حضانت فرزندان بعد از طلاق

در دنیایی که امروز در آن زندگی می کنیم آگاهی از حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون از جمله موضوعات مهمی است که جوامع بشری برای در امان ماندن از بروز اختلافات به آن نیاز دارند.

کودکان نیز به عنوان یکی از بی دفاع ترین اعضای این جامعه ی بشری از حق و حقوقی برخوردار هستند که در این مطلب گوشه ای از آن که موضوع حضانت فرزندان می باشد به طور خلاصه بیان شده است.

کودکان برای این که از شخصیت متعادلی برخوردار باشند و رشدشان کامل شود نیاز دارند تا در محیط گرم و صمیمی خانواده بزرگ شوند.

خانواده در تمام فرهنگ ها به عنوان شایسته ترین و مهم ترین بستر برای رشد مادی و معنوی کودک شناخته شده است.

اما گاهی پیش می آید که کودک علیرغم میل باطنی خود، بنا بر دلایلی از این محیط جدا می شود.

در این زمان حق حفظ و نگهداری کودک برای یک طرف بر اساس قانون و مقررات شکل می گیرد.

حضانت چیست

حضانت در معنای لغوی یعنی پرورش و نگهداری از کودک که در صورت جدایی والدین معمولاً بر عهده پدر است. اما با فراهم شدن برخی زمینه ها، این مسئولیت گاهی به مادر هم تعلق می گیرد.

حضانت با تربیت و یا ولایت یکی نیست. ولایت به معنای اختیاری است که پدر و یا جدّ پدری از طریق قانون دریافت می کنند تا بتوانند بر اساس آن، طبق مصلحت کودک عمل کنند که بعد از مرگ آنها طبق وصیت می تواند به شخص دیگری انتقال یابد.

تربیت فرزند هم یک امر معنوی است و بر خلاف ولایت که بر جسم کودک نظارت دارد، روح و روان کودک را در بر می گیرد.

سن حضانت

حضانت فرزندان پیش از جدایی و طلاق والدین بر عهده هر دوی آنها می باشد مگر اینکه یکی از آن دو از دنیا برود و یا نخواهد ادامه مسئولیت را قبول کنند.

بر اساس قانون ، سن حضانت برای دختران ۹ سالگی و برای پسران ۱۵ سالگی می باشد. تا رسیدن زمان مقرر هیچ کدام از والدین نمی توانند از مسئولیت حضانت سر باز بزنند و ترک مسئولیت کنند.

معمولاً حضانت فرزندان به صورت کلی با والدین است مگر اینکه بر اساس شرایطی خاص، یکی از آنها و یا هر دوی شان صلاحیت نگهداری از کودک را نداشته باشند.

حضانت بعد از طلاق

بعد از اینکه زوجین از یکدیگر طلاق گرفتند اولویت حضانت و نگهداری از فرزندان تا رسیدن به سن ۷ سالگی بر عهده مادر است یعنی اگر مادر بخواهد می تواند با پشتبانی قانون حضانت فرزند خود را تا این زمان داشته باشد.

اما بعد از سن ۷ سالگی حضانت و نگهداری از فرزندان بر عهده پدر خواهد بود. البته این قانون برای طفل پسر تا ۲ سال بود اما با اعمال تغییراتی در قانون حضانت فرزند، این سن برای هر دو فرزند ۷ سالگی تعیین شد.

اگر بعد از ۷ سال والدین بر سر حضانت با یکدیگر به توافق برسند که مشکلی وجود ندارد اما اگر طرفین به توافق نرسند دادگاه به مسئله ورود می کند و در مورد شرایط حضانت به طور قانونی تصمیم می گیرد.

لازم به ذکر است که اگر پدر شرایط کافی را نداشته باشد، حضانت فرزندان بعد از سن ۷ سالگی نیز تا سن بلوغ به مادر تعلق خواهد گرفت.

بعد از اینکه کودک به سن بلوغ برسد، خود می تواند برای ادامه زندگی پدر یا مادر را انتخاب کند. این نکته نیز فراموش نشود که در هنگامی که حضانت فرزند با مادر است، پدر وظیفه دارد تمام هزینه ها و مخارجی که
به فرزندش مربوط می شود را تامین کند.

بر اساس ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده دادگاه وظیفه دارد در خصوص حضانت فرزندان در هر نوع طلاقی تصمیم گیری نماید.

اگر والدین به دنبال طلاق توافقی باشند و دخترشان ۹ سال کمتر و پسر ۱۵ سال کمتر داشته باشد باید در خصوص حق حضانت و زمان ملاقات طرف مقابل با فرزندان و همچنین پرداخت نفقه توسط پدر با یکدیگر به توافق برسند.
دادگاه نیز در این بین وظیفه دارد مصلحت فرزندان را در تعیین حضانت در نظر داشته باشد.

اگر طلاق زوجین به صورت توافقی صورت بگیرد با ازدواج مجدد مادر، فرزندان همچنان با او خواهند بود، در غیر این صورت بعد از طلاق و ازدواج مجدد مادر، حضانت فرزندان از او گرفته خواهد شد.

البته اگر مادر بعد از ازدواج، همچنان دارای صلاحیت باشد، حضانت از او گرفته نخواهد شد.

در صورتی که والدین کودک، هر دو از دنیا رفته باشند، حضانت او بر عهده جدّ پدری خواهد بود و اگر او نیز در قید حیات نباشد، نزدیک ترین اقوام به ترتیب ارث این مسئولیت را بر عهده خواهند داشت.

شرایط لازم برای حضانت

در فرهنگ های مختلف شرایط حضانت با یکدیگر فرق می کند. اما بر اساس اسلام و قوانین اسلامی اگر پدر و مادر از یکدیگر طلاق گرفته باشند و مادر هم ضمن توانایی عملی، شایستگی اخلاقی و عقل با شخص دیگری هم ازدواج نکرده باشد، می تواند حضانت فرزند خود را بر عهده بگیرد.

اگر پدر یا مادری که حق حضانت فرزند را بر عهده گرفته است دچار بیماری واگیردار شود و بیم سرایت به فرزند وجود داشته باشد، دادگاه به دلیل مصلحت اندیشی در حقوق کودک، او را به والد دیگر واگذار می کندو

ضمن این که اگر طبق رای دادگاه حضانت فرزند به پدر داده شود، اما طفل تمایلی به زندگی با وی نداشته باشد، علیرغم حکم صادر شده ، نمی توان آن را اجرا کرد.

سلب حق حضانت

حضانتی که بر عهده یکی از والدین بوده است طبق شرایطی ممکن است از وی سلب شود.

• اعتیاد به الکل و مواد
• فسار اخلاقی و فحشا
• ابتلا به بیماری روانی
• سوء استفاده از کودک در هر زمینه مثلا برای کار
• وارد کردن ضرب و جرح بیش از حد و …

از جمله مواردی هستند که می تواند سلب مسئولیت از والدی کند که حضانت را بر عهده داشته است.

هر یک از پدر یا مادر که ادعا می کند طرف مقابل صلاحیت حضانت فرزند را ندارد می تواند دادخواست سلب حضانت را که در آن یک یا چند مورد از موارد بالا ذکر شده است به دادگاه ارائه دهد و بعد از آن با دلایل قابل قبول دادگاه را قانع کند.