کشورهای موسس سازمان ملل کدام اند؟

کشورهای موسس سازمان ملل متحد با هدف برقراری صلح پایدار در سال ۱۹۴۵ اقدام به تشکیل سازمانی کردند که توانسته است جهان را از وقوع فجایعی همچون جنگ جهانی اول و دوم دور کند. برای آشنایی بیشتر با این سازمان مهم بین المللی و کشورهای موسس سازمان ملل، این مقاله را حتما بخوانید.

تاریخچه سازمان ملل

برقراری صلح دائمی در طول تاریخ رویای بشر بوده است. رویایی که کشورهای موسس سازمان ملل نیز آن را در سر داشتند. با رشد تمدن بشری تلاش ها برای دستیابی به این رویا بیشتر و بیشتر شد. در طول قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم کنفرانس ‌ها و نشست های زیادی برای پایان دادن به جنگ ها و بحران های بین المللی تشکیل شد که در نتیجه آن ها معاهدات، کنوانسیون ها و نهادهای بین‌ المللی مختلفی بیرون آمد.

از جمله آن ها می توان به تاسیس «کمیته‌ بین‌ المللی صلیب سرخ» در سال ۱۸۶۳ و تصویب «کنوانسیون‌ های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ لاهه» برای تنظیم قوانین مخاصمات مسلحانه بین المللی و قواعد رسیدگی جنایات جنگی، اشاره کرد.

فاجعه جنگ جهانی اول نشان داد که بشر بیش از هر زمان دیگری به یک نهاد یا سازمان برای فراهم کردن زمینه های گفتگو میان کشورها جهت جلوگیری از بروز جنگ، نیاز دارد. پیشرفت های بشر در تولید سلاح های کشتار جمعی همچون سلاح های شیمیایی، استفاده از نیروی هوایی در جنگ، افزایش قدرت تخریب جنگ افزارها و … موجب شده بود تا جنگ جهانی اول تلفات بسیار زیادی برجای بگذارد.

در همین راستا کشورهای پیروز در جنگ جهانی اول در «کنفرانس صلح پاریس» در سال ۱۹۱۹ نهادی به نام «جامعه‌ ملل» (League of Nations) را پایه‌ گذاری کرد. سرانجام با تلاش کشورهای موسس، «جامعه‌ ملل» در سال ۱۹۲۰ در ژنوی سوییس تشکیل شد و موفق گردید شماری از اختلافات و منازعات بین المللی را حل و فصل کند. این نهاد بین الملل همچنین توانست به تنظیم قوانین بین ‌المللی در زمینه های پست، حمل و نقل هواپیمایی و مبارزه با تجارت مواد مخدر بپردازد.

با این حال، «جامعه‌ ملل» به دلایل مختلفی همچون ناراضی بودن ابرقدرت ها از تصمیمات دیگر اعضای آن و همچنین برابر بودن رای کشوری ضعیف با کشوری ابرقدرت، نتوانست موفق ظاهر شود. این نهاد در مقابل حمله‌ ژاپن به منچوری در ۱۹۳۱، جنگ دوم ایتالیا و اتیوپی در ۱۹۳۵، جنگ دوم چین و ژاپن در ۱۹۳۷ و توسعه طلبی های هیتلر کاری از پیش نبرد.

در سایه ضعف «جامعه‌ ملل» جنگ جهانی دوم آغاز شد و فاجعه دیگری برای بشر رقم خورد. شکست تجربه «جامعه‌ ملل» و فاجعه جنگ جهانی دوم کشورهای موسس سازمان ملل را به فکر تشکیل نهاد دیگری انداخت که ایرادات نهاد قبلی را نداشته باشد. این نهاد جدید «ملل متحد» (United Nations) نام داشت.

در سال ۱۹۴۴ آمریکا، شوروی، بریتانیا، فرانسه و چین، پنج ابرقدرت پیروز در جنگ جهانی دوم، در کنفرانس «دامبارتن اوکس» در «واشینگتن» درباره ساختار سازمان ملل رایزنی کردند. آن ها به دنبال ایجاد ساختاری بودند تا هم رای تمامی کشورها در تصمیمات آن لحاظ شود و هم منافع کشورهای ابرقدرت که نظم جهانی را شکل داده اند، تهدید نشود.

