درخت بون سای و نکته های طلایی برای نگهداری و مراقبت از آن

درخت بون سای در دنیای پر از آشفتگی و اضطراب امروز که انسان ها با شتاب زیاد به سوی ناکجا آباد در حرکت اند و به بهانه دسترسی به تکنولوژی و امکانات بیشتر در حقیقت خوشی های روزانه خود را قربانی می کنند، از اهمیت فراوانی برخوردار شده اند.

طبیعت گراهای غرب و شرقی امروزه با الهام از طبیعت به شبیه سازی درخت در اندازه کوچک تر روی آورده اند.

درخت بون سای این نماد زیبای طبیعت اکنون در بسیاری از منازل ما یافت می شود، این درختان مینیاتوری با زیبایی وصف ناپذیر خود صفا و شادی را به خانه های ما می آورند.

درخت بون سای

اصطلاح بون سای به عنوان یک ترکیب ژاپنی از دو واژه “بن” به معنای گلدان، سینی یا بشقاب و واژه “سای” به معنای چیزی که در گلدان کاشته شده می باشد. اما به خاطر داشته باشید که بر اساس این تعریف هرگیاه را که در  گلدان بکاریم نمی توانیم بن سای بنامیم.

اگرچه بون سای در قدیم در کشورهای چین و ژاپن متوال بود اما امروز در بسیاری کشورهای جهان از بون سای استفاده می کنند: بون سای نوعی باغ بانی هنری به حساب می آید که نیازمند مهارت های خاص خود می باشد. درخت یا گیاهی که در گلدان به عنوان بون سای کشت می شود باید دقیقا شبیه همان درختی باشد که با اندازه واقعی سالهاست در طبیعت رشد و نمود می کند.  

بون سای شرقی و دارسان ایرانی

فرهنگستان زبان فارسی برای اصطلاح بون سای، واژه “دارسان” را پیشنهاد داده است چراکه بون سای در اصل همان ویراستاری و شبیه سازی شکل درختان واقعی در اندازه کوچک تر در گلدان می باشد.

مراقبت از درخت بون سای

درخت بون سای از کشورهای آسیای جنوبی از جمله چین و تایلند نشأت می گیرد و مانند تمام گیاهان دیگر به آبیاری منظم و کامل نیاز دارد. این درخت در آب و هوای گرم و مرطوب رشد بهتری دارد بنابراین بهتر است برگ های این درخت را یک تا دو بار در هفته با آب پاش خیس کنید تا رطوبت مورد نیاز آن تأمین گردد.  

درخت بون سای را غروب آب دهید

نکته مهم در آبیاری این درخت زمان آبیاری است؛ بهتر است این درخت را نزدیک غروب آبیاری کنید چراکه شب هنگام رطوبت زمان بیشتری روی برگ ها می ماند و از سویی هم نوری وجود ندارد تا به برگ های این درخت آسیب برساند. مواظب باشید بیش از حد به درخت بون سای آب ندهید چون آب زیاد سبب خفگی ریشه و فاسد شدن برگ ها می گردد.

دمای لازم برای درخت بون سای

همان طور که گفتیم نگهداری از درخت بون سای البته نوع آپارتمانی آن مهارت خاص خود را می طلبد؛ یکی از این مهارت ها حفظ دمای لازم برای این درخت تزئینی و مینیاتوری است. چون نور مستقیم به این درخت ضرر می رساند بهتر است آن را در دمای اتاق نگهداری کنید. نور باید از پشت پرده و با فاصله حداقل یک متر به این درخت بتابد.

خاک مناسب برای درخت بون سای

خاکِ مناسب برای این درخت باید بتواند رطوبت، هوا و مواد معدنی را در خود نگه دارد. از این رو یک روز در میان به گلدان حاوی این درخت آب بدهید و نگذارید خاک آن خشک شود.  خاک درخت بنسای به دما، نور و شرایط محیط و از همه مهمتر به نوع گیاه وابسته می‌باشد.   

کود درخت بون سای

نکته دیگر در نگهداری این درخت کوددهی مناسب به گلدان حاوی این درخت زیبا که تمثیلی از درختان واقعی موجود در جنگل هستند، می باشد. خاک گلدان معمولا از نوع خاکِ کوکوپیت که یک خاکِ خنثی است، می‌باشد. این خاک چون مواد معدنی ندارد با گذشت زمان اندکی درخت دچار کمبود مواد معدنی شده و برگ های آن شروع به ریزش می کند. کریستالون و آهن دو نوع کود موجود در بازار ایران برای این درخت می باشد.

