آداب مجلس ختم و چند نکته کلیدی در مراسم ترحیم

اگر می خواهید با رسوم و آداب مجلس ختم و ترحیم آشنا شوید جای درستی آمده اید. اطلس پلاس در این مقاله شما را با تشریفات و آداب مجلس ختم آشنا می کند.

برگزاری مراسم سوگواری برای درگذشتگان از دیرباز مرسوم بوده است. این مراسم جایگاه خاصی در میان مسلمانان دارد. در فرهنگ اسلامی به فرد درگذشته احترام ویژه ای گذاشته می شود. برگزاری آبرومندانه یک مراسم سوگواری به نوعی نشان دهنده جایگاه متوفی در میان بازماندگان وی و همچنین حفظ حرمت او در نظر گرفته می شود.

هر جامعه ای آداب مجلس ختم و مراسم سوگواری ویژه خود را دارا می باشد که ریشه در تاریخ و فرهنگ آن جامعه دارد. این آداب و مراسم از لحظه فوت متوفی آغاز شده و در برخی موارد تا یک سال نیز به درازا می کشد.

تشریفات و آداب مجلس ختم

بعد از تدفین متوفی مهمترین مراسمی که توسط بازماندگان او برگزار می گردد مجلس ختم یا ترحیم می باشد. این مجلس در سومین روز درگذشت مرحوم یا مرحومه برگزار می شود. آداب و تشریفات این مراسم در هر جغرافیایی بنا به فرهنگ ویژه آن منطقه انجام می گیرد با این حال در تمامی آن ها مجموعه ای از آداب رعایت می گردد.

۱. معمولا بعد از خاتمه تدفین متوفی و قبل از آنکه مردم پراکنده شوند، مکان و زمان مجلس ختم به دوستان، آشنایان و فامیل اطلاع داده می شود. همچنین اعلامیه های ترحیم و پرده های تسلیتی که از چاپخانه تهیه شده است در محل زندگی و کار متوفی و خانواده درجه یک او نصب می گردد.

۲. مجلس ختم معمولا در منزل متوفی و یا مسجد محل زندگی او برگزار می شود. در مجلس ختم دوستان، آشنایان، همسایه ها، همکاران و فامیل برای عرض تسلیت به بازماندگان شرکت می کنند. همچنین شماری از شرکت کنندگان نیز با دادن تاج گل و اعلامیه و پرده تسلیت، با بازماندگان احساس همدردی می کنند.
۳. معمولا در بخشی از مسجد، روی یک میز شال ترمه پهن می نمایند و برروی آن گل های سفید، شمع های روشن، عکس درگذشته و قرآن و گلابپاش می گذارند. در برخی موارد نیز سینی های حاوی خرما و حلوا و … که برای پذیرایی از میهمانان تهیه شده است را نیز برروی همین میز قرار می دهند.

۴. بزرگان فامیل و بستگان درجه یک متوفی جلوی در ورودی صحن حیات مسجد به صف می ایستند و در زمان ورود و خروج میهمانان از تشریف آوری آن ها قدردانی می نمایند. همچنین صاحبان عزا نیز در کنار در داخل مسجد می نشینند و در زمان ورود میهمانان، ایستاده و به آن ها تسلیت می گویند.

۵. یکی دیگر از آداب مجلس ختم مربوط به پذیرایی است. افرادی که در مسجد مسئول پذیرایی از میهمانان می باشند عموما از جمله خدمه مسجد و یا خانواده درگذشته می باشند. در مراسم ختم با توجه به قرار داشتن در فصل گرما و یا سرما، از چای یا شربت به همراه خرما و حلوا برای پذیرایی از میهمانان استفاده می گردد. همچنین پذیرایی با میوه و میکادو هم مرسوم می باشد.

۶. در جریان مجلس ختم، افرادی در میان میهمانان جزوات قرآن را تقسیم می نمایند تا ثواب قرائت آن به روح متوفی هدیه گردد. برای این کار بهتر است از قرآن های حزبی استفاده گردد و اگر میهمانی برای قرائت قرآن تمایل داشته باشد، یک حزب به وی داده می شود.

۷. مجلس ختم همیشه با قرائت آیاتی از کلام الله مجید آغاز می گردد. قاری معمولا آیات مربوط به روز قیامت و آیات مرتبط با مرگ را تلاوت می کند. سخنران مجلس نیز به معرفی متوفی می پردازد و به ویژگی های مثبت اخلاقی و صفت های نیکوی وی اشاره می کند. سخنران از طرف میهمانان به صاحبان عزا تسلیت می گوید و از طرف خانواده متوفی به میهمانان خوشآمدگویی می کند. او همچنین از افرادی که در مراسم خاکسپاری و مجلس ختم خانواده درگذشته را همراهی کردند تشکر می نماید.

۸. سپس یک روحانی برای میهمانان سخنرانی می کند. این سخنرانی معمولا با نقل روایاتی درباره زندگی و مرگ و همچنین روز قیامت و لزوم توجه به آخرت همراه است.

۹. با پایان یافتن سخنرانی نوبت به یک مداح می رسد. مداح با خواندن روضه هایی همانند روضه واقعه کربلا به بازماندگان تسلی خاطر می دهد و برای درگذشته طلب بخشش و مغفرت می نماید. در انتهای مجلس سخنران از طرف خانواده متوفی از همه کسانی که در مسجد حضور یافته اند و فاتحه خوانده اند، تشکر می کند.

۱۰. پس از پایان مجلس ختم، شماری از بستگان و آشنایان، خانواده مرحوم یا مرحومه را تا منزل مشایعت کرده و یا همراه با مردان، برای باز کردن مغازه بسته آن ها راهی می گردند.

نکات کلیدی تشریفات مجلس ختم

برای برگزاری بهتر مجلس ختم، رعایت چند نکته مهم درباره آداب مجلس ختم از سوی صاحبان عزا و یا اشخاصی که مسئول برگزاری مراسم هستند، لازم به نظر می رسد.

۱. انتخاب مسجد: تا پیش از مراسم خاکسپاری می بایست مسجدی که قرار است مجلس ختم در آن برگزار گردد انتخاب شود و مراحل هماهنگی با مسئولان مسجد صورت گیرد تا اطلاع رسانی به میهمانان به موقع انجام گردد. همچنین در انتخاب مسجد می بایست محل و امکانات آن در نظر گرفته شود. توصیه می شود مسجد که می خواهید در نظر بگیرید در محدوده طرح ترافیک قرار نداشته باشد، جای پارک مناسبی داشته باشد، به شمار صندلی ها، امکانات و وسعت آن نیز توجه شود.

۲. سالن پذیرایی: اگر پس از مراسم ختم می خواهید با نهار یا شام از میهمانان خود پذیرایی کنید، بهتر است سالن پذیرایی در نزدیکی مسجد باشد تا زحمت میهمانان برای رفت و آمد کمتر باشد.

۳. تهیه وسایل ضروری: تهیه شماری از وسایل مثل ظروف یک بار مصرف، دستمال کاغذی و سینی معمولا به عهده صاحبان عزا می باشد و می بایست از قبل تهیه گردد.

۴. سخنران و مداح: دقت کنید تا افرادی مسلط و خبره برای مداحی و سخنرانی در نظر بگیرید. همچنین تسلیت گفتن و یا قدردانی از حضور میهمانان می بایست مختصر و مناسب صورت گیرد. همچنین سخنرانی طولانی می تواند برای میهمانان و حتی صاحبان عزا خسته کننده باشد.