مهاجران افغانستانی مقیم ایران و بار سنگین غم نان

از ابتدای آغاز به کار سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور ایران، موضوع «هدفمندی یارانه‌»ها، «آزادسازی قیمت»ها و «اصلاح قیمت»‌ها که از آن به «جراحی اقتصادی» هم نام برده می‌شود، در ایران مطرح شد اما پیش‌بینی نمی‌شد که این تصمیم به زودی اجرایی شود. دولت ایران در گذشته، دلار ۲۵ هزار تومانی را به مبلغ ۴۲۰۰ تومان در اختیار واردکنندگان، تولیدکنندگان و کارخانه‌داران قرار می‌داد تا آن‌ها کالاهای وارداتی، موادغذایی و تولیدات خود را به قیمت کمتری از اصل قیمت، در بازار عرضه کنند. به عبارت دیگر، دولت ایران به بسیاری از مواد ضروری مثل لبنیات، مرغ، روغن، آرد و گندم، دلار دولتی و ارزان در چارچوب «یارانه» و «سوبسید» اختصاص می‌داد اما در برنامه جدید اقتصادی دولت، قرار نیست دلار ۴۲۰۰ تومانی به کالاها تعلق بگیرد بلکه کالاها و مواد غذایی به صورت آزاد در بازار عرضه شده و به جای آن به هر تبعه ایرانی تا زمان آماده شدن «یارانه الکترونیکی» یا کوپن، پول نقد پرداخت می‌شود. بر اساس این طرح، به هر فرد ایرانی ماهانه مبلغ ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان پول نقد داده می‌شود که اولین مرحله از این پرداخت‌ها سه شب پیش صورت گرفت. دلیل این تصمیم اقتصادی دولت ایران، جلوگیری از قاچاق کالا به خصوص مواد غذایی به خارج از ایران و سوءاستفاده دلالان و واردکنندگان از دلار ۴۲۰۰ تومانی گفته شده است. به همین منظور، امروز پنجشنبه ۲۲ اردیبهشت/ ثور، یارانه و سوبسید چهار قلم کالا یعنی روغن، مرغ، تخم‌مرغ و لبنیات در ایران برداشته شد. با آزادسازی قیمت این کالاها، بهای این اجناس در بازار ایران، دو برابر و بیش از دو برابر شد. مثلاً تا دیروز اگر تخم‌مرغ کیلوی ۲۰ هزار تومان بود، از امروز هر کیلو تخم‌مرغ نزدیک به ۴۰ هزار تومان است. قیمت روغن، مرغ و لبنیات هم از امروز دو الی دوونیم برابر افزایش یافت. البته آزادسازی قیمت‌ها به چهار قلم کالا محدود نمانده بلکه محتمل است که در آینده نیز قیمت کالاها و مواد دیگری که در حال حاضر سوبسید به آن‌ها اختصاص می‌گیرد، افزایش یابد. البته وقتی قیمت کالاهای یارانه‌ای آزاد شود، لزوماً قیمت سایر کالاها را نیز با خود گران می‌کند. اگر دولت ایران برای جلوگیری از تورم لجام گسیخته احتمالی که ناشی از نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی این کشور در قبال ارزهای خارجی مثل دلار است، موفق شود، کار بسیار بزرگی انجام داده است.
به هر صورت، این که طرح جدید اقتصادی دولت ایران درست است یا نیست حداقل فعلاً نمی‌توان با قاطعیت حرف زد ولی این را با قاطعیت می‌توان گفت که اگر جراحی اقتصادی در ایران، اصلاح اقتصادی محسوب شود، برای مهاجران افغانستانی مقیم این کشور، جراحی روح و روان به حساب می‌آید. به عبارت ساده‌تر، مهاجران افغان از امروز کالاهایی را که از آن‌ها نام برده شد، باید دو برابر و بیشتر بخرند که این فشار مضاعفی را بر ستون فقرات معیوب اقتصاد افغان‌های مقیم ایران وارد می‌کند زیرا به آن‌ها نه تنها کمک نقدی صورت نمی‌گیرد بلکه سالانه هزینه‌های اضافی دیگری هم بر آن‌ها تحمیل می‌شود که شهروندان ایرانی فارغ از پرداخت این هزینه‌های اضافی هستند. تازه ما هنوز در مرحله اول اصلاح قیمت‌ها در ایران قرار داریم. ممکن است که در آینده قیمت مواد و اقلام دیگری مانند گندم- آرد- نان هم آزاد و یا کوپنی شود که بازهم مهاجران از این بابت فشار بیشتری را تحمل خواهند کرد. البته هفته گذشته بخشی یارانه گندم و آرد هم برداشته شد که افزایش سه برابری فراورده‌های حاصل از گندم مثل نان ساندویچ و ماکارونی را به دنبال داشت.
سخن پایانی این که اگر طرح معیشتی به هدف جبران گرانی‌ها برای مهاجران افغانستانی مقیم ایران در نظر گرفته نشود و یا مهاجرین خود، راه برون‌رفت از گرانی‌ها را جستجو نکنند، ادامه زندگی بر مهاجرین در ایران نه تنها بیش‌ازپیش مشکل می‌شود بلکه ممکن است که غیرممکن هم شود.

محمد مرادی