نگاهی به خط مرزی مشترک افغانستان و ایران

مدت‌های زیادی است که سران حکومت های افغانستان و ایران نسبت به مرز مشترک بین دو کشور معترض هستند، هرکدام مدعی اند که بخشی از سرزمین شان در آن سوی مرز واقع شده است. و البته در مواقعی از تاریخ معاصر به توافق‌هایی هم رسیده اند. در این مورد اسنادی هم در دو طرف وجود دارد و خاطراتی هم از سران دو شور به نشر رسیده است که در این زمینه مطالبی نوشته مثلاً از طرف افغانستان می‌توان به خاطرات سید قاسم رشتیا مراجعه کرد و یادداشتهای آخرین صدر اعظم عصر ظاهرشاه. به هر حال. در گیری دیروز بین افراد طالبان و مرزبان ایرانی در مرز حد فاصل ولایت نیمروز افغانستان و سیستان ایران باعث گردیده است که مطالبی را ارائه دهم.
می‌توان گفت که کل مساحت تقریبی افغانستان ۶۴۷۲۳۰ کیلومتر مربع اعلام شده است. مرتفع‌ترین قله کشور قله نو شاخ در سلسله کوه‌های پامیر تقریباً ۷۴۹۲ متر گزارش شده است و پایین‌ترین نقطه ۲۵۸ متر در ادامه‌ی بستر آمو دریا نقطه خمیاب دانسته شده است.
طول همه مرزهای کشور حدود ۵۸۰۰ متر تعیین شده است. همسایه‌های شمالی ما کشورهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان حدود ۲۳۸۴ کیلومتر با ما مرز مشترک دارند. کشور پاکستان از جنوب و شرق با ما حدود ۲۲۴۰ کیلومتر و کشور چین از شمال شرقی حدود ۹۳ کیلومتر از طریق دلان واخان در بدخشان و در غرب ایران حدود ۹۵۴ کیلومتر با کشور ما مرز مشترک داند.
کشور ما با این که در خشکی محاط گردیده است، اما با دریای آزاد ۵۰۰ کیلومتر فاصله دارد.

تعیین مرزهای افغانستان و ایران
مرزهای افغانستان با کشورهای همسایه تا کنون به دقت تعیین و علامتگذاری نشده است. اما مرز بین ایران و افغانستان که سالها مورد اختلاف بود، تلاش شد برای پایان دادن به آن کاری صورت بگیرد که سرانجام در سال ۱۲۶۹ ش./۱۸۹۰م از طرف دولت بریتانیا و موافقت دو کشور، دو افسر انگلیسی به نام‌های «ژنرال مک لین» و «کلنل مک ماهون» مأمور تعیین حدود مرزی مشترک دو کشور گردیدند.

علی اکبر فیاض