عبدالأحد مومند؛ فضانورد افغانستانی که اولین بار قرآن را به فضا برد

سفر به فضا همیشه جذاب به نظر می رسیده است، بسیاری از ما در پاسخ به این پرسش که می خواهید چه کاره شوید، در جواب گفته ایم فضانورد. کدام یک از ما دوست نداشته است که دستش به ستاره ها برسد و آنها را لمس کند. عبدالاحد مومند نیز یکی از کسانی است که در کودکی وقتی پرواز هواپیماها را بالای سرش می دیده آرزو می کرده روزی بتواند پرواز کند و در آسمان ها باشد. اگر شما هم به فضا علاقمندید و می خواهید درباره عبدالاحد مومند و قرآن فضایی اش بیشتر بدانید در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

عبدالاحد مومند کیست؟

عبدالاحد مومند در سال ۱۹۵۹ در غزنی افغانستان در یک خانواده روستایی به دنیا آمد. او تحصیلات عالیه را در دانشگاه پلی تکنیک کابل و دانشگاه نیروی هوایی کابل به پایان رساند. مومند پس از کودتای کمونیستی در ۷ ثور/اردیبهشت ۱۳۵۷ به اتحاد جماهیر شوری رفت و در رشته پیلوتی (خلبانی) هواپیماهای جنگی تحصیل کرد. و دوره های آموزش خلبانی را تکمیل کرد.

پس از بازگشت به افغانستان در نیروی هوایی این کشور موفق به اخذ درجه کاپیتان شد.

سفر به فضا

در اواخر سال ۱۹۸۸ حدود شش ماه پیش از خروج آخرین نظامیان بازمانده شوروی از افغانستان، فضاپیما «سایوز TM-6» که حاوی مومند و دو فضانورد شوروی بود پرواز خود را به سوی ایستگاه فضایی «میر» آغاز کرد و ماموریت آنان از ۲۹ آگوست تا ۶ سپتامبر ادامه یافت.

مسکو و کابل در سال ۱۹۸۷ برای انجام این ماموریت مشترک توافق کرده بودند و سال پس از آن مومند اولین فضانورد افغانستان شد.

مومند که در سال ۱۹۸۷ از آکادمی نیروی هوایی «گاگارین» در مسکو فارغ‌التحصیل شد، از میان ۴۰۰ نفر از داوطلبان برای این سفر به ایستگاه فضایی میر انتخاب شد.

عبدالاحد مومند در مورد این سفر می گوید:

«مأموریت فضایی ما هشت شبانه روز و ۲۰ ساعت و ۲۶ دقیقه دوام داشت. در جریان این مأموریت من بخاطر تحقیقات مربوط به معادن، آب، زلزله‌شناسی از افغانستان عکاسی میکردم. تماشای زمین از فضا برای من بسیار لذت بخش بود. هیچ سیاره‌ای دیگری مثل زمین زیبا نبود. رئیس جمهور وقت، نجیب‌الله در تماس تلیفونی به من گفت که کاش او هم می‌توانست افغانستان را از فضا ببیند.»

وی افزود: «وقتیکه به ایستگاه بین‌المللی فضایی میر رسیدم و از آنجا به طرف زمین نگاه کردم این را احساس کردم که زمین خانۀ مشترک ماست و مربوط به تمام انسان‌ها می‌باشد و همه باید در روی زمین در صلح زندگی کنند.»

داستان قرآن فضایی چیست؟

هر چند تا امروز هیچ کشور مسلمانی نتوانسته با دانش و تجهیزات خودش به فضا سفر کند اما چند مسلمان و البته یک ایرانی توانسته‌اند، چنین سفری را تجربه کنند. اما در این میان تنها یک نفر از این مسلمانان قرآن فضایی را در اختیار داشته است.

اولین مسلمان مسافر فضا، شاهزاده سعودی به نام سلطان سلمان‌السعود نام دارد که با فضاپیمای دیسکاوری در خرداد ۱۳۶۴ زمین را برای مأموریت ۷ روزه ترک کرد و چهارم تیرماه در پایگاه هوایی ادواردز فرود آمد. دومین مسلمان، محمد احمد فارس تبعه سوریه و زاده شهر حلب بود که سفرش اول مرداد ۱۳۶۶ آغاز و نهم مرداد به پایان رسید.