روش کودهی

برای کود دهی درخت بون سای یک قاشق چای خوری از کود را در یک لیتر آب حل کرده هر بازنده روز یک بار از آن برای آبیاری درخت استفاده نمایید. توجه داشته باشید که از این دو نوع کود به طور همزمان استفاده نکنید و اگر این کار را می کنید بین استفاده از هر نوع کود یک هفته فاصله بیندازید.

هرس درخت بون سای

از آنجایی که این درخت در حقیقت یک درخت کوچک شده کاشته شده در گلدان است، هرس و نگهداری آن با دیگر درختان باغ تفاوت دارد. این درخت هرچند وقت یکبار به “هرس برگ، هرس ریشه و هرس فرم دهی” نیاز دارد.

هرس برگ

نکته مهم در نگهداری درخت بون سای این است که شتاب رشد کم شده و گیاه به طور هدفمند رشد کند. هرچه تراکم برگ های این درخت کم باشد، درصد رشد کاهش می یابد. اما به یاد داشته باشید که موقع هرس برگ ها مقدار زیادی برگ از درخت جدا نشود چون این کار گیاه را شوکه می کند.

هرس ریشه

تفاوتی که درخت بن سای با دیگر درختان و حتی درخت واقعی موجود در طبیعت دارد این است که ریشه این درخت نیز باید هرس شود. همانند برگ ها هرچه رشد ریشه کاهش یابد درخت بن سای شما شکل و ظاهری زیباتر به خود خواهد گرفت و زیاد مرتفع نمی گردد. همین طور به یاد داشته باشید که هرس ریشه یک بار در سال توسط فرد متخصص انجام شود تا مقدار زیادی ریشه در هر بار هرس از درخت کنده نشده درخت شوکه نگردد. پس از پایان هرس ریشه آن را با بنومیل ضد عفونی کنید.

هرس فرم دهی

همان طور که گفته شده هدف از نگهداری درخت بن ساسی کنترل هدفمند رشد آن می باشد و برای این منظور با استفاده از سیم پیچ شاخه ها را هرس کنید و بخش های اضافه را قطع کنید تا درخت همان شکلی را که برایش درنظر گرفته اید به خود بگیرد.

فرم های درخت بون سای

درخت بون سای معمولا در سه فرم “ایستاده رسمی، ایستاده غیر رسمی و فرم شیبدار” یافت می شوند.

درخت بون سای ایستادهٔ رسمی دارای یک تنه راست و مخروطی شکل می باشد. شاخه‌های پایینی، گسترده و کلفت و شاخه‌های بالایی، کوتاه و نازک هستند.

 بون سای با فرمِ کج نسبت به گلدان در وضعیتی کج قرار دارد. در این فرم تنه هنگام خارج شدن از خاک شیبی تند یا ملایم دارد. نوک بن سای از این نوع معمولا به سمت راست یا چپ گلدان حرکت می کند.

فرمِ ایستادهٔ غیر رسمی دارای تنه و شاخه های خم خورده می باشد و نوک درخت درست هم خط با جایی است که تنه از خاک بیرون آمده‌است.

درختان مناسب برای پرورش بون سای

همان طور که قبلا گفته شد هر درخت و گیاهی برای پرورش بن سای مناسب نیست. گونه های زیر از درختان برای پرورش درخت بنسای مناسب هستند:

درختانی چون “افرای ژاپنی، درخت بودا، کوتوناستر افقی، بائوباب، راش اروپایی، شمشاد، انار، ارس، فیکوس رتوزا، انجیر مجنون، درخت یشم، درخت توری، کارمونا رتوزا، نارون چینی، گل کاغذی، شفلرا آربوریکلا، انجیر هندی، آدنیوم، درخت زیتون، آزالیا، درخت گواوا و درخت کاج” برای بنسای مناسب هستند.

اکنون اگر قصد خرید درخت بنسای را دارید باید بدانید که نگهداری از آن سخت تر از بزرگ کردن بچه می باشد.