قصه تلخ و درناک «آشویتس»

اردوگاه آشویتس در لهستان، موزه ای از رنج های انسان هایی است که قربانی جنگی وحشتناک شدند. آنان که در این اردوگاه جان دادند و هرگز روز پیروزی را به چشم ندیدند. امیدها و آرزوهایشان در کوره های آدم سوزی نابود شد.

آشویتس کجاست؟

آشویتس یا به زبان لهستانی، اوشوینشیم، بزرگ ترین اردوگاه کار اجباری و اردوگاه مرگ آلمان نازی است. این اردوگاه که بقایای آن در نزدیکی شهر صنعتی اوشوینشیم در جنوب لهستان قرار دارد، شامل سه قسمت اردوگاه اسرا، اردوگاه مرگ و اردوگاه کار اجباری بوده است.

آشویتس، مرگبارترین اردوگاه آلمان نازی، هم اکنون محلی نمادین از برنامهٔ «راه حل نهایی» شده است و همواره نام آن در کنار هولوکاست مطرح می شود.

براساس شواهد به جا مانده بین ۱٫۱ تا ۱٫۵ میلیون نفر که ۹۰ درصد آنها یهودیان بودند جان شان را در این اردوگاه از دست دادند. ۱۹٫۰۰۰ نفر از زندانیان این اردوگاه رومانیایی بودند، این افراد تا ۳۱ ژوئیه ۱۹۴۴ که آلمان ها آن ها را با گاز کشتند، در این مکان زندانی شدند. دومین گروه از قربانیان آشویتس لهستانی ها بودند که تعداد ۸۳٫۰۰۰ تن از آن ها در اتاق های گاز جان دادند.

آشویتس چگونه ساخته شد؟

نازی ها، آشویتس را به برای اجرای برنامهٔ «راه حل نهایی» انتخاب کردند. این اردوگاه در یک تقاطع ریلی با ۴۴ مسیر موازی ریلی بود و آلمانها می توانستند یهودیان از سراسر اروپا به اینجا منتقل کنند.

مؤسس این اردوگاه هنریش هیملر، رئیس ستون حفاظتی آلمان نازی موسوم به اس اس (مخفف شوتشتافِل)، بود. هنریش هیملر فرمان ساخت اردوگاه را در ۲۷ آوریل ۱۹۴۰ داد. اولین قطار حامل زندانیان سیاسی لهستانی در ۱۴ ژوئن ۱۹۴۰ به آن منتقل شدند. کمپ آشویتس اول، محل نگهداری زندانیان سیاسی لهستانی و آلمانی بود.

آلمان در اکتبر ۱۹۴۱دستور ساخت آشویتس دوم را در منطقه برژینکا داد. در این مکان، سازمان مخوف اس اس، همچنین یک کمپ بزرگ و ساختمان هایی برای کشتن زندانیان با ظرفیت ۳۰۰ نفر ساخته بود.

این مجموعه وحشتناک از ۴ حمام بزرگ گاز در طبقه زیرزمین، یک سردخانه و کوره های آدم سوزی ساخته شد.

سومین کمپ در نزدیکی روستایی به نام دوُری بود که آن را در سال ۱۹۴۲ به اردوگاه کار اجباری برای نگهداری نیروی کار شرکت ای جی فاربن جهت تولید محصولات شیمیایی و پلاستیکی بود.

همچنین آشویتس دارای مجموعه ای از ۴۵ کمپ کوچک برای نگهداری زندانیان و کارگران بود.

اردوگاه مرگ و اردوگاه کار به گونه ای برنامه ریزی شده بودند که ابتدا تازه واردان را در اردوگاه مرگ گزینش می کردند. افراد جوان و سالم را برای کار اجباری به اردوگاه کار و کودکان، زنان، سالمندان، را به اردوگاه مرگ می فرستادند.

آزمایش های شیطانی

در این اردوگاه پزشکی به نام یوزف مِنگِلِه، به انجام تحقیقات پزشکی بر روی زندانیان مشغول بود. اقدام او آزمایش روش های عقیم سازی با استفاده از درصد بالایی از تشعشع، تزریقات رحمی و سایر روش های شیطانی و غیرانسانی بود.

