مستحبات نماز کدامند؟

مستحبات را میتوان در حقیقت به عنوان زینت بخش عمل واجب دانست به این معنی که عمل واجب اگر به همان شکل خشک و خالی انجام شود فقط تکلیف را ادا کرده اما میتوان این عمل واجب را با همراهی برخی امور مستحب، زینت ببخشیم و با سروشکلی زیباتر بجا بیاوریم. درست مثل این است که سر ماه حقوق یک کارمند را بگذارند کف دستش یا اینکه همان حقوق را بهمراه مزایا محترمانه به حساب کارمند واریز و فیش آن را به شکلی آبرومندانه به او بدهند.

نماز جزو مهمترین اعمال دین ما محسوب می شود که اگر پذیرفته شود دیگر اعمال ما نیز در پیشگاه خداوند متعال پذیرفته و مورد قبول است و نمازهای پنجگانه در واقع پاک کننده انسان از گناهان به شمار می رود؛ همچینن جالب است بدانید نماز در ادیان دیگر نیز وجود داشته و بسیار مهم بوده اند. به همین دلیل سزاوار است که انسان اهتمام کافی به نماز این فریضه بزرگ الهی داشته باشد به این منظور بر هر مسلمانی لازم است که حداقل مستحبات نماز را بداند.

مستحبات نماز کدامند؟!

همانطور که می دانیم مستحب در نماز به معنی آن دسته از افعالی است که انجام دادن آن باعث ثواب و ترک آن گناه به حساب نمی آید و ضرری به نماز نمی رساند. اگربه طور مفصل بخواهیم به مستحبات نماز بپردازیم مطلب به درازا می کشد و در این مقا ل نمی گنجد. چرا که مستحبات نماز بسیارند و شاید بیشتر آنها را ندانیم اما شهید اول از علمای بزرگ شیعی ۳۰۰۰ مورد از مستحبات نماز را جمع آوری کرده است.

مستحبات در نماز را در دو بخش افعال مستحبی و اذکار مستحبی می توان پی گرفت ولی به دلیل رعایت اختصار آن را در بخش کوچکی از این مستحبات که شامل آداب وضو، اذان و قیام و قنوت و سجود و تشهد و سلام است را در این پست بیان میکنیم.

آداب وضو

وضو مقدمه و لازمه حضور در پیشگاه پرودگار متعال است از جمله آداب وضو این است که انسان رو به قبله و در حال توجه به مرکز عبادت و توحید باشد چانکه در حدیثی آمده است: «هر کس وضو را رو به قبله بسازد ثواب دو رکعت نماز در نامه عمل او نوشته می شود»

مسواک زدن، استنشاق و مضمضه نیز از دیگر مستحبات وضو به شمار می رود هم چنین مستحب است که اعضای وضو را خشک نکرده و به خواندن دعاهای مربوط به افعال وضو که در کتب ادعیه ذکر شده است مشغول شود.

مستحبات اذان و اقامه

در آداب اذان وقیام آورده شده است که اذان و اقامه برای نمازهای پنج گانه و قضای آنها مستحب است و اگر بخواهیم یکی از این دو را بخوانیم بهتر است که اقامه بگوییم. وقف بین اذان و اقامه با اقامه ی دو رکعت نماز مستحب است و در کل فاصله انداختن بین این دو با گفتن سبحان الله یا الحمد الله و دعا کردن و یا گام برداشتن به جلو و حتی یک تنفس کوتاه جایز است و خوب است هنگام گفتن اشهد ان لا اله الا الله دعا کنیم. زمان قیام برای نماز باید حالت خشوع و وقار در فرد نماز گذار نمایان باشد. کمر و گردن راست باشد، دستها کشیده و انگشتان همه بسته و دست روی ران بالای زانو قرار گیرد و نگاه به محل سجده به حالت خیره نباشد.

همچنین کسی که اذان و اقامه دیگری را می شنود، مستحب است هر قسمتی را که می شنود بگوید، ولی از حی علی الصلوه تا حی علی خیر العمل را به امید ثواب بگوید. همچنین مستحب است کسی که برای گفتن اذان تعیین می شود، عادل و وقت شناس و صدایش بلند باشد و اذان را در جای بلند بگوید.

مستحبات سجده

در مورد آداب سجده مهم ترین چیزی که خوب است رعایت کنیم، بیادداشتن اصل اعتقادی معاد است. به این معنا که وقتی سر به سجده میگذاریم بیاد داشته باشیم خدا همه ما را از خاک آفریده و هنگام سربرداشتن از سجده، به خودمان یادآوری کنیم خداوند ما را پس از مرگ باز به خاک برمیگرداند و باز موقع سربرداشتن از سجده دوم بیاد بیاوریم که بعد از مرگ، یکبار دیگر همه از خاک بلند میشویم.

اعضای سجدا باید محکم و بی حرکت قرار گیرد و به محل سجده فوت نکنیم و اگر بتوانیم نوک دماغ راهم به خاک برسانیم و چه بهتر است که خاک سجده گاه تربت امام حسین علیه السلام باشد. هنگام سجده مرد باید طوری باشد که آرنج هایش خارج از بدن قرار گیرد مثل دو بال پرنده و دو کف دست رو به روی گوش و کمی از مقابل زانوها به رف بیرون باشد و انگشتهای دست به هم چسپیده و زانوها از هم جدا باشد. زن ابتدا برای سجود زانو ها را به زمین می رساندو می نشنید و ساعدهایش را به زمین می چسپاند.

هنگام سجده باید به نوک بینی و هنگام نشستن بین هر سجده روی ران چپ بنشینیم یعنی حالت تورک داشته باشیم و به دامان خود نگاه کنیم. بعد از سجود دستها را بالا می بریم و تکبیر می گوییم و دعا می خوانیم و حداقل استغفر الله ربی و اتوب و الیه بگوییم.

مستحبات قنوت

در آداب قنوت آمده است که دست روبه روی صورت قرار بگیرد و کف دستها به سوی آسمان و کاملا باز و انگشتها جز شست به هم چسپیده باشد و دست نباید بالاتر از صورت باشد و بعد از قنوت دست را به صورت نکشیم .در قنوت هر ذکر و دعایی را می توان خواند اما بهتر است این دعا را بخوانیم : لا اله الا الله الحلیم الکریم، لا اله الا الله العلی العظیم، سبحان الله رب السموات و رب الارضین السبع و ما فیهن و رب العرش العظیم و الحمد لله رب العالمین.

آداب تشهد و سلام

در هنگام تشهد و سلام بهتر این است که روی ران چپ بنشینیم و به دامان خود نگاه کنیم و این دعا را بگوییم : بسم الله و بالله و الحمدلله و خیر الاسماء لله. بعد از صلوات تشهد بگوییم : و تقبل شفاعته فی امته وارفع درجته.
همناطور که گفتیم مستحبات نماز بسیار زیاد است اما بهتر است توجه داشته باشیم سعی در انجام آنها حالت افراطی بخود نگیرد به حدی که مستحبات، اصل عمل واجب را تحت تاثیر قرار دهد.