آداب قبرستان و زیارت اهل قبور
- انتشار: ۸ دلو ۱۳۹۸
- سرویس: اطلس پلاس
- شناسه مطلب: 75956
اینکه عزیزی را از دست بدهیم آنقدر طاقت فرسا و رنج آور است که معمولا تا آخر عمرخودمان با نبودن شان نمی توانیم کنار بیاییم و لاجرم برای تسکین این درد بارها و بارها به زیارت عزیزانمان در قبرستان ها می رویم. از سوی دیگر در منابع و متون دینی ما سفارش بسیاری به زیارت اهل قبور شده است ولی حضور در قبرستان آدابی دارد که در این مطلب از سرویس اطلس پلاس به بیان آداب قبرستان میپردازیم.
فضیلت زیارت اهل قبور
قبل از اینکه در مورد آداب قبرستان رفتن بیشتر بدانیم بهتر است از فضیلتی که برای زیارت اموات ذکر شده است آگاه شویم. در «کامل الزیارات» از حضرت موسى بن جعفر (علیه السلام) روایت شده است که فرمودند: هر کس قادر بر زیارت ما نباشد صالحان از دوستان و موالیان ما را از زیارت کند تا ثواب زیارت ما براى او نوشته شود و کسى که قادر بر صله و نیکى به ما نباشد به صالحان از موالیان ما نیکى کند تا ثواب نیکى به ما برایش نوشته شود.
همچنین از یکى از اصحاب امام رضا (علیه السلام) به نام «محمّد بن احمد بن یحیى اشعرى» روایت شده که آن حضرت فرمود: هر کس نزد قبر برادر مؤمن خود برود و دست بر روى قبر بگذارد و هفت مرتبه سوره «انا انزلناه» بخواند در روز «فزع اکبر» (روز قیامت که روز ترس بزرگ است) ایمن خواهد بود.
از روایاتى که در بحث «کیفیّت زیارت قبور مؤمنان» و آداب قبرستان رفتن آمده است، نیز به دست مى آید که با خواندن بعضى از اذکار، گناهان بسیارى از زائر و پدر و مادرش بخشوده مى شود و نیز استفاده مى شود که عذاب روز قیامت از انسان دور مى شود.
علاوه بر آن از بعضى از روایات دیگر به دست مى آید که انسان با رفتن به زیارت قبر والدین خود مى تواند نسبت به جبران برخی کمبود‌ها در زمینه عدم رعایت حقوق آنها در زمان حیاتشان اقدام نماید و حتّى به حوایجش برسد به این صورت که اوّل براى والدین استغفار کند و سپس حاجتش را از خداوند بطلبد.
بهترین زمان برای حضور در قبرستان
از آداب قبرستان رفتن این است که زمان مناسبی را برای زیارت اهل قبور در نظر بگیریم. طبق توصیه بزرگان و پیشوایان دینی ما بهترین زمان حضور در قبرستان برای زیارت اموات بعد از ظهر روز پنجشنبه تا غروب است. همچنین صبح شنبه و صبح جمعه از اذان صبح تا طلوع آفتاب هم برای زیارت اهل قبور مناسب است.
در روایت است که فاطمه (س) بعد از وفات پدر بزرگوارش هفته‌ای دو روز دوشنبه و روز پنجشنبه به زیارت شهدا می‌رفتند. از سوی دیگر زیارت اهل قبور در شب بسیار کراهت دارد و نهی شده است و این نهی به این دلیل است که طبق روایات وارده در بحث آداب قبرستان ارواح مومنین در شب ها در وادی السلام جمع می شوند و ارواح گناهکاران نیز در برهوت کنار هم جمع می شوند و به این دلیل است که توجه به قبر خاصی و شخص خاصی در قبرستان در شب ها خوشایند آنان نبوده و اگر بناچار در شب عبور کسی به قبرستان افتاد بهتر است ابتدا فاتحه ای بخواند و سپس زیارت عمومی بخواند و وارد قبرستان شود و ایستادن بر سر قبر خاصی غیر از پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصومین علیهم السلام مکروه است. در این زمینه حدیثی از حضرت صادق روایت شده که فرمودند: «مردگان را، چون پیش از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند و جواب شما را مى دهند و اگر بعد از طلوع آفتاب زیارت کنید مى شنوند، ولی جواب نمى دهند»
آداب حضور در قبرستان
برای حضور در قبرستان و زیارت اهل قبور آداب و مستحباتی ذکر شده است که در ادامه به آن می پردازیم:
- حتی الامکان کسی که قصد زیارت اهل قبور را دارد باید پاک باشد.
