حکم شرعی پیوند اعضا چیست؟ نظر مراجع تقلید درباره پیوند اعضا

اگر مایل به دریافت کارت اهدای عضو هستید و برای این کار دچار تردید شده اید و می خواهید بدانید ماهیت و حکم شرعی پیوند اعضا چیست در این مطلب با ما درسرویس اطلس پلاس همراه باشید.

پیوند اعضا

از اولین پیوند عضو در تاریخ، دو قرن می گذرد، نخستین پیوند عضو در کشور آلمان با پیوند قسمتی از پوست بدن به قسمتی دیگر انجام شد.

از آن به بعد دانش پزشکی پیشرفت های قابل توجهی داشته است، بعد از این پیشرفت ها، حالا اعضای داخلی بدن انسان به راحتی قابل پیوند شده اند.

مسئله پیوند اعضا با توجه به اینکه مرتبط با حیات انسان هاست بسیار حائز اهمیت است. در مرگ هایی که به یکباره اتفاق می افتد و فرد در آن به مرگ مغزی دچار می شود، بیمار عملا قادر به زندگی مجدد نیست.

بیمار مرگ مغزی را نمی توان در آن شرایط مدت زیادی نگه داشت. تمام اعضای داخلی بدن بیمار بعد از مدتی تخریب می شوند.

بعد از تخریب مغز، سمی در کل بدن منتشر می شود، این سم باعث می شود قلب فرد از کار بیفتند. این روند ممکن است در حداکثر حالت خود ۱۴ ساعت به طول انجامد.

آیت الله سیستانی

استفتائات متفاوتی در این زمینه وجود دارد، آیت الله سیستانی در پاسخ به سوال هایی در خصوص اهدای عضو، این گونه پاسخ داده اند.

ایشان می فرمایند اگر شخصی از نظر مغزی مرده به حساب بیاید، در حالی که قلب و ریه او به واسطه دستگاه کار کنند، شرعا مرده محسوب نمی شود و قطع اعضای او برای پیوند به افراد زنده به هیچ وجه جایز نیست.

ایشان همچنین می فرمایند بعد از مرگ هم نفوذ وصیبت به اهدای عضو مشکل است.

در جواب اینکه آیا انسان زنده می تواند اعضای بدن خود را به شخص زنده دیگری اهدا کند فرموده اند که: اگر بخشی از اعضای بدن فرد زنده برای هدیه کردن قطع شود، در صورتی که قطع آن زیان آور باشد جایز نیست.

اما اگر زیان مهمی نداشته باشد و اعضا سالم باشد، مانند پیوند پوست، نخاع یا کلیه، در صورت رضایت صاحبش، جایز می باشد. البته باید فرد اهدا کننده کودک و یا دیوانه نباشد، که اگر این گونه باشد به هیچ وجه جایز نیست.

همچنین می فرمایند، قطع عضو مسلمان مرده، مانند چشم و دست برای پیوند زدن به بدن شخص زنده جایز نیست که اگر کسی این کار را بکند بر او دیه واجب می شود. دفن آن عضو قطع شده نیز واجب است، ولی اگر پیوند خورده باشد و عضوی از بدن فرد زنده شد دیگر نیاز نیست قطع شود.

حکم شرعی پیوند اعضا از نظر دیگر مراجع

آیت الله مکارم شیرازی بر این عقیده هستند که اگر مرگ قطعی شده باشد و بازگشتی در کار نباشد اهدای عضو اشکالی ندارد.

آیت الله شیرازی معتقدند، اگر فرد در زمان حیات خود به آن امر وصیت کرده باشد اشکالی ندارد. البته اهدای عضو زمانی که مرگ کاملا محقق شده باشد جایز می شود.

آیت الله گرامی در خصوص حکم شرعی پیوند اعضا می گویند، کشتن قبل از فوت جایز نیست، زیرا هنوز قلب او کار میکند. اما اگر خود فرد خواسته باشد زمانی که مرگ اتفاق می افتد و بعد از آن اگر اعضا قابل اهدا بودند اشکالی ندارد.

آیت الله صافی گلپایگانی نیز معتقدند، مرگ مغزی مرگ نیست و اهدای اعضای بدن و حتی وصیت به آن هم نافذ نیست. البته اگر زندگی مسلمانی به آن پیوند بسته باشد و اگر میت غیر مسلمان نبود، می توانند از اعضای میت مسلمان برای او استفاده کنند.

آیت الله زنجانی نیز در خصوص حکم شرعی پیوند اعضا به این معتقدند که: اینکه مرگ مغزی شرعا مرگ می باشد یا نه محل اشکال است. زیرا در مرگ مغزی روح به طور کامل از بدن گرفته نشده است.

ولی اگر چنانچه اطمینان حاصل می شود که برگشتی در کار نیست در صورتی که فرد وصیت به اهداء عضو کرده باشد مانعی ندارد. ولی در صورتی که وصیتی در کار نباشد محل اشکال است.

فرآیند مرگ مغزی

در هنگام مرگ مغزی، مغز به دلیل ضربه ای که به سر وارد شده است مغز دچار تورم می شود و از آنجا که فضایی کافی برای پذیرش تورم وجود ندارد روی خودش بر می گردد و این گونه مرگ مغزی اتفاق می افتد.

در این هنگام رگ ها بسته می شوند و آن دسته از رگ هایی که خون را از قلب به مغز می رسانند دچار گرفتگی می شوند. وقتی که خون به مغز نرسد، سلول های مغزی بعد از مدتی تخریب می شوند و از بین می روند.

اگر فردی دچار ضربه مغزی شود بین ۸ تا ۱۰ دقیقه زمان نیاز است تا مغز با گرفتن اکسیژن مصنوعی بتواند ضربان قلب را بر قرار کند. و به این ترتیب ضربان قلب به طور مصنوعی ادامه می یابد.

همین ضربان مصنوعی قلب باعث می شود، اعضای داخلی بدن فرد به مدت چهارده روز فعال بمانند و حفظ شوند و بعد از این مدت قلب از کار می ایستد.

مدت زمان لازم برای اهدای عضو

اگر نزدیکان فرد مرگ مغزی با توجه به حکم شرعی پیوند اعضا قصد اهدای اعضای او را دارند، باید در همین مدت این کار را انجام دهند. در غیر این صورت، بعد از ۱۴ روز تنفس مصنوعی قلب به پایان می رسد و اعضای بدن تخریب می شوند.

البته در بیمارستان های کشور به دلیل عدم مراقبت های اصولی و آموزش کافی در این زمینه امکان نگهداری اعضا به مدت ۱۴ روز کاری تقریبا غیر ممکن است و فقط ۴ تا ۵ روز وقت برای اهدای عضو وجود دارد.

در این مدت محدود هم هر ساعتی که از مرگ مغزی می گذرد کیفیت اعضای بدن شخص پایین می آید و کارایی شان نسبت به ساعت قبل کمتر می شود.

ریه انسان بعد از این گذشت چهارده روز مدت به عنوان اولین عضو از بین می رود. به دلیل این که در هنگام تصادفات منجر به مرگ مغزی، عمدتا به سینه فرد ضربه وارد می شود و در نتیجۀ آن، ریه آسیب می بیند.

ریه به دلیل اینکه در معرض هوای آلوده قرار دارد سیستم ایمنی از آن محافظت می کند و با مرگ فرد سیستم ایمنی نیز از بین می رود و در نتیجه ریه به سرعت تخریب می شود.