زمان بازپس گیری جغرافیا

به نظر می‌رسد که در کشاکش رقابتهای درون گروهی طالبان، کفه ترازو، به نفع ملاهبه الله در حال سنگین تر شدن است.

عمده ترین مخالف او در درون طالبان، سراج الدین حقانی است که تا هنوز جرأت بازگشت به کابل را نداشته و در خوست، سکنی گزیده است.
بقیه چهره‌های مهم طالبان هم، تا این لحظه تقابل اثرگذار و معناداری با ملاهبه الله نداشته اند و کوشیده اند از رویارویی مستقیم با شیخ قندهار، دوری کنند.

نفوذ خزنده یاران ملاهبه الله در ساختار قدرت، تلاشی در راستای خالص سازی اداره طالبان است. اما این خالص سازی، که به نارضایتی‌های عمیق در رده های مختلف طالبان دامن می‌زند، باعث شده که این گروه در ضعیف ترین وضعیت ساختاری نیز قرار بگیرد.

با اینکه نیروهای وفادار به ملاهبه الله با مخالفت چندانی از سوی مخالفین هم گروه خود مواجه نشده اند، اما سلطه آنها، بسیار سست و شکننده است.

البته بخشی از این شکنندگی، ماحصل ابهام در سیاست های قریب الوقوع آمریکا نسبت به افغانستان است.

معلوم نیست که ترامپ، در خصوص افغانستان دقیقا چه چیزی در سر دارد و همین، باعث شده که فرماندهان محلی طالبان، به شدت دچار اضطراب باشند.

جمع زیادی از آنها، مدتیست که تماس‌های خود با فرماندهان نظامی محلی مخالف طالبان را افزایش داده‌اند تا در صورت دگرگون شدن شرایط، مقدمات حفظ منافع و لا اقل تضمین جان خود و بستگانشان را فراهم کرده باشند.

شکنندگی ساختار طالبان در شرایط کنونی، بر سلطه آنها بر جغرافیا و به ویژه اقلیم هایی که طالبان، بومی آنجا نیستند اثر منفی دارد.

این در حالیست که طبق تجربه، همواره کسانی در صحنه نزاع‌ قدرت در افغانستان توانسته اند حرفی برای گفتن داشته باشند که بر اقلیم، سلطه داشته اند.

مخالفین طالبان در سه سال و نیم گذشته تنها به این دلیل جدی گرفته نشدند که جغرافیایی در اختیار نداشتند.

حملات نظامی جسته و گریخته آنها علیه نیروهای طالبان، هرچند که نظامیان طالبان را درگیر فرسایش کرده است، اما چون سلطه بر اقلیم را در پی نداشت، وزنی برای چانه زنی هم برای آنها ایجاد نکرد.

به نظر من، سرآسیمگی وسیع درونی طالبان که در نتیجه اختلافات داخلی آنها از یکسو و ترس از اقدامات احتمالی آمریکا از سوی دیگر ایجاد شده، بهترین فرصت را برای آزادسازی اقلیم توسط مخالفان فراهم آورده است.

ظواهر امر گویای اینست که طالبان در شرایط کنونی، حتی توان مقابله با مخالفت های مدنی و غیر نظامی در ساحات غیر بومی و اطراف را هم ندارند.

چنانچه اعلام برائت از طالبان در مناطق مختلف کشور، وسیع و گسترده باشد، نیازی به تقابل نظامی و فیزیکی با طالبان هم نیست.

نیروهای نظامی طالبان، ضعیف تر از آن هستند که توان سرکوب مخالفت های در پهنه گسترده افغانستان را داشته باشند.

خلاصه سخن اینکه اگر قرار است کسی کاری انجام بدهد، الان وقت آنست نه فردا.

چه قرار باشد با طالب چانه زد و چه قرار باشد با جامعه جهانی بر سر تامین حقوق مردم وارد مذاکره شد، داشتن جغرافیا، تنها ابزار وزن کشی است.

سید احمد موسوی مبلغ