- در صورتی که امکانش وجود دارد زائر با وضو وارد محل قبرستان گردد
- ترجیحا از محلی وارد قبرستان شود که ورود از پایین پای میت باشد نه از قسمت بالای سرش
- هنگام ورود به قبرستان به همه اموات سلام دهد و برای همه آنان دعا نماید
- هنگام زیارت میت روبروی او باشد
- از دیگر آداب قبرستان این است که تا جایی که برای زیارت کننده اهل قبرستان ممکن است قرآن بخواند و مستحب این است که سوره یاسین و توحید، حمد و ناس و فلق و آیت الکرسی و نیز سوره قدر را بخواند
- تفکر در قبرستان و عبرت گرفتن از آنها و یادآوری این نکته که مرگ در نهایت گریبانگر همه ما خواهد بود.
- اگر عالم یا فرد صالحی در قبرستان مدفون است حتما به زیارت او نیز برود.
- کنار قبر یا روی قبر و موازی با قبر نماز نخواند.
- طواف نکردن قبور مگر اینکه قبر پیامبر یا یکی از ائمه معصومین باشد
- صدقه دادن برای اموات و خیرات برای آنها
- راه نرفتن روی قبرها نیز از دیگر آداب قبرستان رفتن است
- ننشستن روی قبرها
- تکیه ندادن بر قبرها
- نزدن حرف دنیا در قبرستان
- نخندیدن در قبرستان
- و……
دعاهایی که جزو آداب قبرستان هستند
مستحب است کسی که به زیارت اهل قبور می رود این ادعیه را بخواند: «اَلسَّلامُ عَلى اَهْلِ الدِّیارِ مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُسْلِمینَ، اَنْتُمْ لَنا فَرَطٌ، وَنَحْنُ اِن شآءَ اللهُ بِکُمْ لاحِقُونَ»
سلام بر اهل این دیار (خانه ها) از مؤمنین و مسلمانان شما پیشروان ما (در این راه) بودید و ما هم ان شاءالله به شما ملحق خواهیم شد.
این دعا از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است.
همچنین خواندن این دعا که از امام حسین علیه السلام نقل شده است نیز بسیار مورد سفارش است به نحوی که گفته شده هرکس این دعا را بخواند خدای متعال به عدد مخلوقاتش از زمان حضرت آدم تا قیامت برای او حسنه می نویسد: «اَللّهُمَّ رَبَّ هذِهِ الاَْرْواحِ الْفانِیَهِ، وَالاَْجْسادِ الْبالِیَهِ، وَالْعِظـامِ النَّخِرَهِ الَّتى خَرَجَتْ مِنَ الدُّنْیا وَهِىَ بِکَ مُؤْمِنَهٌ، اَدْخِلْ عَلَیْهِمْ رَوْحاً مِنْکَ، وَسَـلامـاً مِنّى.»
خدایا اى پروردگار این روان هاى از دنیا رفته و پیکرهاى پوسیده و استخوان هاى متلاشى شده اى که از دنیا بیرون رفته اند در حال ایمان به تو بفرست بر آنها رحمت (و آمرزشى) از جانب خود و سلامى از من.
از امیرمؤمنان (ع) نقل شده که هر کس داخل قبرستان شود و بگوید: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، اَلسَّلامُ عَلى اَهْلِ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، مِنْ اَهْلِ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، یا اَهْلَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، مِنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، یا لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، اِغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَاحْشُرْنا فى زُمْرَهِ مَنْ قالَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، عَلِىٌّ وَلِىُّ اللهِ.»
بنام خداى بخشاینده مهربان سلام بر اهل کلمه «لااله الاّ الله» از طرف اهل کلمه «لااله الاّ الله» اى اهل «لااله الاّ الله» به حقّ این کلمه مقدّسه «لااله الاّ الله» (آیا) چگونه یافتید (پاداش) گفتار «لااله الاّ الله» را از خود کلمه مقدّسه «لااله الاّ الله» اى که معبودى نیست جز خدا به حقّ این کلمه مقدّسه «لااله الاّ الله»، بیامرز هرکه را که گوید «لااله الاّ الله» و محشور کن ما را در زمره گویندگان «لا اله الاّ الله» محمّد رسول الله، على ولى الله. و اگر این دعا را بخواند خداوند ثواب بسیاربراى او و پدر و مادرش مى نویسد.