تفاوت تقویم شمسی و قمری چیست؟

حتما برای شما هم این سوال پیش آمده که تفاوت تقویم شمسی و تقویم قمری در چیست؟ دانشمندان سال شمسی را بر مبنای حرکت زمین به دور خورشید در حالیکه سال قمری را بر مبنای حرکت ماه به دور زمین محاسبه میکنند.

در تقویم قمری یک ماه اینگونه تعریف می شود: آن بازه ی زمانی که طول می کشد تا دو هلال ماه ،از آن شبی که هلال ماه در آسمان نمایان میشود و تا آن هنگام که ناپدید و دوباره هلال ماه در آسمان  ظاهر می شود یک ماه می گویند . تاریخچه ماه قمری به پیش از اسلام باز میگردد و پس از هجرت پیام اکرم (ص) از مکه به مدینه که بعد از آن تقویم هجری قمری بر همین اساس شکل گرفت. در تقویم شمسی سال شمسی به آن بازه زمانی که طول می کشد زمین یک دور کامل به دور خورشید بچرخد را سال شمسی می گویند.به عبارت دیگر از چرخش زمین به دور خورشید سال شمسی بوجود می آید که چهار فصل دارد.

 در طول یه یک سال قمری بعضی از ماهها ۲۹ روزه و بعضی دیگر ۳۰ روزه هستند.براساس علم نجوم در یک سال قمری ممکن است حداکثر۴ ماه ۳۰ روزه و ۳ ماه ۲۹ روزه به دنبال هم بیاید که این یک سال از ۱۲ ماه تشکیل شده است که عبارت اند از: محرم، صفر، ربیع‌الاول، ربیع‌الثانی، جمادی‌الاول، جمادی‌الثانی، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذی القعده، و ذی الحجه است. تعداد  روزها در ماههای شمسی نیز متفاوت است ۶ ماه از فروردین تا شهریور ۳۱ روز و ۵ ماه از  مهر تا بهمن ۳۰ روز است و اسفند هر ۴ سال یکبار ۳۰ روز می شود. در تقویم شمسی هر سال ۱۰ روز بیشتر از سال قمری دارد. سال شمسی هم از ۱۲ ماه تشکیل شده است که نام آنها عبارت اند از: فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور، مهر، آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند

برای تعیین کردن اول ماه قمری فقهای مذهب شیعه مبانی متفاوتی را در نظر میگیرند و شرایط نجومی زیادی در مشاهده ماه دست دارد.بر همین اساس تعیین اول ماه، درکشورهای مختلف و بین مسلمانان و حتی گاهی اوقات در یک کشور اختلافاتی را بوجود می آورد.برخی از فقها بر این اعتقاد اند که با حکم حاکم شرع اول ماه تعیین می شود. مسلمانان بسیاری از عبادات واعمال مستحبی را بر اساس تقویم و ماه قمری انجام می دهند.

هر دو تقویم شمسی و قمری در جهت و راستای نظام طبیعت رفتار میکنند با این تفاوت که یکی از گردش زمین به دور خورشید و دیگری از گردش ماه به دور زمین محاسبه می شود.

تفاوت تقویم شمسی و تقویم قمری

در تقویم قمری یک سال تقریبا ۳۵۴ روز و در تقویم شمسی ۳۶۵ روز است که تفاوت سال در این دو تقویم در همین ۱۱ روز اختلاف است. در هر ۳۳ سال یکبار سال شمسی و سای قمری با هم منطبق می شوند چون که  هر۳۳ سال یکبار در فاصله ۱۱ روزه حاصل ضرب آن برابر با۳۶۳ روز می شود.

کاربرد تقویم شمسی نسبت به تقویم قمری در دنیا بسیار رایج تراست، اما در این بین مسلمانان و یهودیان بیشترین استفاده  را از تقویم قمری می کنند.از تقویم اسلامی به نام تقویم هجری نیز یاد میکنند که مطابق با سال قمری پایه ریزی شده است ونیز ۱۲ ماه دارد.برای مسلمانان این تقویم اهمیت بسیار زیادی دارد چون مناسبت ها، ایام مهم تاریخی،عبادات و اعمال مستحبی  طبق این تقویم بنا شده است.

