ریشتر و میزان قدرت زلزله ها بر این مبنا

زمین لرزه ای به بزرگی ۵ ریشتر فلان منطقه را لرزاند! خبرهایی از این دست را همه ما زیاد شنیده ایم و البته در این اواخر خیلی بیشتر به گوش مان خورده است. اما این که ریشتر چیست و در چه زمینه ای کاربرد دارد موضوعی است که اطلس پلاس در این نوشته به آن پرداخته است.

برای اندازه گیری زلزله از مقیاس ریشتر استفاده می شود. این مقیاس نشان دهنده میزان انرژی است که در مرکز زمین لرزه آزاد شده است و واحد بندی از ۱ تا ۱۰ دارد.

لرزش زمین در مقیاس های پایین خیلی قابل احساس نیست، مثلا مقیاس ۱ ریشتر را هیچ کسی متوجه نمی شود اما بالاترین مقیاس آن که ۱۰ است یک زمین لرزه نابود کننده است.

قدرت زلزله بر مبنای ریشتر چیست

شاید بخواهید بدانید قدرت تخریب یک زلزله در مقیاس ریشتر چیست و چه اندازه است؛ اگر قدرت زلزله از یک تا
دو ریشتر باشد قابل احساس نیست و انسان نمی تواند متوجه آن شود، فقط دستگاه های ثبت زلزله قادر به ثبت مقدار آن هستند و این درجه از زلزله در سال میلیون ها مرتبه اتفاق می افتد.

زلزله هایی که در مقیاس ۲ تا ۳ ریشتر اتفاق می افتند نیز برای انسان ها قابل تشخیص نیستند فقط اشیاء معلق به صورت خیلی مختصر تکان می خورند. این نوع از زلزله هم در هر سال بسیار رخ می دهد.

زلزله های ۳ الی ۴ ریشتری نیز به صورت یک صدای سنگین در خانه شما ممکن است به گوش تان برسد و این نوع نیز در طول سال کم اتفاق نمی افتد.

زمین لرزه هایی که ۴ تا ۵ ریشتر هستند توسط اکثر مردم احساس می شوند. وسایل خانه ها به لرزه در می آید و اگر پنجره های باز باشد تکان می خورند و بسته می شوند. این زلزله تلفاتی ندارد اما ممکن است کسانی از ترس آن خود را به خطر بیندازند و دچار شکستگی های متعدد در حین فرار شوند.

خسارت ناشی از زمین لرزه های ۵ تا ۶ ریشتر چیست؟ این زمین لرزه به اندازه ای است که همه مردم آن را حس می کنند، اشیاء سنگین خانه ها تکان می خورند، اگر پشت فرمان باشید ممکن است کنترل خودروی خود را از دست دهید، خانه های سست روستایی فرو می ریزند و عده ای نیز زیر آوارها می مانند.

در زلزله های ۶ تا ۷ ریشتری، اکثر ساختمان هایی که مقاوم سازی نشده اند تخریب شده فرو می ریزند و بسیاری از ساختمان های مقاوم نیز صدمه می بینند و در این نوع زلزله تلفات زیادی به بار می آید.

در زمین لرزه های ۷ تا ۸ ریشتری ساختمان ها به طور کامل تخریب می شوند، حتی آن دسته از ساختمان ها و بناهایی که ضد زلزله هستند نیز دچار خسارت می شوند.

انسان های زیادی از بین می روند، امداد رسانی در این نوع از زمین لرزه به دلیل تخریب های شدید و سد شدن معابر بسیار مشکل و حتی غیر ممکن خواهد بود.

وقتی چنین اتفاقاتی رخ می دهد دیگر مهم نیست که ریشتر چیست و کدام مقیاس می تواند این زلزله را اندازه گیری کند.

لوله کشی های آب و برق و گاز قطع می شوند و در برخی موارد موجب بروز آتش سوزی های وحشتناک نیز می شود، وقوع این زمین لرزه به طور میانگین در هر سال ۱۸ بار است.

