عربستان و دولت بایدن؛ موانع و چالش ها

برخی رویکردهای دولت ترامپ، مطلوب حاکمان عربستان سعودی بود، مانند خروج از برجام، بی‌توجهی این کشور به قتل خاشچقی، الصاق انصارالله به فهرست «سازمان‌های تروریستی» و بی‌طرفی آمریکا در موضوع محاصره قطر و همراهی با جنگ یمن. با این حال، اکنون به نظر می‌رسد سیاست خارجی دولت بایدن نسبت به عربستان سعودی، در محورهای زیر به چالشی برای ریاض بدل خواهد شد:

۱️. رفتار با همسایگان

راهبرد تیم سیاست خارجی بایدن، شکل‌گیری یک «معماری امنیتی» در غرب آسیاست که به پایان نبردهای نیابتی بینجامد. مخالفت با محاصره قطر توسط عربستان و متحدانش و هم‌چنین تلاش برای پایان جنگ یمن دو نمونه بارز آن است. به نظر می‌رسد آمریکا سعی خواهد کرد با مهار نفوذ ایران و عربستان در دو کشور بحرانی عراق و سوریه، زمینه‌های شکل‌گیری این چارچوب امنیتی را فراهم سازد.

۲️.حقوق بشر

دولت دموکرات آمریکا بر مسائل حقوق‌بشری حداقل در ظاهر و به صورت لفظی، حساسیت نشان خواهد داد. در عین حال که از سیاست‌های موسوم به «اصلاحات اجتماعی» بن‌سلمان در راستای افزایش آزادی‌های فرهنگی و اجتماعی به‌ویژه درباره زنان، حمایت خواهد کرد.

۳️. اقتصاد

بن‌سلمان با طرح بلندپروازانه ۲۰۳۰، درصدد تحولی نوین در ساختار اقتصادی و اجتماعی عربستان است. کاهش وابستگی اقتصادی به درآمدهای نفتی، گرایش به انرژی‌های تجدیدپذیر و هم‌چنین تولید انرژی هسته‌ای از جمله محورهای اقتصادی این برنامه است. در این راستا احتمالاً آمریکا ضمن تشویق به این اصلاحات، در توسعه صنعت هسته‌ای نقش جدی‌تری ایفا خواهد کرد تا ضمن مهار ابعاد نظامی آن، از گسترش نفوذ چین که از همکاران این پروژه است، جلوگیری کند.

به نظر می‌رسد بن‌سلمان که برای رسیدن به آرزوی سلطنت در عربستان نیازمند حمایت آمریکاست، از انعطاف‌پذیری لازم برای تغییر رویکرد نسبت به دوران ترامپ برخوردار باشد. تلاش برای آشتی با قطر پیش از استقرار بایدن را می‌توان نشانه‌ای بر این امر قلمداد کرد.

دکتر عبدالطیف نظری