سرآغاز تقویم شمسی و قمری

تقویم قمری ۱۵ سال بعد از هجرت پیامبر اکرم(ص) و در زمان خلافت خلیفه دوم، عمر بن خطاب به طور رسمی شناخته شد. گفته شده است که مسلمانان طبق پیشنهاد حضرت علی (ع) و خلیفه، هجرت پیامبر اسلام را از مکه به مدینه ، مبدا سال قمری قرار دادند . همچنین عمر برای پرداخت و تقسیم ثروت نیاز به تاریخی داشت که بتواند گذشته وآینده را بداند به همین جهت از یکی ایرانیان مشورت گرفت و متوجه شد که ایرانیان برای دانستن سن، یک مبدا تاریخی دارند(در زمان سلطنت جلال الدوله ملکشاه سلجوقی، حکیم عمر خیام تقویم جلالی، را پایه ریزی کرده بود).عمر پس از مشورت، هجرت پیامبر(ص)را آغاز تاریخ اسلام قرار داد هرچند که پیامبر(ص) در تاریخ ۸ ربیع الاول به مدینه رسیده بودند ولی اول محرم ،آغاز سال هجری قرار داده شد.از این رو تاریخ قمری را تاریخ هجری قمری نام گذاری کرد.

حاج میرزا عبدالغفار خان نجم‌الدوله اصفهانی کسی است که تقویم هجری شمسی را براساس تقویم هجری قمری استخراج کرد.او منجم دربار قاجار در سال۱۲۹۰ هجری قمری شد و ۵ سال بعد ناصرالدین شاه به او لقب نجم الملک ودر سال۱۳۱۳ به عالی ترین لقب یعنی نجم الدوله ملقب شد. عبدالغفار، این منجم بزرگ اقدام به استخراج تقویم رسمی ۴۸ سال از سال ۱۲۸۹تا ۱۳۳۷ کرد.

او ارتباطی بین نوروز سال هجرت پیامبر اکرم(ص) و برج ها ی سال شمسی را بعد از ۱۳ سال استخراج تقویم دریافت. او هجرت پیامبر(ص) را مبدا تقویم قرار داد که اکنون به هجری شمسی شناخته می شود که قبل از آن ،آن را به ماه های برجی تقویم جلالی می خواندند که مبدا آن شروع سال سلطنت ملکشاه سلجوقی بود.

زمان سلطنت مظفر الدین شاه قاجار در سال ۱۳۱۶ هجری قمری مستشاری بلژیکی به نام ژوزف نوز استخدام دولت شد تا امور گمرک ایرلن را طبق شیوه های اروپایی تنظیم و اداره کند.از انجایی که تقویم رسمی کشور با تقویم میلادی اروپایی ها انطباق نداشت هر سال در حدود ۱۰ روز عقب تر از تقویم میلادی بودند.بر اساس نیاز کاری بلژیکی ها در گمرک، باعث شد تقویم هجری شمسی در گمرک مورد استفاده قرار گرفت.تا اینکه در دوره دوم مجلس شورای ملی ایران مصوب ۲۱ صفر ۱۳۲۹ هجری قمری که مطابق با ۲ حوت ۱۲۸۹ هجری شمسی می شود،تقویم هجری شمسی برجی به عنوان نقویم رسمی مورد کاربرد در محاسبات دولتی شد.

این تقویم دارای ۱۲ ماه حقیقی که آن ها را برج نامیده بود و به ترتیب،با ۱۲ صورت فلکی باستانی منطقه‌البروج همنام بودند. که به ترتیب عبارت اند از: حَمَل، ثور، جوزا، سَرَطان، اَسد، سُنبُله، میزان، عَقرَب، قوس، جَدی، دَلو و حوت

تبدیل تقویم هجری شمسی بُرجی به هجری شمسی

با فروپاشی سلسه قاجار و اواخر سال۱۳۰۳ هجری شمسی برجی، تعدادی از نمایندگان به مجلس شواری ملی قنونی را طرح و پیشنهاد کردند که طبق آن نام ماه های عربی موجود در تقویم هجری شمسی برجی که از نام ۱۲ صورت فلکی گرفته شده بود رابه نام ماه های فارسی برگردانند و همچنین نام هر سال که دوره ۱۲ ساله آن با نام ۱۲ حیوان شناخته می شد را حذف کنند.