زمین لرزه های ۸ تا ۱۰ ریشتری تخریب های گسترده ای را در پی دارد، انسان ها از بین می روند و شکل زمین در محل وقوع زلزله تغییر می کند. اگر کانون لرزه زمین در دریا و یا اقیانوس باشد سونامی رخ می دهد و شهرهای اطراف را از بین می برد.

زلزله ۱۰ ریشتر چیست؟ تا کنون میزان خسارت این زمین لرزه ثبت نشده است، اما دانشمندان می گویند ممکن است چنین شدتی از زلزله در ده هزار سال آینده اتفاق بیفتد که اگر رخ دهد کل زمین به اندازه یک ساعت می لرزد و قسمت وسیعی از خشکی ها زیر آب می روند و به کلی نابود می شود.

خوب است بدانید که هر بار که یک واحد بر شدت زلزله اضافه می شود قدرت آن در تخریب به صورت تصاعدی افزایش پیدا می کند. به همین دلیل است که اگر زلزله ۲ ریشتری قدرتی برابر انفجار ۴۵ کیلو تی ان تی است، زلزله ۷ تا ۸  ریشتری به اندازه یک انفجار در حد ۱۰۰ بمب هیدروژن انرژی آزاد می کند.

منشأ مقیاس ریشتر

شاید دانستن این که تاریخچه واژه ریشتر چیست یک جایی به کارتان بیاید؛ در سال ۱۹۳۵ یک معادله توسط چارلز فرانسیس ریشتر و گوتنبرگ انجام شد که طی آن انرژی های آزاد شده توسط زمین لرزه را تعیین می کردند. که این میزان انرژی در مرکز زمین لرزه را بر اساس لگاریتم بالاترین میزان جا به جایی افقی که به وسیله لرزه سنج ثبت شده است مشخص می کنند.

طبق این معادله اگر یک درجه به بزرگی زلزله اضافه شود انرژی که از آن آزاد می شود چیزی در حدود ۶/۳۱ برابر بیشتر می شود.

این که در زمان رخ دادن یک زمین لرزه و آزاد شدن انرژی در مرکز آن چه مقدار انرژی به سطح زمین انتقال می یابد و میزان ویرانگری آن به چه اندازه است به مقدار فاصله از مرکز زمین لرزه، مدت زمانی که این لرزش اتفاق می افتد، نوع امواج زمین لرزه، جنس خاک منطقه ای که زلزله رخ داده است، طراحی و استقامت سازه ها و بسیاری عوامل دیگر بستگی دارد.

به همین دلیل است که خسارت هایی که زلزله در مقیاس های یک اندازه به وجود می آورد با یکدیگر بسیار متفاوت است و همین جاست که می گویند مقیاس ریشتر نمی تواند تمام ابعاد یک زمین لرزه را به صورت همه جانبه توصیف کند.

در مهندسی لرزه نگاری مقیاس جایگزین ریشتر چیست؟ مقیاس ها و معیارهای دیگری نیز برای توصیف خصوصیات زلزله وجود دارد که به وسیله آنها مهندسین لرزه شناسی می توانند مشخصه های یک زمین لرزه را توصیف کنند.

از نمونه مقیاس هایی که در مرکز لرزه نگاری از آن به جای ریشتر استفاده می شود مقیاس مرکالی است که با ۱۲ درجه قابل سنجش می باشد و مانند ریشتر برای مشخص کردن مقدار و شدت خسارت هایی که به وسیله یک زمین لرزه رخ می دهد مورد استفاده قرار می گیرد.

اما مشکلی مقیاس مرکالی در مقابل ریشتر چیست؟ درجه مرکالی را نمی توانند به سرعت مشخص کنند و محققان برای این کار نیاز به زمان کافی برای بررسی اتفاقاتی دارند که در زمان زمین لرزه رخ داده است.

زمانی که اطلاعات دقیقی از میزان خسارت ها به عمل آمد درجه یا مقیاس مرکالی را می توانند به صورت قابل قبول تخمین بزنند.