کالبد شکافی سیاست خارجی آمریکا در دوره دونالد ترامپ

زمانی که دونالد ترامپ کمپینش برای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ را به پیش می‌برد و وعده “پایان دادن به جنگهای بی پایان” را می‌داد خود را یک انزوا طلب و به دور از هیاهو و در تضاد کامل با هیلاری کلینتون، وزیر خارجه، سناتور و بانوی اول اسبق و رقیب انتخاباتی دموکرات خود نشان داد.
ترامپ در طی کمپینش وعده “اول آمریکا” را داده و ادعا کرد کشورهای دیگر از چین گرفته تا آلمان و مکزیک از طرق مختلفی از آمریکا بهره برداری می‌کنند و در موارد زیادی دموکراتهایی همچون کلینتون را از بابت امضای توافقات بد مقصر دانست.

در حال حاضر در حالی که دونالد ترامپ در مسیر خروج از ریاست جمهوری قرار گرفته است بیایید نگاهی به چهار سال کار او به عنوان فرمانده کل قوای آمریکا و تاثیری که او بر روابط آمریکا در سراسر جهان گذاشته بیندازیم:

اروپا و انگلیس

روابط ترامپ با رهبران اروپایی دمدمی بوده؛ گاهی با آنها صمیمی رفتار کرده و گاهی نیز از آنها انتقاد کرده رفتارش با امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه گواهی بر این مدعا است. فشارهای او بر اعضای ناتو، به ویژه آلمان، برای افزایش چشمگیر بودجه دفاعی خود، به راه افتادن بحث بر سر یک ارتش مستقل اروپایی برای اتحادیه اروپا کمک کرد. گاهی نیز ترامپ علنا از منسوخ شدن این ائتلاف صحبت کرد. با این حال او به میزان چشمگیری حضور ناتو در سمت شرق را گسترش داده و سربازان را از آلمان به کشورهای هم مرز با روسیه فرستاده و تاسیسات جدیدی در لهستان ساخته است.

در این میان انگلیس، نزدیکترین همپیمان آمریکا در اروپا، در طی ریاست جمهوری ترامپ درگیر بحث های پر پیچ و خم درباره مساله خروجش از اتحادیه اروپا و انجام شدن این خروج و چگونگی آن شد. از یک طرف ترامپ لندن را تشویق به ترک میز مذاکره در صورت عدم ارائه یک توافق پسابریگزیت عادلانه از سوی بروکسل به آنها کرده و از طرف دیگر هر گونه صحبت درباره امضای یک توافق تجارت آزاد جداگانه از سوی انگلیس با آمریکا بعد از آن را رد کرد. به هر صورت باید گفت: “روابط ویژه” دو کشور همچنان دوام آورده است.

خاورمیانه

ریاست جمهوری ترامپ در ارتباط با سوریه شاهد کشته شدن ابوبکر البغدادی، رهبر داعش و به اصطلاح به نتیجه رسیدن جنگ بین المللی علیه این گروه تروریستی بود اما به رغم وعده‌اش برای بازگرداندن سربازان به خانه، آمریکا همچنان درگیر جنگ داخلی سوریه است.

در عراق، ترور سردار قاسم سلیمانی از سوی آمریکا بدون اطلاع بغداد، پارلمان عراق را واداشت تا از سربازان آمریکایی بخواهد این کشور را ترک کنند .

اسرائیل

تحت ریاست جمهوری ترامپ روابط نزدیک آمریکا با اسرائیل تقویت شد؛ ترامپ ادعای این رژیم بر قدس به عنوان پایتخت و الحاق بلندی‌های جولان سوریه به اسراییل را به رسمیت شناخت. دولت او همچنین نقشی محوری در تقویت “محور سازش” و به رسمیت شناختنهای دیپلماتیک بی‌سابقه در جهان عرب ایفا کرد.

افغانستان

در افغانستان ترامپ ناظر بر یک توافق صلح با گروه شبه نظامی طالبان بود؛ گروهی را که ۱۹ سال قبل بعد از حمله به این کشور سرنگون کرده و با شبه نظامیان آن درگیر جنگ شد. با این حال همچنان که او خودش را آماده ترک ریاست جمهوری می‌کند توافق جداگانه میان طالبان و دولت مورد حمایت واشنگتن در کابل هنوز به ثمر ننشسته است.

کوریای شمالی

روابط آمریکا با جمهوری دموکراتیک خلق کوریا به عنوان کشور سوسیالیست قرار گرفته در نیمه شمالی شبه جزیره کره، شاید دینامیک ترین روابط در طول دولت ترامپ بوده باشد. در ابتدای این روابط ترامپ تهدید به بمباران کوریای شمالی به تلافی آزمایشات هسته‌ای و موشکی آن کرد و بعدا به سراغ سیاست مذاکره و آشتی رفت که نتایجی تا پیش از این مشاهده نشده در پی داشت و با یک روند تنش زدایی دشوار بعد از به بن بست رسیدن مذاکرات به پایان رسید.