به همین منظور مجمع عمومی سازمان ملل برای دستیابی هدف اول و شورای امنیت برای دستیابی به هدف دوم تشکیل شد. سپس در آوریل ۱۹۴۵ در کنفرانس سان فرانسیسکو از سوی کشورهای موسس سازمان ملل برای پنج عضو شورای امنیت ملل متحد حق وتو تعیین شد تا اگر با تصمیمی در ملل متحد مخالف بودند، آن را رد کنند تا نارضایتی آن ها موجب بروز جنگ دیگری نشود.

کشورهای موسس سازمان ملل

سازمان «ملل متحد» رسما در ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ و پس از تصویب «منشور ملل متحد» توسط پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل یعنی جمهوری چین، فرانسه، اتحاد جماهیر شوروی، انگلستان و ایالات متحده آمریکا و چهل و شش دولت دیگر جهان که کشورهای موسس سازمان ملل محسوب می شوند، تشکیل شد.

در مجموع ۵۱ کشور به عنوان کشورهای موسس سازمان ملل متحد و اعضای اولیه آن محسوب می شوند. از این میان ۵۰ کشور منشور ملل متحد را در کنفرانس سانفرانسیسکو در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ امضا کردند و لهستان که نتوانسته بود در این کنفرانس حضور یابد آن را در ۱۵ اکتبر ۱۹۴۵ امضا کرد.

کشورهای موسس سازمان ملل متحد عبارت بودند از: فرانسه، جمهوری چین، اتحاد جماهیر شوروی، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، آرژانتین، استرالیا، بلژیک، بولیوی، برزیل، بلاروس، کانادا، شیلی، کلمبیا، کاستاریکا، کوبا، چکسلواکی، دانمارک، جمهوری دومینیکن، اکوادور، مصر، السالوادور، اتیوپی، یونان، گواتمالا، هائیتی، هندوراس، هند، ایران، عراق، لبنان، لیبریا، لوکزامبورگ، مکزیک، هلند، نیوزیلند، نیکاراگوئه، نروژ، پاناما، پاراگوئه، پرو، فیلیپین، لهستان، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، سوریه، ترکیه، اوکراین، اروگوئه، ونزوئلا و یوگسلاوی.

در میان کشورهای موسس سازمان ملل متحد همچنان ۴۹ کشور عضو سازمان ملل متحد هستند و یا عضویت آن ها در سازمان ملل متحد با یک کشور جانشین، ادامه یافته است. به عنوان مثال، پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ فدراسیون روسیه جایگزین آن در سازمان ملل متحد شد. اما دو کشور دیگر موسس سازمان ملل متحد یعنی چکسلواکی و یوگسلاوی (جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی) که در اوایل دهه نود میلادی به دلایل سیاسی منحل شدند، عضویت شان در سازمان ملل متحد از سال ۱۹۹۲ دیگر ادامه نیافت و هیچ کشوری نیز جانشین آن ها نشدند.

همچنین در هنگام تاسیس سازمان ملل، صندلی چین در سازمان ملل متحد در اختیار «جمهوری چین» بود تا اینکه با صدور قطعنامه ۲۷۵۸ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۱ این جایگاه در اختیار «جمهوری خلق چین» قرار گرفت. از سویی دیگر تعدادی از کشورهای موسس سازمان ملل متحد هنگامی که به سازمان ملل متحد پیوستند، مستقل نبودند و بعدا به استقلال کامل دست یافتند. به عنوان مثال نیوزیلند درحالی در سال ۱۹۴۵ به عضویت سازمان ملل متحد درآمد که پارلمان بریتانیا در سال ۱۹۴۷ با استقلال آن موافقت نمود.

دبیرکل ‌های سازمان ملل

کشورهای موسس سازمان ملل با آغاز به کار این نهاد به پیشنهاد شوروی «تریگوه لیه» وزیر امور خارجه نروژ را به دبیرکلی سازمان ملل متحد منصوب کردند. در ادامه اسامی دبیرکل ‌های سازمان ملل می آید.

• از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۲ «تریگوه لیه» (نروژ)
• از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۱ «داگ هامرشولد» (سوئد)
• از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۱ «او تانت» (برمه)
• از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۱ «کورت والدهایم» (اتریش)
• از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۱ «خاویر پرز دکوئه یار» (پرو)
• از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶ «پطروس غالی» (مصر)
• از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۶ «کوفی عنان» (غنا)
• از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶ «بان کی مون» (کره‌جنوبی)
• از سال ۲۰۱۶ تا کنون «آنتونیو گوترش» (پرتغال)