جلبک چیست؟ +فواید و موارد استفاده از جبلک

شاید شماهم تا بحال از خودتان پرسیده باشید که جلبک چیست ، جلبک ها آن دسته از آغازیانی هستند که به دلیل داشتن کلروفیل و انجام فتوسنتز میتوان آنها را در دسته گیاهان قرار داد اما با گیاهان عالی تفاوتهای عمده ای دارند که می توان گفت جلبک ها فاقد ریشه، ساقه و برگ هستند که به چنین ساختارهایی تال(ریسه) می گویند.در اطراف اندام های زایشی آن ها یاخته های محافظ وجود ندارد و تفاوت بارز دیگر اینکه در جلبک ها جنین دیده نمیشود.

جلبک ها از لحاظ شکل و اندازه گوناگونی زیادی دارند که به همین علت گروه بزرگی از گیاهان را تشکیل می دهند. که اغلب جلبک ها در آب های شور و شیرین ، در خاک، سطح یا داخل گیاهان و جاوران، و حتی روی برف ، سنگ و صخره ها می توان آنها را یافت.

انواع مختلف تال (ریسه) در جلبک چیست ؟

اندازه تال در جلبک ها از چند میکرون تا چندین متر  میتواند متغییر باشد.

• ۱-تک یاخته ای:متحرک و غیر متحرک
• ۲-کلونی:متحرک و غیرمتحرک که نوع  غیر متحرک آن خود دو نوع منظم و نامنظم دارد.
• ۳-رشته ای:هم بدون انشعاب و هم منشعب
• ۴-سیفونی
• ۵:پارانشیمی

انواع جلبک چیست ؟

از اصلی ترین ویژگی های جلبک ها که باعث می شود انسان به سمت آن  توجه کند رنگ های گوناگون آن هاست. با استفاده از این ویژگی میتوان  جلبک ها را به چهار رده سبز-آبی ، سبز،قهوه ای  و قرمز تقسیم کرد.

از ویژگیهای دیگری نیز مانند ساختار تال ، ساختار شیمیایی دیواره یاخته‌ای ، تعداد ونوع ومحل قرار گرفتن تاژک ، نوع مواد غذایی ذخیره در یاخته ، ساختار یاخته استفاده می‌شود.

جلبکها را به ۸ شاخه تقسیم می‌کنند: جلبکهای سبز-آبی یا سیانوفیتا ، جلبکهای سبز یا کلروفیتا ، اوگلنوفیتا ، کاروفیتا ، کریسوفیتا ، جلبکهای قهوه ای فئوفیتا ، جلبکهای قرمز یا رودوفیتا و دینوفیتا . 

که در ادامه مطالب به چهار شاخه اصلی آن می پردازیم.

جلبک های سبز-آبی

حالا که بطور مختصر دانستید جلبک چیست، در ادامه به انواع جلبک میپدارزیم ساختار این نوع از جلبک ها بسیار ساده و تک سلولی هستند و ساختار یاخته ای پروکاریوتی دارند که بیشتر می توان گفت شبیه به باکتری هاست. در چنین ساختاری هسته و دیگر اندامک های یاخته مثل کلروپلاست، فاقد غشا هستند از اینرو قابل شناسایی نیز نیستند.

رنگیزه های این جلبک ها ، شامل کلروفیل ، کاروتن ، فیکواریترین و فیکوسیانین هستند. مواد ذخیرهای در این جلبک ها گلیکوژن یا نشاسته خاصی به نام فلوریدین است. نوستوک و اسیلاتوریا از گونه های معروف این گروه هستند.

زیستگاه این نوع از جلبک ها آب های شیرین هست . تولید مثل جلبک های سبز_ آبی به صورت تقسیم دوتایی ، قطعه قطعه شدن و تشکیل هورموگونیوم و اکینیت انجام می‌شود.

جلبک های سبز

جلبک های سبز مانند گیاهان ساختار سلولی پیچیده ای دارند و با داشتن برخی از خصوصیات  شبیه به گیاهان سبز هستند که یکی از انها داشتن ویژگی ذخیره کردن نشاسته در خود هست به این صورت که بافیمانده هیدرات کربن را به صورت نشاسته در بافت های خود ذخبره میکند.

رنگ این نوع جلبک ها سبز علفی ست. غشاء هسته در جلبک‌های سبز همانند غشاء هسته در سلول‌های گیاهی دارای دو دیواره و یک منفذ است. از اینرو هسته و کلروپلاست قابل تشخیص است.در کلروپلاست خود دارای رنگیزه‌هایی مانند کلورفیل a ،b، گزانتوفیل و کاروتن هستند. شکل کلروپلاست در جلبک های سبز سهم عمده‌ای در شناسایی جلبک های مختلف آن دارد. کلروپلاست ممکن است فنجانی شکل ، زین اسبی ، مارپیچ ، ستاره‌ای ، مشبک و بشقابی باشد.

تولید مثل در جلبک های سبز می تواند هر روش از تولید مثل رویشی و جنسی باشد. از نمونه های این گروه میتوان به اولوا(کاهوی دریایی)، اولوتریکس وکلامیدوناموس نام برد.

زیستگاه این نوع  از جلبک ها اغلب آبهای شور و شیرین ست که حتی می توان جمعیت زیادی از انها را در خاک ها و تعدادی از انها به صورت انگل در موجودات یافت.

جلبک های قهوه ای

 جلبک های قهوه ای می توان گفت عموما نسبت به سایر جلبک ها ساختمان پیچیده تری دارند که رشته ای هستند.این نوع دارای رنگینه‌های کلروفیل (سبز) و کارتن (نارنجی و قرمز)و رنگیزه قهوه‌ای رنگی است به نام فوکوگزانتین که مقدار آن از نسبت به مقدار کلروفیل بیشتر بوده که این علت  ایجاد رنگ قهوه‌ای در تال می باشد.

