پیامبران ایرانی کدامند؟

معرفی و شناخت پیامبران ایرانی همواره یکی از موضوعات جذاب برای مردم ایران زمین بوده است.

اگرچه ملیت های جغرافیایی در بحث دینداری اصلا مهم نیستند اما به هر حال برای همه جالب و جذاب است که پیامبران ایرانی را بشناسیم و بدانیم که کدام یک از انبیاء خداوند از این سرزمین برخواسته اند.

باستان شناسان معتفدند که اولین تمدن های بشری از خاورمیانه ایجاد شده اند؛ طبیعتا وقتی منطقه ای محل رشد و نمو تمدن های بزرگ باشد، بعثت پیامبران در این مناطق نیز ضروری می نماید تا این تمدن ها بر مبنای الهی و صحیح پایه گذاری شده و اگر کجروی در آنها وجود دارد برطرف شود.

بر این اساس، منطقه خاورمیانه محل ظهور پیامبران زیادی است که پیامبران ایرانی نیز از جمله این بزرگواران می باشد. اما نکته مهمی که قبل از ورود به محث باید تذکر داده شود این است که هیچگاه با قطعیت نمی توان درباره تعداد این پیامبران و اینکه کدام پیامبر به طور قطع ایرانی است اظهار نظر کرد. پس با توجه به این مطلب، تمام مطالبی که درباره مصادیق پیامبران ایرانی گفته می شود هیچگاه مسلم و قطعی نیست و ممکن است نظرات متفاوتی درباره این پیامبران نیز وجود داشته باشد.

نکته مهم درباره پیامبران ایرانی

نکته مهمی که درباره پیامبران ایرانی باید مورد توجه قرار گیرد این است که برای شناسایی پیامبران ایرانی باید در قدم اول محدوده ایران باستان را طی زمان های مختلف تاریخی روشن و مشخص کنیم؛ به این معنا که ابتدا باید وسعت و حدود و ثغور ایران باستان را در نطر بگیریم و سپس روی این موضوع بحث کنیم که کدام یک از پیامبران الهی در محدوده سرزمین ایران بوده اند و کدام یک نبوده اند. اینگونه است که می توانیم پیامبران ایرانی را تشخیص دهیم.

زرتشت، یکی از معروف ترین پیامبران ایرانی

وقتی سخن از پیامبران ایرانی به میان می آید، قطعا اولین پیامبری که به ذهن می آید «زرتُشت» است. نام ایشان زردُشت و اشوزَرتُشت نیز ذکر شده است.

نکته جالبی که درباره زرتشت وجود دارد این است که با تمام شهرتی که ایشان دارد، تاریخ دقیقی از زمان ولایت او در دست نیست. درباره تاریخ ولایت زرتشت اختلاف زیادی وجود دارد تا جایی که در اقوال مختلف حتی ششصد سال نیز اختلاف وجود دارد! بر اساس گزارشات، تاریخ ولادت زرتشت که یکی از معروف ترین پیامبران ایرانی است میان سال های ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد حضرت عیسی علیه السلام تخمین زده شده است.

این نکته نیز گفتنی است که ایرانی بودن زرتشت نیز توسط برخی تحلیلگران مورد تردید قرار گرفته است. منطقه هایی که درباره زرشت گفته شده است نیز بسیار متفاوت می باشد. اگر اقوالی که حاکی از ساکن بودن زرتشت در فلسطین یا بین هیرمند و هندوکش را بپذیریم، نمی توانیم زرتشت را ایرانی بمانیم، زیرا این مناطق حتی جزو ایران باستان هم نیست. با این حال، زرتشت همواره به عنوان یکی از پیامبران ایرانی شناخته شده است.

