عمل تراکستومی چیست و چه اطلاعاتی دربارهٔ آن دارید؟

اصطلاح تراکستومی به ایجاد یک برش در درون نای اشاره می‌کند که طی آن، پزشک یک شکاف موقت یا دائمی بر روی نای ایجاد می‌کند.

این روش تراکئوتومی نیز نامیده می‌شود. در حقیقت این یک نوع جراحی باز است که با انجام آن از طریق گردن به داخل نای سوراخی ایجاد می شود و امکان دسترسی مستقیم به مجرای تنفسی را بوجود می آورد.

پس از آن لوله ای از طریق این سوراخ برای ایجاد یک راه هوایی و حذف ترشحات از ریه‌ها در داخل نای قرار می‌گیرد و تنفس نه از طریق بینی و دهان، بلکه از طریق همین لوله تراکستومی انجام می‌شود.

این عمل بخاطر پیچیدگی آن باید در اتاق عمل و تحت بیهوشی انجام شود.

اما سوال اینجاست که در چه مواقعی پزشکان از تراکستومی استفاده می‌کنند؟ تمام تراکستومی‌ها به علت عدم دسترسی هوا به ریه انجام می‌شود.

تراکستومی در واقع برای بای‌پس کردن راه هوایی فوقانی، تمیز کردن و حذف ترشحات از راه هوایی و انتقال راحت و آسوده اکسیژن به ریه‌ها انجام می‌شود.

چرا هوای کافی به ریه‌ها نمی‌رسد؟

همانطور که گفتیم، تمام تراکستومی‌ها به علت عدم دسترسی هوا به ریه انجام می‌شود.

در مواردی که بیمار با مشکلاتی مثل تومورهای هیستوپاتیک کیستیک، لارنگکتومی، بیماری‌های عفونی مثل اپیگلوتیت یا کروپ، تنگی ساب‌گلوتیک، بافت ساب‌گلوتیک، تراکئومالاسیا، فلج تارهای صوتی، آسیب‌های حنجره یا اسپاسم، اختلالات مادرزادی راه هوایی، زبان بزرگ یا فک کوچک که مسدود کننده راه هوایی است، صدمات شدید گردن یا دهان، سوختن راه هوائی از استنشاق مواد خورنده، دود یا بخار سوزاننده، آپنه انسدادی خواب، انسداد بدن خارجی مواجه شود، پزشکان مجبورند از این روش استفاده کنند.

انواع لوله‌های تراکستومی را بهتر بشناسیم

انواع مختلفی از لوله‌های تراکستومی وجود دارد و بیمار باید لوله‌ای را که متناسب با نیازهایش است را استفاده کند. فرکانس تغییرات این لوله‌ها بستگی به نوع لوله دارد و ممکن است در ماه‌های زمستان یا تابستان تغییر کند.

استفاده‌کنندگان باید برای مشاوره به پزشکان متخصص یا تولیدکنندگان مراجعه کنند. باید توجه نمود که لوله‌های تراکستومی توسط شرکت‌های مختلف تولید می‌شوند.

با این حال، کاربرد لوله تراکستومی بدون توجه به اینکه کدام شرکت آن‌ها را تولید می‌کند، یکسان خواهد بود.

انواع مختلفی از لوله‌های تراکستومی وجود دارد که در برخی از ویژگی‌های خاص برای اهداف مختلف متفاوت هستند.

لوله تراکستومی (تراک) یک لوله منحنی است که به یک استوما تراکستومی (سوراخ ایجاد شده در گردن و مجرای تنفسی) وارد شده‌است.

لوله تراکستومی رایج شامل سه بخش کانول خارجی با فلنج (صفحه گردن)، کانول داخلی و یک اورتاتوراست.

کانول بیرونی لوله بیرونی است که تراکستومی ‌را باز نگه می‌دارد. صفحه گردن از دو طرف لوله بیرونی گسترش می‌یابد و دارای سوراخ‌هایی است تا به وسیله پارچه گردن به اطراف گردن متصل شود.

کانول داخلی درون کانول بیرونی قرار می‌گیرد و دارای یک قفل برای جلوگیری از بیرون آمدن آن است که برای تمیز کردن، جابجا می‌شود.

برای قرار دادن یک لوله تراکستومی از اورتاتور استفاده می‌شود. این ابزار در داخل لوله قرار می‌گیرد تا یک سطح صاف را فراهم کند که لوله تراکستومی ‌را هنگام ورود به آن هدایت می‌کند.