موسی مانارف، اهل باکو، سومین کیهان ‌نورد مسلمانی است که اول دی ۱۳۶۵ با ناو کیهانی سایوز تی.ام ـ۴ از پایگاه پرتاب‌های فضایی بایکونور راهی مدار زمین شد. چهارمین مسلمان، یک تبعه افغانستان به اسم عبدالاحد مومند بود که همراه با دو تبعه روس به فضا سفر کرد. عبدالاحد مومند علاوه بر اینکه اولین تبعه افغان بود که چنین سفری را تجربه می‌کرد اولین فردی بود که قرآن را همراه خود به این سفر برد.

توکتار اوباکیرف پنجمین فضانورد مسلمان و اولین فضانورد قزاقستان در یازدهم مهر ۱۳۷۰ به همراه دو کیهان‌نورد روسی و اتریشی راهی مدار زمین شد. یازدهم تیر ۱۳۷۳ نیز طلحت موسی بایف اهل روسیه به عنوان ششمین مسلمان راهی ایستگاه مداری میر شد، سالیجان شریپف از روسیه به عنوان هفتمین مسلمان، ۲۰ ژانویه ۱۹۹۸و۱۴ اکتبر۲۰۰۴ به فضا سفر کرد و مجموعاً ۲۰۱روز اقامت داشت.

هشتمین مسلمان و البته اولین ایرانی مسافر فضا انوشه انصاری نام دارد که ۱۸ سپتامبر۲۰۰۶ عنوان نخستین فضانورد ایرانی، نخستین گردشگر فضایی زن جهان و نخستین فضانورد زن مسلمان را به خود اختصاص داد. آخرین مسلمان نیز، شیخ مظفرشکور از کشور مالزی است که ۱۰اکتبر۲۰۰۷ به عنوان نهمین مسلمان و اولین مالزیایی، چنین سفری را تجربه کرد.

همانطور که گفته شد مومند چهارمین مسلمانی است که به فضا رفته و اولین فردی است که قرآن را با خود به فضا برده است. او در این سفر به فضا یک پرچم افغانستان و دو عدد قرآن به همراه داشته است.

بازگشت به زمین

در ششم سپتامبر سال ۱۹۸۸ مومند و یکی از همراهانش بازگشت به زمین را آغاز کردند و در این راه سیستم‌های فضاپیمای آنان از کار افتاد. اتاق کنترل در زمین نیز تلاش می‌کرد تا این مشکل را رفع کند، اما نتیجه‌ای نداشت.

مومند درباره این سانحه گفت: مجبور بودیم تا در این محفظه کوچک به مدت ۲۴ ساعت بدون غذا و آب دور زمین در گردش باشیم و مردم در زمین نیز با نگرانی وضعیت ما را بررسی می‌کردند. ما زمان خود را با شوخی کردن و لطیفه گفتن گذراندیم. در نهایت نیز مشکل فنی برطرف شد و قادر شدیم تا بطور ایمن در قزاقستان فرود بیاییم.

پس از بازگشت از فضا در فرودگاه کابل نیز از مومند استقبال گرمی شد ولی با وضعیت نامساعد زندگی در افغانستان او به همراه همسر و فرزندانش راهی و ساکن آلمان شد.

گفتنی است که مومند در سال ۲۰۱۳ و در ۲۵امین سالگرد سفر تاریخی‌اش به افغانستان بازگشت و مورد استقبال حامد کرزی رئیس جمهور سابق و دیگر مقامات این کشور قرار گرفت. در طی این دیدار مومند همان پیامی را خواند که ۲۵ سال پیش برای هموطنانش خوانده بود:

«مردم افغانستان، دست همسایه خود را گرفته و سلاح‌های خود را کنار بگذارید. بگذارید که مشکلات خود را از طریق گفت‌وگو و احترام به یکدیگر حل کنیم. در اینصورت مشکلات کشور ما را ترک خواهند کرد. فرزندان ما قادر خواهند بود تا در مدرسه روی نیمکت‌های خود بنشینند و برای رقم زدن آینده‌ای بهتر در این کشور تحصیل کنند»