تال در این نوع ساختار تکامل یافته تری دارد که می توان گفت در آنها تال تک یاخته ای یا کلونی وجود ندارد. تال از ۳ بخش پهنک ، پایه و قسمت نگاه دارنده تشکیل شده است.

جلبک های قهوه ای به هر سه روش رویشی،جنسی و غیر جنسی تولید مثل انجام می دهند.

این جلبک ها به جز مواردی  که در آب های شیرین یافت می شوند بقیه همه درآب های شور دریاها و اقیانوس های مناطق سرد زیست می کنند. فوکوس، لامیناریا از گونه های معروف این دسته است.

جلبک های قرمز

جلبک های قرمز دارای ویژگی های بارزی ست که میتوان به داشتن سلول های یوکاریوتی آن اشاره کرد که می تواند بدون داشتن تاژک و میانک از نشاسته فلوریدن به عنوان غذا و فیکوبیلی پروتئین در رنگدانه‌ها (که موجب قرمز شدن رنگ آنها می‌شود)  استفاده کند و فتوسنتز را بدون داشتن شبکه آندوپلاسمی خارجی انجام دهد.

تنها جلبک های قرمز که دارای رنگیزه‌های فیکوسیانین و فیکواریترین هستند قادر به جذب نور آبی و بنفش می‌باشند. تال دراغلب جلبکهای قرمز به صورت ریسه‌ای یا پارانشیمی است که دارای تال کوچک و ظریف هستند و اندازه تال حداکثر ممکن است به یک متر برسد.

تولید مثل آنها به روش جنسی انجام می شود.

این جلبک ها مانند جلبک های قهوه ای در موارد بسیار کمی در آب های شیرین و خاک یافت میشود و بقیه تماما در آب های شور دریاها و اقیانوس ها زیست می کنند که اغلب آنها در اعماق زیاد یافت می شوند.

انواع روش های تولید مثل در جلبک چیست

تا اینجای مقاله، اطلاعات خوبی درباره اینکه جلبک چیست مطالعه کردید اما شاید برایتان جالب باشد تا کمی هم در مورد تولید مثل این موجودات عجیب و قریب بدانید.

رویشی:

این نوع تولید مثل که معمول ترین روش در جلبک هاست ، بخشی از پیکر جلبک جدا می شود و پس از رشد و نمو به جلبک جدیدی تبدیل می گردد .

• الف:قطعه قطعه شدن
• ب:تقسیم دو تایی
• پ: تولید هورموگونیا
• ت: تشکیل انشعابات نابجا
• ث: جوانه زدن

جنسی:

در تولید مثل جنسی  که در نتیجه آمیزش دو گامت یا سلول جنسی نر و ماده ، سلول تخم  بوجود می آید که اگر هر دو نوع گامت روی یک ریسه به وجود آیند جلبک را هموتالیک در غیر این صورت هتروتالیک می نامند. این نوع از تولید مثل جنسی بر اساس ساختار فیزیولوژیکی اندامهای و گامتهای جنسی و میزان پیچیدگی خود به پنج نوع تقسیم بندی میشود.

• الف:اتوگامی
• ب:ایزوگامی
• پ:اووگامی
• ت:انیزوگامی
• ث:هولوگامی

غیر جنسی:

در تولید مثل غیر جنسی  جلبک یاخته های زایشی ویژه ای به نام هاگ ( اسپور) را بوجود می آورد. هاگ ها درون ساختاری به نام هاگدان( اسپورانژیوم) تولید می شوند.

اهمیت جلبک ها به عنوان تولید کننده در اکوسیستم های آبی

جلبک ها از موجودات فتواتوتروف هستند و مواد آلی در محیط های آبی توسط آنها تولید میشود. جلبک ها و فیتو پلانکتونها در اکوسیستم های آبی بخش مهمی از زنجیره غذایی موجودات آبزی و ماهیها را تشکیل می دهند و همچنین بخش عمده ای ازتولیدات آبزیان مستقیماً‌ وابسته به وجود آنها است و به واسطه عمل فتوسنتز و متصاعد نمودن اکسیژن، محیط اطراف خود را اکسیژنه نموده و برای حیات آبزیان مساعد می کنند.

جلبک هایی نظیر Chlorella نیز به هوادهی آب در گرفتن دی اکسید کربن کمک کرده که در نتیجه سبب ذخیره سازی اکسیژن و انجام پروسه فتوسنتز می گردد و این پدیده برای ماهیان بسیار با ارزش و سودمند خواهد بود.

موارد استفاده از جلبک چیست

• ۱- در صنایع غذایی.
• ۲- در تهیه کود.
• ۳- به عنوان منبع اولیه مواد الی و انرژی.
• ۴- تهیه هیدروژن: جلبک ها در غیاب سولفور عوض رها سازی اکسیژن، هیدورژن تولید میکنند.
• ۵- مصارف دارویی.
• ۶- آرایشی و بهداشتی.
• ۷- کنترل آلودگی: زدودن دی اکسید کربن هوا، جذب پسماند کودها از رواناب های مزارع، تصفیه فاضلابها.
• ۸-  استفاده به عنوان علوفه و مکمل های غذایی برای دام و طیور.
• ۹- جایگزینی رنگدانه های شیمیایی با رنگدانه های جلبک.
• ۱۰- استخراج روغن از جلبک ها که مصارف صنعتی فراوان دارد.

از اینکه تا اینجای این مقاله که بیش از ۱۳۰۰ کلمه شده است، در پاسخ به سوال جلبک چیست با ما همراه بودید بینهایت از شما سپاسگذاریم و دعوت میکنیم تا دیگر مقالاتاطلس پلاس را هم مطالعه کنید.