حکم شرعی شاباش چیست؟ نظر مراجع تقلید درباره شاباش گرفتن

با مرور خاطره ی یکی از دوستان به سراغ فهمیدن حکم شرعی شاباش می رویم.

جریان از این قرار است که در یک مهمانی خانوادگی و به درخواست دوستان و حاضران و البته از روی اجبار فیلم های عروسی یکی از اقوام را می دیدیم، و هر کسی نسبت به آن مراسم در قسمتی از فیلم خاطره ای، حرفی، داستانی، رازی و ناگفته ای را تعریف می کرد، تا رسیدیم به قسمت رقص عروس و داماد و حرف از پولی شد که آن شب عروس و داماد در ازای رقص شان توانستند جمع کنند، بعضی ها از دست و دلبازی پدر و مادر داماد در ریختن پول روی سر عروس شان می گفتند، بعضی ها این کار رو تقبیح می کردند و معقتد بودند که آنها پُز پول شان را به دیگران داده اند، یک عده افسوس می خوردند که چرا آنها شب عروسی شان اینقدر شاباش چمع نکرده اند و…. در این بین یکی از نوجوان های فامیل سوالی پرسید که مسیر و سمت و سوی بحث را کلا عوض کرد و حتی منجر به جدل شد، سوال این بود: آیا پولی که عروس و داماد یا هر کس دیگری در ازای رقص دریافت می کند حلال است؟ به عبارتی حکم شرعی شاباش چیست؟

موضع گیری های متفاوتی در قبال این پرسش انجام شد، ولی بعضی ها را عمیقا به فکر فرو برد، فکر هایی از این قبیل که چقدر در مورد شرع و نظر اسلام در مورد مسائل عادی روزمره زندگی مان می دانیم؟ دانستن حکم شرعی شاباش یکی از این روزمره گی هاست که خیلی با آن مواجه هستیم ولی چرا کمتر این قضایا را از نگاه دین بررسی می کنیم و چرا حتی شاید به نوعی از روی تعمد نخواهیم چیزی در این باره بدانیم؟

این درست است که هر فردی باید خودش دغدغه این را داشته باشد که در این طور موارد کسب آگاهی کند و یا به دنبال احکام شرعی و نظر دین باشد، ولی ای کاش در حوزه آموزش دینی ما جایی برای آموزش این گونه مسائل که زیاد با آن مواجه هستیم نیز می بود. تا اگر منِ نوعی اصلا به این بُعد قضیه نگاه نکرده بودم، حداقل بطور اتفاقی یا برنامه ریزی شده با اینگونه مسائل روبرو می شدم. به هر صورت این مطلب از سرویس اطلس پلاس به بیان حکم شرعی شاباش از منظر علمای عظام و فقهای عزیز شیعه می پردازد.

آنچه در مورد حکم شرعی شاباش باید بدانیم!

در مورد شاباش دو وجه مطرح شده است، وجه اول این است که شاباش در ازای رقص دریافت با پرداخت شود، و وجه دوم نیز این است که شاباش به عنوان هدیه به عروس یا داماد یا دیگر افراد داده شود. پس بررسی نظر علما در خصوص هر دوی این وجوه می توان نظر علما را به شرح زیر بیان نمود:

آیه الله خامنه‌ای:

در بیان مقام معظم رهبری حکم شرعی شاباش به اینگونه آمده است:
شاباش اگر در مقابل رقص حرام باشد، جایز نیست و در هر صورت اگر صاحبان آنها را مى‌شناسند باید به صاحبان آنها برگردانند و اگر از پیدا کردن صاحبان آنها مأیوس هستند از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید و برای این کار بنا بر احتیاط واجب از حاکم شرع اذن بگیرند.

آیه الله سیستانی:

گرفتن پول حرام نیست هر چند رقص آنها جلو دیگران حرام است.

