تحلیل «هافینگتون پست» از اوج گیری مقبولیت طالبان

افزایش ناامنی‌ها در افغانستان توسط مخالفان مسلح به ویژه طالبان، مردم را به پایان یافتن جنگ به هر قیمت مشتاق کرده است بنابراین با ادامه رکود اقتصادی و تزلزل دولت کابل، احتمال پذیرش مجدد امارت طالبان وجود دارد.

به گزارش خبرگزاری اطلس به نقل از تسنیم، روزنامه «هافینگتون» پست نوشت: به نظر می‌رسد باتوجه به تشدید آتش جنگ در افغانستان، امکان از سرگیری گفت‌وگوهای صلح در آینده نزدیک ضعیف است اما در صورت گسترش روز افزون ناامنی در سراسر افغانستان، اعتماد مردم افغان به حکومت وحدت ملی کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به طرح درخواست از سرگیری روند صلح شود. با این حال، این بار ابتکار عمل در روند گفت‌وگوها در دست دولت کابل و متحدانش نیست بلکه طالبان افغان در این روند جولان خواهد داد.

به نظر می‌رسد که روند آتی گفت‌وگوهای صلح تفاوت قابل توجهی با مذاکرات رسمی و غیررسمی در 5 سال گذشته خواهد داشت زیرا این بار طالبان افغان از یک موضع قوی بر میز مذاکره خواهد نشست و شرایط توافق احتمالی در این مذاکرات را تعیین خواهد کرد.

تاکنون در مذاکرات صلح قبلی این انتظار می‌رفت که طالبان افغان با پذیرش توافق تقسیم قدرت به روند سیاسی در افغانستان بپیوندد زیرا از رهبران این گروه خواسته شده بود که پس از انجام برخی اصلاحات در قانون اساسی، اصول اساسی آن را به همراه دست‌آوردها در زمینه‌ حقوق مدنی و بشری در 14 سال گذشته را بپذیرد.

نشستی که در ماه ژولای در منطقه‌ای در نزدیکی شهر اسلام‌آباد پاکستان، برگزار شد، امیدها به موفقیت گفت‌وگوهای صلح را بالا برد حتی اگر دستاورد خاصی در این نشست حاصل نشد و شرکت‌کنندگان به برگزاری مجدد گفت‌وگوها تا پایان ماه ژولای توافق کردند. سپس با افشای مرگ ملا عمر رهبر طالبان افغان روند مذاکرات را تحت‌الشعاع قرار داد و ملا اختر منصور رهبر جدید این گروه روند مذاکرات را مختل کرد.

این در حالی است که به وجود محکومیت مذاکرات صلح از سوی رهبر جدید طالبان افغان، وی مسیر از سرگیری این روند در آینده را باز گذاشت. طالبان دفتر سیاسی خود در قطر را با «صلاحیت برقراری تماس و گفت‌وگوها با نهادهای مختلف» حفظ کردند. در اوج جنگ برای کنترل قندوز در اوایل ماه اکتبر سال جاری میلادی، سخنگوی طالبان افغان گفت که جنگ تنها راه حل نیست و تصرف این شهر مانع از سرگیری گفت‌وگوهای صلح نمی‌شود اما ملا اختر منصور در سخنانی‌ به مناسبت عید قربان اعلام کرد که مذاکرات باید براساس اصول شریعت و آرمان‌های جهاد باشد.

در حالی که تعداد کمی از افغان‌ها خواستار بازگشت طالبان افغان به قدرت هستند اما به نظر می‌رسد که بسیاری‌ تمایل دارند وعده‌های این گروه مبنی بر حکومت متفاوت از گذشته را باور کنند زیرا رهبر جدید طالبان چهره‌ انعطاف‌پذیرتری از این گروه را  به نمایش بگذارد.

طالبان افغان در بیانیه‌های رسمی‌شان اطمینان می‌دهد که به شهروندان بی‌گناه هیچ آسیبی نخواهد رسید و زندانیان آزار و اذیت نخواهند شد. این گروه نشان می‌دهد که در صورت تشکیل حکومت، تمام افغان‌ها در بر گرفته خواهد شد. دیدگاه‌های ملا اختر منصور در مورد روند صلح با دیدگاه‌های بسیاری از افراد این گروه متفاوت است. منصور در حالی به شرکت در گفت‌وگو با دولت کابل تمایل نشان داد که بسیاری از همکاران وی در گروه طالبان به شدت از این مسئله انتقاد کرده‌اند.

