کالسکه پادشاه دیوید در کشور ایرلند نام برد.

تشخیص دب اکبر در آسمان

این صورت فلکی را می توان همیشه  در آسمان شب مشاهده کرد زیرا هیچ گاه پایین تر از سطح افق قرار نمی گیرد و همیشه در نزدیکی ستاره قطبی می چرخد. مشاهده و رصد کردن دب اکبر بسیار آسان است چرا که همیشه در سمت شمال آسمان قرار دارد.

حتی می توان آن را بدون امکانات و با چشم غیر مسلح، سه ستاره ای که دسته آبگردان را تشکیل می دهد را شناسایی کرد. بخصوص افرادی که در نیم کره شمالی زمین زندگی می کنند در تمام طول سال می توانند آن را مشاهده کنند. همچنین تشخیص و پیدا کردن محل دب اکبر در آسمان بسیار ساده است و اوایل بامداد یا اوایل عصر بهترین موقع برای مشاهده دب اکبر می باشد.

یک مکان تاریک و نداشتن هیچ نوری و یا حداقل نور مصنوعی برای مشاهده و رصد این صورت فلکی مورد نیاز می باشد. بعد از نگاه کردن در آسمان می توان به سرعت سه ستاره ای که دسته آبگردان را تشکیل داده، شناسایی کرد. این سه ستاره که در یک راستا قرار دارند تعیین محل سایر ستاره های کاسه آبگردان را آسان می کنند. درمکانی که فرد ایستاده، ملاقه یا آبگردان امکان دارد وارونه، کج و یا در حالتهایی دیگر مشاهده شود وعلت آن چرخش زمین می باشد ولی نمی توان گفت که این صورت فلکی در حرکت است.

اجرام آسمانی موجود در دب اکبر

با یک نگاه دقیق به دب اکبر در می یابیم که چند کهکشان در آن وجود دارد. در ناحیه شمالی آن M81  و M82 قرار دارند که فاصله آنها از به ما ۱۰ میلیون سال نوری می رسد. M81 یک کهکشان به شکل مارپیچ و از قدرهفتم است که به وسیله دوربین های بسیار کوچکی به رنگ شیری-سفید مشاهده می شود. M82 هم مانند M81 شکل مارپیچ دارد و با دوربین دوچشمی قابل رصد است و اندازه آن نسبت به M81 کوچکتر است.

افسانه دب اکبر چیست ؟

درباره دب اکبر یا همان خرس بزرگ دراساطیر یونان اینگونه آمده است که پری جنگلی یا کالیستو نیمف توسط شخصی به نام زئوس ربوده می شود و بعد از آن صاحب فرزندی به نام آرکاس شد. هنگامی که همسر زئوس این موضوع را فهمید، کالیستو را به خرسی بزرگ تبدیل کرد و آن را به جنگل فرستاد و در گوشه و کنار جنگل پرسه می زد. آن هنگام که آرکاس بزرگ و شکارچی قدرتمندی گشت. یک روز که در جنگل به دنبال شکار بود، کالیستو او را شناخت و سمت او رفت تا او را از نزدیک ببیند. آرکاس که نمی دانست این خرس بزرگ مادرش است و زمانی که قصد کرد او را بکشد زئوس، کالیستو و آرکاس را به آسمان فرستاد و آنها را به شکل صورت فلکی خرس کوچک و خرس بزرگ قرار داد و بعد از آن دب اکبر و دب اصغر شکل گرفت.