آیه الله مکارم شیرازی:

ایشان نیز در مورد حکم شرعی شاباش معتدند که اگر شاباش را در برابر رقص بدهند اشکال دارد و چنانچه مقدار آن را می‌دانید و صاحبان آن را می‌شناسید آن را برگردانید.

آیه الله نوری همدانی:

در صورتیکه پول در ازای رقص باشد دریافت آن حرام است و در صورتی‌که صاحبان آن را می‌شناسند باید به آنها برگردانند.

احکام رقص

پس از آنکه حکم شرعی شاباش از نگاه علما و شرع بررسی شد و از آنجایی که گرفتن شاباش در مجالس عروسی و در هنگام رقصیدن می باشد لازم است تا احکام مربوط به رقص نیز مرور شود.

حکم رقص زن و شوهر چیست؟

تمامی مراجع محترم عظام به جز حضرت آیت الله بهجت معتقدند که رقص زن برای شوهر و بر عکس آن جایز است. (جزوه‌ی جامعهالزهرا، قم، ص۸)

آیت‌الله بهجت: اشکال دارد. (آیت‌الله بهجت، ج۴، م۱۸۰۰)

حکم رقص مرد برای مرد و زن برای زن چیست؟

پس از بیان حکم شرعی شاباش در خصوص این سوال نیز امام خمینی، آیت الله خامنه‌ای معتقدند که اگر باعث تحریک شهوت و یا سبب ارتکاب فعل حرام یا ترتّب مفسده‌ای نباشد، اشکال ندارد. (امام خمینی، احکام موسیقی، ص۸۲؛ آیت الله خامنه‌ای، اجوبه، س۱۱۶۹)

آیت‌الله سیستانی، آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله وحید خراسانی: بنابر احتیاط واجب جایز نیست. (آیت‌الله سیستانی، جزوه‌ی جامعهالزهرا، قم، ص۹؛ آیت‌الله نوری همدانی، س۵۷۴؛ آیت‌الله وحید خراسانی، جزوه‌ی جامعهالزهرا، قم، ص۹)

آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله صافی گلپایگانی: در هر دو صورت حرام است. (آیت‌الله مکارم شیرازی، استفتائات، ج۱، س۵۳۴؛ آیت‌الله صافی گلپایگانی، جزوه‌ی جامعهالزهرا، قم، ص۹)

در ادامه ی مبحث حکم شرعی شاباش و حکم شرعی رقص سوالات دیگری نیز در این زمینه مطرح است که بیان می شود:

آیا بین انواع رقص، اعم از رقص محلی و رقص با چوب و رقص برای آموزش و… تفاوتی وجود دارد؟

آیات عظام: خامنه‌ای، بهجت، تبریزی: تفاوتی میان انواع رقص‌ها در حکم نیست. (آیت الله خامنه‌ای، اجوبه، س۱۱۶۶-۱۱۶۹-۱۱۷۹؛ بهجت، استفتائات، ج۴، س۱۸۰۲؛ تبریزی، استفتائات، ج۱، س۱۰۶۲)

حکم نشستن زن در تالارها و مجالس عروسی چیست؟ در صورتی که خانمی مشغول رقص باشد حکم آن چیست؟

آیات عظام: خامنه‌ای، فاضل لنکرانی: شرکت در مجالس رقص اگر تأیید کار دیگران محسوب شود یا مستلزم کار حرامی باشد جایز نیست. (آیت الله خامنه‌ای، اجوبه، س۱۱۷۶؛ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ج۱، س۱۷۳۹)

همراهان گرامی اطلس پلاس، این مطلب که به بیان حکم شرعی شاباش و رقص می پرداخت یک نمونه از هزاران مسأله ای است که در طی زندگی با آن روبرو هستیم و در واقع از احکام آنها چیزی نمی دانیم، اما این یک بعد قضیه است بعد دیگر این است که دادن شاباش به فردی که در حال رقص است هزینه های زیادی را به افراد شرکت کننده در مجلس تحمییل می کند و شاید یکی از دلایلی که سبب تأخیر در ازدواج های می شود همین مسائل باشد.