آن ها دوقلوها را می کشتند و سپسس به کالبد شکافی بر روی آن ها می پرداختند. این اقدام برای بدست آوردن دانشی جهت برنامه تکثیر نژاد آریایی بود. زیرا هیتلر معتقد بود که مردم آلمان از نژاد آریایی هستند و نژاد آریایی نسبت به سایر نژادها برتری ذاتی دارد. از همین روی با مهندسی ژنتیک می بایست نژاد آریایی تقویت شده و ادامه نسل دهد.

آن دسته از زندانیان که در اردوگاه شماره ۳ به کار اجباری و زندگی در شرایط وحشتناک مجبور بودند به محض ناتوانی و بیمار شدن به اردوگاه شماره ۲ و رفتن به حمام های گاز منتقل می شدند.

صنعت برده داری در دنیای مدرن، مورد حمایت شرکت ای جی فاربن بود. این شرکت بیش از ۷۰۰ میلیون رایش مارک (واحد پول آلمان نازی)، را در تأسیس این اردوگاه ها سرمایه گذاری نمود.

با اوج گرفتن جنگ جهانی و حمله آلمان ها به مجارستان، از تاریخ ۱۵ مه تا ۹ ژوئیه ۱۹۴۴ بیش از۴۳۸٫۰۰۰ یهودی اهل مجارستان با ۱۴۷ قطار به اردوگاه شماره ۲ منتقل شدند. کوره های آدم سوزی دیگر ظرفیت سوزندان این جمعیت را نداشت. به همین دلیل آن ها اجساد را روی هیزم به آتش می کشیدند وچربی به جامانده از اجساد برای سوزاندن بقیه اجساد استفاده می شد.

پایان کار آشویتس

پیش از ارسال یهویدیان مجارستان به آسویتش، دو نفر از زندانیان با دردست داشتن نقشه این مجموعه مخوف موفق به فرار و دیدار با رهبران مقاومت اسلوکی بر ضد ارتش نازی شدند. آن ها نقشه ها و اطلاعات خود درباره اردوگاه آشویتس را در اختیار رهبران این جبهه قرار دادند.

سرویس های امنیتی غرب در تابستان ۱۹۴۴ با دریافت این گزارش های وحشتناک دستور بمباران این اردوگاه ها را دادند. مجموعه صنعتی آشویتس نابود شد، اما اردوگاه مرگ و کوره آدم سوزی سالم ماند. این کوتاهی عمدی یا سهوی در نابودی اردوگاه مرگ ارتش هیتلر، سبب بحث هایی جدی بر سر مقصر این غفلت شد که تا ۵۰ سال بعد نیز ادامه یافت.

مارش مرگ

با پیروزی ارتش سرخ شوروی و پیش روی آن ها به خاک آلمان در سال ۱۹۴۴ و ابتدای ۱۹۴۵، آلمان ها آشویتس را تخلیه نمودند. آن ها در ژانویه ۱۹۴۵، بیش از ۶۰٫۰۰۰ نفر را به وُدیسلاو اشلاوسکی فرستادند. آن ها سپس با قطار به اردوگاه های اسرا در غرب و پشت جبهه های نبرد منتقل شدند.

در این انتقال، به طور میانگین از هر ۴ نفر یک نفر از گرسنگی، سرما و یا افسردگی جان خود را از دست داد. برخی نیز به ضرب گلوله از پای درآمدند. این عملیات انتقال به «مارش مرگ»، شهرت یافت.

سربازان شوروی در ۲۷ ژانویه ۱۹۴۵، توانستند آشویتس را فتح کنند، این فتح آن ها را با صحنه هایی فراموش ناشدنی روبرو کرد. سربازان ارتش شوروی در آشویتس با ۷۶۵۰ زندانی روبرو شدند که تا سر حد مرگ بیمار و گرسنه بودند.

موزه آشویتس

آلمان ها قبل از تخلیه اردوگاه بخش هایی از اردوگاه را نابود کردند. اما بخش مهمی از آشویتس اول و دوم هنوز وجود دارد؛ و هم اکنون به یک موزه و بنای یاد بود زندانیان تبدیل شده است.

البته، این مکان با توسعه فعالیت های صنعتی در اوشوینشیم، رو به نابودی می رفت که دولت لهستان در سال ۱۹۶۶ با همراهی دیگر شماری از نهادهای بین المللی تصمیم گرفت این بنا را حفظ کند.

این اردوگاه با نام «اردوگاه اسرای آشویتس» به عنوان یک بنای یادبود در سال ۱۹۷۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت شد.