شرح دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان

«اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوَافَقَهِ الْأَبْرَارِ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مُرَافَقَهَ الْأَشْرَارِ وَ آوِنِی فِیهِ بِرَحْمَتِکَ إِلَى [فِی] دَارِ الْقَرَارِ، بِإِلَهِیَّتِکَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ.»
ترجمه: خدایا! در این ماه‏ مرا بر همراهى نیکان موفّق بدار و از هم‌نشینی با بدکاران دور بدار و در جوار قربت پناه ده به خداوندیت اى معبود جهانیان.

پادش خواندن دعا

هر کس این دعا را بخواند، به او نور درخشنده عطا می‌شود، در روزی که از قبر خارج می‌شود تا در پرتو آن راه برود و جامه‌ای بر وی پوشانده می‌شود و شترى ماده براى آنکه سوار شود و به او از شراب بهشتی نوشانده می‌شود.

واژگان:

مُوَافَقَهِ: مطابقت و همسانى میان دو چیز.
أَبْرَارِ: از «برّ» (به کسر اول) نیکى‏. ابرار: نیکوکاران.
مُرَافَقَهَ: از «رِّفْقُ» ‏: ملایمت و ملاطفت. «رفیق»: مدارا کننده، دوست.
أَشْرَارِ: جمع «شرّ»: بد و ضرر. راغب: شر آن است که همه از آن اعراض می‌کنند چنانکه خیر آن است که همه به آن مایل می‌شوند.
آوِنِی: فعل امر، از «أَوَى‏، یَأْوِی‏، أُوِیّاً، مَأْوًى‏». به کسی پیوستن و پناه بردن.

نکته‌ها

۱٫عمل نیک، درگرو توفیق الهی.
بنا بر بیان ابن طاووس «اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی لِعَمَلِ الْأَبْرارِ» این نکته قابل‌استفاده است که عمل نیک درگرو توفیق الهی است؛ زیرا اگر توفیق الهی شامل حال آدمی نگردد، نمی‌تواند عمل نیک و شایسته انجام دهد.
۲٫همسویی با نیکان، از آرزوهای روزه‌داران.
از اولین فراز دعا «اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوَافَقَهِ الْأَبْرَارِ» این نکته به دست می‌آید که همراهی و همسویی با افراد نیک کردار، آرزوی افراد مؤمن و روزه‌دار است و از خداوند درخواست می‌کند که وی را توفیق عنایت کند تا در کنار اشخاص نیک‌رفتار قرار گیرد.
۳٫هم‌نشینی با «ابرار» آرزوی صاحبان اندیشه و خرد.
آرزوی هم‌نشینی با نیکان و ابرار نه‌تنها آرزوی دعاکنندگان است که در قرآن کریم آمده است که صاحبان اندیشه و خرد، «اولو الالباب» از خداوند تقاضا دارند که پایان زندگی‌شان هم‌نشین ابرار باشند: «وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرار»
۴٫ضرورت تلاش و سبقت در کارهای نیک.
از این‌که در دعا طلب «موافقت» نیکان شده است نه «متابعت» آنان، این نکته استفاده می‌شود که شخص دعاکننده همراهی نیکان را خواسته است تا در کارهای نیک و شایسته با آنان همگام بلکه گاهی پیشگام باشد نه دنباله‌رو آنان.
۵٫لزوم دوری و اجتناب از هم‌نشینی با بدان.
در دومین فراز دعا «وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مُرَافَقَهَ الْأَشْرَارِ» شخص نیایشگر از خداوند درخواست می‌طلبد تا توفیق دوری از افراد شرور و بدکردار به وی عنایت گردد.
۶٫هم‌نشینی مقدمه تأثیرپذیری.
اینکه دعاکننده دوری از هم‌نشینی افراد شرور و بد را خواستار شده است، این نکته به دست می‌آید که هم‌نشینی، مقدمه تأثیرپذیری است. اگر با خوبان و نیکان بنشنی، خوبی و نیک‌رفتاری را کسب خواهی کرد و اگر با بدان هم‌نشین گردی، قطعاً به بدی آلوده خواهی شد.
۷٫دودسته بودن انسان‌ها در حیات اجتماعی.
از دو فراز دعا «اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوَافَقَهِ الْأَبْرَارِ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مُرَافَقَهَ الْأَشْرَارِ» این نکته قابل‌استفاده است که انسان‌ها در دسته‌بندی اجتماعی یا خوبان و نیکان‌اند و یا شرور و بدان هستند.
۸٫جوار قرب خداوند، پناهگاه مطمئن آدمی.
با توجه به اینکه در سومین فراز دعا از خداوند می‌طلبد: «وَ آوِنِی فِیهِ بِرَحْمَتِکَ إِلَى [فِی] دَارِ الْقَرَارِ»
این نکته استفاده می‌شود که جوار قرب الهی، بهترین و مطمئن‌ترین پناهگاه برای انسان است.
۹٫هم‌نشینی با نیکان؛ وسیله وصال انسان به «دارالقرار»
در فراز سوم دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان آمده است: «وَآوِنى‏ فیهِ بِرَحْمَتِکَ الى‏ دارِالْقَرارِ»؛ و در جوار قربت پناه ده. بدون تردید، بهشت‏ جاى نیکان‏ و پاکان است، نه جایگاه پلیدان و آلودگان! بهشت‏ کانون رحمت الهى، کانون رضا و خشنودى پروردگار و مرکز پاکان و نیکان و پیوستن به ابدیت قرب خداوند و بهره‌گیری از انواع جمال و جلال پروردگار است.
۱۰٫خداوند، تنها معبود همه جهانیان.
از پایان دعای روز شانزدهم، شخص دعاکننده به این مهم اعتراف می‌کند که تنها خداوند معبود جهانیان است و بس. «بِإِلَهِیَّتِکَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ»؛ به خداوندیت اى معبود جهانیان.
۱۱٫شناخت خداوند، شرط اساسی استجابت دعا.
اینکه دعاکننده و نیایشگر، در فراز آخر دعا اعتراف می‌کند: «بِإِلَهِیَّتِکَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ»؛ به خداوندیت اى معبود جهانیان. نشان‌دهنده این امر است که بدون شناخت خداوند نمی‌توان نیایش کرد؛ زیرا کسی که خدا را نشناسد، چگونه از کسی نمی‌شناسد، طلب کمک و مساعدت نماید.

نتیجه‌گیری

در شانزدهمین روز ماه مبارک رمضان، شخص روزه‌دار که نیمی از ماه مبارک رمضان را با موفقیت پشت سر گذاشته است، خواسته‌های اساسی خود را باخدایش در میان می‌گذارد.
در فراز نخست، توفیق یافتن به کارهای نیک و هم‌نشینی با خوبان و نیکان را از خداوند می‌طلبد؛ در فراز دوم، دوری جستن از بدان و اشرار را تقاضا می‌کند. در فراز سوم، جوار قرب الهی را خواستار می‌شود؛ و در پایان به تنها معبود خداوند اعتراف می‌کند. در حقیقت شناخت و معرفتش را نسبت به معبود جهانیان بیان می‌دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین فصیحی غزنوی