برخی بر این باروند که گروه طالبان افغان همراه با شبکه حقانی و جنگ‌جویان خارجی، در جست‌وجوی پیروزی نظامی بسیار مصمم است اما منصور هرگز احترام ملا عمر را بدست نخواهد آورد و پیروزی‌های طالبان در میدان جنگ، وی را در مقابل مخالفانش پیروز خواهد کرد. حال این پرسش مطرح می‌شود که منصور چگونه راه حل سیاسی را با ستیزه‌جویی روزافزون طالبان افغان پیوند خواهد داد.

پس از اشغال قندوز، رهبر جدید طالبان افغان آماده در دست گرفتن مالکیت بود زیرا در حالی دست‌آوردهای نظامی می‌تواند موضع چانه‌زنی طالبان افغان در گفت‌وگوها در پاکستان یا جای دیگر را تقویت کند اما احتمال می‌رود که منصور به جای این مسئله قصد تغییر پارامترهای گفت‌وگوها از طریق افزایش روزافزون توانایی طالبان افغان را دارد. منصور و دیگر همکاران وی به احتمال فراوان موانع بزرگتری را برای اشغال افغانسان در مقایسه با دهه 1990 میلادی (زمان اشغال سراسر افغانستان) متصور هستند.

به نظر می‌رسد که طالبان افغان به دنبال جایگزینی نظام سیاسی مبتنی بر شریعت به جای نهادهای دموکراتیک فعلی و تفسیر غربی از حقوق بشر است؛ به دختران اجازه درس خواندن و به شهروندان افغان یک جامعه عادل‌تر از طریق دادگاه‌های اسلامی وعده داده خواهد شد. رهبران طالبان افغان بدون تردید به پایان دادن فساد در حکومت متعهد می‌شوند و کشت خشخاش را مانند اواخر دهه 1990 میلادی، متوقف خواهند کرد. منصور نهایت تلاش‌ خود را برای اطمینان دادن به کشورهای همسایه‌ افغانستان مبنی بر عدم صدور ناامنی به خارج از مرزهای افغانستان انجام می‌دهد.

طالبان افغان بر تضعیف روحیه مردم افغانستان از طریق افزایش خشونت حساب باز کرده است تا مردم افغان را وادار به پذیرش پیشنهادات صلح کند زیرا افغان‌ها به پایان یافتن جنگ اشتیاق فراوانی نشان داده‌اند و بسیاری‌ها نیز توافق با شرایطی که بیشتر به نفع طالبان است را پذیرفته‌اند و ظاهراً وعده‌های این گروه مبنی بر حکومت متفاوت از گذشته را باور کرده‌اند. اگر اوضاع اقتصادی افغانستان رو به وخامت برود و حکومت وحدت ملی نیز به تزلزل خود ادامه دهد، آمادگی برای تامل به تشکیل حکومت طالبان بالا خواهد رفت.

پیشنهاد صلح با طالبان افغان برای برخی‌ها در پارلمان و حامد کرزی، رئیس‌جمهور سابق و متحدانش مورد استقبال قرار خواهد گرفت اما بسیاری از مقام‌های حکومتی به احتمال فراوان با تردید به این مسئله می‌نگرند و در آن دخالتی نمی‌کنند و به صورت قطع توسط تحصیل‌کرده‌های شهری و کارگزاران کلان قدرت در شمال و شبه‌نظامیان این منطقه رد خواهد شد بنابراین ملا اختر منصور به جای طرف‌های دولتی، بیشتر به دنبال آغاز گفت‌وگوها با طیف نسبتاً وسیع جامعه افغانستان، از جمله چهره‌های با نفوذ محلی و بزرگان قبایل است که بیشتر مجذوب تفکر صلح فوری هستند.

با این وجود هیچ یک از این فرضیه‌ها در آینده نزدیک به وقوع نمی‌پیوندد زیرا تصمیم آمریکا و چندین متحد نظامی‌اش در تمدید حضورشان در افغانستان به جلوگیری از سقوط فوری حکومت افغان کمک می‌کند. این امر می‌تواند تلاش‌های بین‌المللی را متوجه از سرگیری گفت‌وگوهای صلح معطوف کند هرچند که بی‌اعتمادی افغان‌ها نسبت به پاکستان می‌تواند این تلاش را با پیچیدگی روبرو کند.

صرف نظر از جلوگیری از وخیم‌تر شدن اوضاع امنیتی در سرتاسر افغانستان، پیشنهاد پایان دادن جنگ از طریق راه حل سیاسی، از جمله ابتکار عمل‌های طالبان افغان خواهد بود که گفت‌وگوهای صلح در آینده را مربوط به افغان‌ها خواهد ساخت که پاکستان، آمریکا و دیگر کشورها را به حاشیه خواهد برد.