تورم به زبان ساده

تورم از جمله کلماتی ست که از لحاظ بار معنایی احساس خوبی به انسان نمی دهد و به نوعی نابسامانی در بازار به ویژه در مورد قیمت ها اشاره می کند.

براساس تعاریف مختلف تورم معانی مختلفی دارد اما یک نکته مشترک در تمام آنها اشاره به یک جریان روبه افزایش در قیمت ها دارد.

با ما همراه باشید تا با مفهوم دقیق تورم آشنا شوید:

تورم چیست؟

تورم را به طور عمومی می توان افزایش غیرمتناسب قیمت ها تعریف کرد. به عبارت دیگر روند روبه افزایش و نامنظم قیمت ها در اقتصاد تورم نامیده می شود.

تورم به معنای امروزی در قرن نوزدهم میلادی مطرح شد. قبل از قرن نوزدهم مفهومی متفاوت از تورم وجود داشت و برای نشان دادن حجم اسکناس های غیرقابل تبدیل به طلا مورد استفاده قرار می گرفت.

براساس تعریف امروزی تورم به افزایش یا کاهش یا ثبات در قیمت مصرف کننده کالاها یا خدمات اشاره می کند.

تورم چگونه محاسبه می شود؟

برای اندازه گیری تورم باید به کالاهای اساسی مردم اشاره کرد، مجموعه یی از کالاها و محصولات که مورد نیاز ضروری مردم است و بدون آنها سبد غذایی خانواده ها آسیب می بیند.

برای اندازه گیری تورم باید قیمت انواع کالاها و خدمات را در سراسر یک کشور در بازه های زمانی هفتگی، ماهانه و سالانه اندازه گیری و اعلام کرد.

این کالاها به «سبد کالایی و خدمات سنجش نرخ تورم» گفته می شود. هرچند سال یک بار این سبد کالایی و خدمات باید مورد ارزیابی قرار گیرند.

به طور مثال در ایران در سال ۱۳۳۸ بازنگری سبد کالایی و خدمات آغاز شد و در در سال ۱۳۸۳ بانک مرکزی ایران بازنگری ۳۵۹ قلم کالا در نزدیک به ۷۵ شهر ایران را انجام داد.

اندازه گیری دقیق میزان تورم

همان گونه که گفته شد تورم معانی گوناگوی دارد اما وجه مشترک در تمامی تعاریف افزایش نامنظم و نامتناسب قیمت ها در اقتصاد می باشد.

برای محاسبه دقیق تورم دولت ها باید تغییرات در قیمت کالاها و حدمات که در سبد سنجش تورم قرار دارند را به طور هفتگی رصد نماید تا تورم هفتگی مشخص گردد.

نرخ تورم ماهانه همان محاسبه نرخ تورم در هر چهار هفته می باشد. به همین ترتیب نرخ تورم هر چهار ماه یک بار نرخ تورم سالانه را تشکیل می دهد.

دلایل عمده تورم

به همان میزان که تعریف تورم بر اساس نظریه های گوناگون متفاوت است دلایل بروز تورم در کشورهای مختلف نیز ممکن است فرق کند.

به طور کلی اما می توان گفت که دو دلیل عمده «کاهش عرضه کل یا افزایش تقاضای کل» می تواند در یک کشور سبب تورم شود.

دو دلیلی که پروفسور کینز به عنوان یک اقتصاد دان معروف به آنها اشاره می کند.

در مقابل این دو دلیل اما نظرات پول گرایان را نیز باید در نظر گرفت.

پولگرایان می گویند زمانیکه عرضه پول مازاد بر رشد اقتصادی  سبقت بگیرد تورم ایجاد می شود.

به عبارت ساده تر اگر بخواهیم بگوییم وقتی میزان پول در گردش با عرضه خدمات و کالاها متناسب نباشد تورم ایجاد می گردد.

براساس اظهار نظر تقریبا تمامی اقتصاد دانان ریشه تمام تورم های درازمدت و پایدار عرضه پول و افزایش نقدینگی می باشد.

به همان میزان که نرخ تورم در یک کشور افزایش یابد به همان اندازه قدرت خرید یک واحد پول کمتر می شود.

عدم تعادل میان درآمدها و هزینه های دولت

از دیگر دلایل تورم باید به عدم تعادل میان درآمدهای دولت و هزینه های آن  اشاره کرد. زمانیکه هزینه های دولت از بودجه سالانه آن بیشتر باشد تورم شکل می گیرد.

در این حالت دولت با کسری بودجه روبرو می شود. در این حالت دولت برای جبران کسری بودجه خود مجبور می شود از بانک مرکزی قرض بگیرد یا در آمدهای ارزی مانند پول حاصل از فروش نفت را بفروشد و درست همین موقع است که پایه پولی یا به عبارت ساده تر نقدینگی افزایش یافته تورم شکل می گیرد.

انتظارات تورمی

بدون شک شما هم مشاهده کرده اید که در مواقعی مردم بیش از حد نیاز خرید می کنند.

این امر زمانی اتفاق می افتد که مردم براساس تجربیات گذشته یا با مشاهده بازار افزایش قیمت ها در آینده نزدیک را پیش بینی کرده برای در امان ماندن از تبعات منفی آن شروع به خرید حجم زیادی از کالاهای اساسی خود می کنند.

سوی دیگر ماجرا نیز جالب است: تولید کنندگان و فروشندگان نیز با مشاهده افزایش قیمت کالاهای خود از فروش امتناع کرده کالاها را انبار می کنند.

این ناهنجاری در عرضه و تقاضا سبب پیدایش تورم می شود.

تورم به کام سرمایه داران و به ضرر فقیران

تورم همان گونه که گفته شد با برهم زدن تناسب بین عرضه و تقاضا سبب افزایش ناگهانی و نامنظم قیمت ها در کالاهای اساسی مردم می شود.

در این حالت تورم اثر توزیعی پیدا می کند: به این معنا که گروه های پردرآمد با درآمدهای مالی متغییر سود می برند اما افرادی مانند کارمندان و کسانی که حقوق ثابت ماهیانه دریافت می کنند قدرت خرید خود را از دست می دهند.

از سویی هم تورم هزینه های عمومی دولت را افزایش داده سبب می شود دولت از بانک مرکزی قرض بگیرد. در این صورت اقتصاد کشور ضربه جبران ناپذیری می خورد.

به هر صورت اینک که با معنای دقیق تورم آشنا شدید بدون شک با دقت بیشتری به خرید های خود توجه خواهید کرد و دیگر مانند گذشته تنها کالا نمی خرید بلکه به پیش بینی قیمت کالاها و خدمات پایه در سنجش تورم نیز توجه خواهید کرد.

تورم که در قردن نوزده برای اولین بار تعریف شد امروزه با گسترش در معنای خود زمینه های بیشتری را در بر می گیرد.

تورم به عنوان یک پدیده ناخوشایند زمانی شکل می گیرد که میزان عرضه و تقاضا به هم بخورد.

به عبارت دیگر نقدینگی افزایش یابد و قدرت خرید اقشار کم درامد کاهش یابد. به زبان ساده تر تورم پولداران را پولدارتر اما قشر متوسط جامعه که درآمد ثابتی دارند را بدبخت می کند.