فدراسیون روسیه

روابط ترامپ و روسیه از زمانی که او رئیس جمهور شد همواره او را تعقیب کرده است. دموکراتها تقصیر پیروزی غیرمنتظره ترامپ در انتخابات را به گردن مداخله مفروض روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ انداخته و یک تحقیقات دو ساله را در ارتباط با این مداخله کلید زدند که بدون ارائه مدارک محکم درباره ادعاهای آنها به پایان رسید. بر خلاف ادعاهای آنها در خصوص تحت کنترل گرفتن ترامپ از سوی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و “نرم” رفتار کردن رئیس جمهور آمریکا با روسیه، تحت ریاست جمهوری ترامپ روابط آمریکا و روسیه تنها به بدتر شدن ادامه داد.

در دسامبر ۲۰۱۷ کاخ سفید یک تغییر جدید در استراتژی نظامی و سیاسی آمریکا در قبال “رقابت ابرقدرتی” با چین و روسیه را کلید زده و گفت این قدرتهای “تجدیدنظر طلب” به دنبال پایان دادن به نظم جهانی تحت رهبری آمریکا هستند که تهدیدی بزرگتر را برای آمریکا نسبت به گروه‌های تروریستی بین‌المللی ایجاد کرده است. ترامپ بیشتر ازهر رئیس جمهور دیگر این کشور تحریم علیه روسیه اعمال کرد که شامل به اصطلاح قانون “مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم” (کاتسا) برای مجازات کشورهای خریدار تکنولوژی‌های نظامی پیشرفته از شرکتهای روس و یا از ایران یا کوریای شمالی می‌شود.

جمهوری خلق چین

در حالی که رویکرد ترامپ در قبال کوریای شمالی در هم و بر هم بوده سیاست او در قبال چین با یک روند تنازع دائما فزاینده همراه بود.

دولت او در ابتدای کار چین را متهم به بهره برداری از قوانین تجاری آمریکا کرد که منجر به اعمال عوارض چشمگیری از سوی او بر واردات از چین با هدف معکوس کردن کسری تجاری دیرینه آنها شد اما موجب اعمال تعرفه‌های برابری از سوی پکن شد. تا فوریه ۲۰۲۰ فاز اول توافق تجاری آنها مورد توافق قرار گرفت که وعده پایان دادن به جنگ تجاری را داد اما شروع همه‌گیری کووید ۱۹ شدیدا پایبندی به اهداف این توافق را مختل کرد.

در سال ۲۰۲۰ خصومت آمریکا با چین با همه گیری کووید ۱۹ وارد مرحله جدیدی شد. ترامپ ادعا کرده که این همه گیری تقصیر چین بوده و از این صحبت کرده که پکن اجازه داده مردم آمریکا به این بیماری مبتلا شوند تا موفقیت دولت او را تضعیف کند و ادعا کرد که این کشور سازمان بهداشت جهانی و آمارهایش را دستکاری کرده تا خطرات کووید ۱۹ را پنهان کند.

ونزوئلا

باراک اوباما در اواخر دولتش ونزوئلا را یک تهدید امنیت ملی برای آمریکا اعلام کرد اما در دولت ترامپ تلاشهای آمریکا برای تضعیف انقلاب بولیواری این کشور شدیدتر شد.

حتی قبل از اعلام حمایت آمریکا از خوآن گوآیدو، رئیس جمهور خودخوانده مخالفان ونزوئلایی در ژانویه ۲۰۱۹ ترامپ برای تضعیف نیکولاس مادورو، رئیس جمهور این کشور با اعمال تحریمهایی علیه دولتش که هر چه بیشتر تجارت خارجی با آن را دشوار می‌ساختند، تلاش کرد.

با نزدیک شدن ریاست جمهوری ترامپ به پایان، حتی عناصر بیشتری از مخالفان ونزوئلایی گوآیدو را ترک کرده‌اند و محبوبیت مادورو بیشتر شده و انتخابات پارلمانی ششم دسامبر باعث بازگشت بزرگترین پیروزی برای حزب سوسیالیست متحد ونزوئلا که تا کنون مشاهده شده، شد.

مکزیک و کانادا

ترامپ وعده مذاکرات مجدد بر سر توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی (NAFTA) را داد در حالی که معتقد بود این توافق مشابه با توافقات تجاری با چین در قبال کارگران آمریکایی ناعادلانه است. تا ژانویه ۲۰۲۰ سه کشور توافق جدید آمریکا -مکزیک -کانادا را رقم زدند که به آمریکا دسترسی بیشتری به بازار لبنیات کانادا داده و بر تولید خودرو در کانادا و مکزیک سهمیه اعمال کرد و همچنین تعرفه‌های آمریکا بر آلومینیوم و فولاد هر دو کشور را برداشت.

ترامپ همچنین سیاست پایان دادن به مهاجرت غیرقانونی از مکزیک و آمریکای مرکزی به آمریکا را در پیش گرفته و متعهد به ساخت یک دیوار مرزی برای پایان دادن به همه عبورهای غیرقانونی از مرز شد. او مکزیکوسیتی را مقصر کوتاهی در برخورد با کاروانهای مهاجران عازم شده از آمریکای مرکزی خوانده و این کشور را تحت فشار قرار داد تا با سیاست سرکوب مهاجرانش همکاری کند از جمله اینکه تهدید به بستن کامل مرز کرد. در پایان مکزیک ده‌ها هزار سرباز را در مرزش با آمریکا و همینطور مرزش با گواتمالا مستقر کرد.

دکتر عبداللطیف نظری