مشکلاتی که به تراکستومی نیاز دارد

تومورهایی مثل هیستوپاتیک کیستیک، لارنگکتومی، بیماری‌های عفونی مثل اپیگلوتیت یا کروپ، تنگی ساب‌گلوتیک، بافت ساب‌گلوتیک، تراکئومالاسیا، فلج تارهای صوتی، آسیب‌های حنجره یا اسپاسم، اختلالات مادرزادی راه هوایی، زبان بزرگ یا فک کوچک که مسدود کننده راه هوایی است، صدمات شدید گردن یا دهان، سوختن راه هوائی از استنشاق مواد خورنده، دود یا بخار سوزاننده، آپنه انسدادی خواب، انسداد بدن خارجی ضرورت نیاز به تراکستومی را بوجود می‌آورد.

همچنین در موارد نیاز به حمایت طولانی مدت تنفسی مثل دیسپلازی برونکوپلاستی، بیماری‌های ریوی مزمن برای کاهش فضای مرده آناتومیک، آسیب دیواره قفسه سینه، اختلال عملکرد دیافراگم از جمله مهمترین دلایل نیاز به انجام این عمل است.

سایر دلایل استفاده از تراکستومی نیز عبارتند از؛ بیماری‌های عصبی عضلانی فلج یا تضعیف عضلات سینه و دیافراگم، آسپیراسیون مربوط به مشکلات عضلانی یا حسی در گلو، شکستگی مهره‌های گردنی با آسیب نخاعی، بیهوشی بلند مدت یا کما، اختلالات کنترل تنفسی، جراحی صورت و سوختگی صورت، آنافیلاکسی (واکنش شدید آلرژیک) نیز پزشکان تراکستومی را توصیه می‌کنند.

عوارض و خطرات تراکستومی چیست؟

همانند هر جراحی، برخی از خطرات مربوط به تراکئوتومی وجود دارد. با این حال، خطر ابتلای به بیماری‌های عفونی جدی، بسیار کم است.

عوارض زودهنگام که ممکن است در طی مراحل تراکستومی یا به زودی پس از آن رخ دهد عبارتند از: خون‌ریزی، گیر افتادن هوا در اطراف ریه‌ها (پنوموتوراکس)، گیر افتادن هوا در لایه‌های عمیق‌تر قفسه سینه (پنومومیدیویستین)، گیر افتادن هوا زیر پوست در اطراف تراکستومی (آمفیزم زیر جلدی)، آسیب به لوله بلع (مری)، آسیب به عصب که باعث تحریک طناب‌های صوتی می‌شود (عصب حنجره عصبی)، لوله تراکستومی می‌تواند توسط لخته‌های خون، مخاط یا فشار دیواره‌های مجرای تنفسی مسدود شود.

از بین بردن موانع می‌تواند از ساکشن، هوای مرطوب و انتخاب لوله تراکستومی مناسب انجام شود.

البته می‌توان از بسیاری از این عوارض اولیه اجتناب کرد. در طول زمان، سایر عوارض ناشی از جراحی ممکن است بروز کند.

همچنین حذف تصادفی لوله تراکستومی (از بین رفتن کانال به صورت تصادفی)، عفونی شدن داخل نای و اطراف لوله تراکستومی به دلایلی همانند از جمله فشار لوله، باکتری‌هایی که باعث عفونت و ایجاد زخم بر روی بافت می‌شوند یا اصطکاک یک لوله که بیش از حد حرکت می‌کند و طی آن مجرای تنفسی ممکن است آسیب ببیند، از جمله عوارضی است که بیماران در بلند مدت پس از انجام عمل لوله تراکستومی با آن‌ها مواجه می‌شوند.

معمولاً اگر مراقبت کننده اطلاعاتی در مورد چگونگی مراقبت از محل تراکستومی ‌داشته باشد، از این عوارض جلوگیری می‌شود یا برطرف کردن آن به سرعت انجام می‌شود.

همچنین وجود لوله تراکستومی در بلند مدت بیمار را با عوارضی همچون ایجاد یک اتصال کوچک از نای (مجرای تنفسی) به مری (لوله بلع) به نام فیستول ترشحات مری، پیشگیری از بروز (بافت دانه) که ممکن است قبل از حذف لوله نای با جراحی برداشته شود و تنگ شدن یا بسته شدن راه هوایی فوقانی محل تراکستومی روبرو می‌کند.

پس از برداشتن لوله تراکستومی، ممکن است حفره به خودی خود بسته نشود. لوله‌هایی که به مدت ۱۶ هفته یا بیشتر باقی می‌مانند احتمال بیشتری برای نیاز به جراحی به منظور بسته شدن دارند. یک محل تراکستومی ‌تمیز، مراقبت از لوله‌های تراکستومی و بررسی منظم راه هوایی توسط یک متخصص گوش و حلق و بینی باید میزان بروز هر یک از این عوارض را به حداقل برساند.

خطرات مرتبط با تراکستومی در کودکان به خصوص نوزادان، سیگاری‌ها، مصرف‌کنندگان الکل، بیماران دیابتی، بیماران مبتلا به ایمنی، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن یا عفونت‌های تنفسی، افرادی که استروئیدها یا کورتیزون مصرف می‌کنند، بسیار بالا است.