زرتشت یکی از پیامبران ایرانی است که هنوز هم در جهان پیرو دارد و به طور کلی حدود ۲۰۰ هزار نفر در سراسر جهان پیرو ایشان می باشند. برخی گزرشات حاکی از آن است که حدود ۲۵ هزار نفر در ایران که حدود ۲۶ صدم یک درصد از کل جمعیت ایران می شود پیرو زرتشت هستند. به همین مناسبت خوب است نگاهی بیندازیم به جامعه آماری زرتشتیان در کشورهای مختلف دنیا:

نکته دیگری که باید درباره زرتشت بدانید این است که وی کهن ترین بخش اوستا را سروده است که به نام «گاتاها» معروف می باشد. قابل ذکر است که اوستا کهن ترین متن زرتشتیان است که از چند بخش تشکیل شده است و همانطور که پیشتر بیان شد، یکی از کهن ترین بخش های اوستا با نام گاتاها توسط زرشت سروده شده است.

پیامبران ایرانی غیر از زرتشت نیز وجود داشته است؟

اگرچه در دوره هایی از جمله زمان آیین میترایی و مهر بحث های شرک آلود در آیین های ایرانی وجود داشته است اما آیین های یکتا پرستی نیز در طول تاریخ ایران باستان همواره بوده است. حتی در سنگواره های تاریخی مباحثی از جمله حجاب را نیز شاهد هستیم؛ این نشان دهنده آن است که پیامبران ایرانی همواره در این سرزمین وسیع و مهم جهان وجود داشته است.

آمدن اسلام در ایران لزوما به این معنا نیست که قبل از اسلام فقط شرک در ایران وجود داشته است بلکه به این معنا است که اگرچه آیین ها و پیامبران الهی پیش از این در ایران وجود داشته است اما دین اسلام به عنوان آخرین دین کامل کننده همه ادیان می باشد.

آبادیان

در منابع تحقیقی از «آبادیان» نیز به عنوان یکی از پیامبران ایرانی نام برده شده است. اگرچه از ایشان اطلاعات زیادی در دست نیست و به طور قطع نمی توان درباره ایشان قضاوت کرد و نظر داد.

کتاب «برهان قاطع» اثر محمدحسین بن خلف تبریزی که در سال ۱۰۳۰ هجری شمسی نوشته شده و در واقع یک واژه نامه زبان فارسی است، از آبادیان به عنوان یکی از پیامبران ایرانی نام برده است.

در این کتاب ذکر شده که در میان پیامبران ایرانی «آبادیان» اولین پیامبری است که برای عجم مبعوث شده است.

نکات مبهم تاریخی درباره پیامبران ایرانی

همانطور که در ابتدای مطلب اشاره شد، به دلایل فراوان از جمله ابهامات تاریخی، مشخص نبودن مصداق برخی شخصیت ها، مشخص نبودن حدود و ثغور ایران و … نمی توان به طور قطع درباره ایرانی بودن برخی از پیامبران قضاوت کرد.

به عنوان مثال، درباره ذوالقرنین دو ابهام عمده مطرح است؛ ابهام اول اینکه آیا ذوالقرنین اصلا پیامبر بود یا نه و ابهام دوم این است که ذوالقرنین کدام یک از شخصیت های تاریخی است. اگر بپذیریم که ذوالقرنین پیامبر بوده است که اقوال قوی تر خلاف این را ثابت می کند، بحث بعدی این است که مصداق ذوالقرنین کیست؟ در این خصوص سخنان زیادی مطرح شده است و مصادیق مختلفی برای این شخصیت معما گونه و بزرگ مطرح شده است.

برخی ذوالقرنین را با برخی از شخصیت های تاریخی ایرانی تطبیق می کنند؛ در این صورت، وقتی وی را پیامبر دانسته و مصداق حقیقی این شخصیت را نیز یک ایرانی می دانند، در نتیجه وی را یکی از پیامبران ایرانی مطرح می کنند.

در هر صورت، موضوع پیامبران ایرانی همواره مورد بحث و در عین حال مبهم بوده است و ما نمی توانیم در هیچ موردی به طور قطع اظهار نظر کنیم.