تعقیبات مشترک نماز به شکل مختصر و کوتاه

تعقیبات یعنی اذکار و افعالی که بعد از نمازهای واجب انجام میشود و کامل کننده نمازبوده و ثواب فراوانی دارد.
ازینرو لازم است به عنوان نمازگزار اهل تعقیبات باشیم و دست کم برخی تعقیبات مشترک نماز را بجای بیاوریم.

انواع تعقیبات

تعقیبات نماز به دو دسته تقسیم میشود:

• تعقیبات مشترک که بعد از هر نمازی می توان آن را انجام داد
• تعقیبات مخصوص که فقط بعد از نماز مربوط به خودش باید انجام شود.

در این پست از سرویساندیشه به بیان ساده ترین تعقیبات مشترک نماز بهمراه ذکر خواص آن میپردازیم.

فضیلت تعقیبات نماز

همانطور که ابتدای مقاله گفتیم، تعقیبات نماز کیفیت آن را بالا میبرد و احیانا برخی کاستی هایی که در نمازمان وجود داشته را میتواند کامل کند.

اما تمام خواص و فضیلت تعقیبات به این خلاصه نمیشود. در قرآن کریم آیه ای هست که بطور مستقیم به انجام تعقیبات مشترک نماز یا تعقیبات مخصوص اشاره میکند:

فَاِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَاِلى رَبِّکَ فَارْغَبْ
زمانى که فراغت یافتى در عبادت بکوش، و به جانب پروردگارت رغبت کن.

سوره انشراح، آیه ۷ و ۸

مفسرین در تفسیر این آیه از حضرت امیرالمومنین آورده اند که ایشان فرمود: «هر کدام از شما که از نماز فارغ شد، باید دستها را به سوى آسمان بلند کند، و خود را در دعا به سختى اندازد.»

در مجموع انجام تعقیبات مشترک نماز (یا تعقیبات مخصوص) فضائل و خواص بیشماری دارد که از جمله آنها میتواند به موارد زیر اشاره کرد:

• تعقیبات روزی را زیاد میکند
• باعث استجابت دعا میشود
• زمینه تقرب به خداوند را فراهم میکند
• انجام تعقیبات مشترک نماز (یا تعقیبات مخصوص) انسان را در حال نماز نگه میدارد (یعنی نمازگزار مادامی که در حال انجام تعقیبات است، گویی درحال خواندن نمازش میباشد.)

آداب تعقیبات نماز

انجام تعقیبات مشترک نماز یا تعقیبات مخصوص، مانند دیگر اعمال عبادی، آداب و شرایطی دارد که بهتر است با رعایت آن آداب بجای بیاورید.

اولین شرط انجام تعقیبات این است که بهتر است آن را بعد از نمازهای واجب بجای بیاورید تا بعد از نمازهای مستحبی. بلکه برخی نمازهای مستحبی همچون نمازهای نافله خود، قسمتی از تعقیبات محسوب میشود.

همچنین بهتر است تعقیبات مشترک یا مخصوص نماز بلافاصله بعد از اتمام نماز و پیش از آنکه حالت نماز بهم بخورد آغاز شود. یعنی بعد از اینکه نمازتان را تمام کردید از انجام کارهای متفرقه مانند حرف زدن، از جا بلند شدن، چک کردن گوشی موبایل و … پرهیز کنید و بلافاصله به تعقیبات مشغول شوید.

بهتر است تعقیبات مشترک نماز و نیز تعقیبات مخصوص را در همان حالت تشهد (نشستن روی دو پا) انجام دهید و حالت رو به قبله را نیز بهم نزنید.

و البته نیازی به گفتن ندارد که در حال انجام تعقیبات، بهتر آن است که وضویتان را حفظ کنید.

ذکر این نکته هم خالی از فایده نیست که دست دادن به اطرافیان و «تقبل الله» گفتن در هیچیک از منابع روایی به عنوان بخشی از تعقیبات مشترک نماز یا تعقیبات مخصوص آن آورده نشده و چه بسا حالت نماز را هم بهم بزند و مخل انجام تعقیبات شود.

امری که متاسفانه سالهاست در مساجد ایران به امری رایج تبدیل شده و اکثر ما آن را جزو تعقیبات به حساب می آوریم.

تعقیبات مشترک نماز

فرهنگ اسلامی-شیعی گنجینه عظیمی از تعقیبات و مستحبات نماز را شامل میشود که با مراجعه به متون اخلاقی و عبادی همچون حلیه المتقین، مصباح المتهجد، مفاتیح الجنان و… میتوانید به قسمتی از آن دسترسی داشته باشید.

ما در این مقاله به بیان مهمترین، ساده ترین و رایج ترین تعقیبات مشترک نماز که انجام دادن آنها برای عموم شما عزیزان آسان و مقدور باشد اکتفا میکنیم پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.

تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها در تعقیبات مشترک نماز

تسبیحات حضرت زهرا از مهمترین و در عین حال ساده ترین مستحباتی است که بعد از نمازها خوانده میشود.
از آثار و خواص این ذکر، افزایش رزق و روزی و بی نیازی از مردم بیان شده است.
تسبیحات حضرت زهرا (س) شامل ۳۴ مرتبه الله اکبر، ۳۳ مرتبه الحمد لله و ۳۳ مرتبه الحمدلله میباشد.
همچنین بهتر است در پایان آن یک مرتبه لا اله الا الله گفته شود.

سوره حمد در تعقیبات مشترک نماز

خواندن سوره مبارکه حمد بعد از نمازهای واجب، بسیار توصیه شده و جزو تعقیبات مشترک هر نماز محسوب میشود.
سوره حمد آثار و برکات فراوانی دارد که از جمله آنها سلامتی و شفای امراض بیان شده است.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿۱﴾
الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿۲﴾ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ ﴿۳﴾ مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ﴿۴﴾ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ ﴿۵﴾ اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ ﴿۶﴾ صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ ﴿۷﴾

آیت الکرسی در تعقیبات مشترک نماز

آیه ۲۵۵ سوره مبارکه بقره معروف به آیه الکرسی است و مداومت برآن آثار عجیبی در زندگی انسان دارد.
مطابق با روایات ائمه معصومین، ایت الکرسی دربردارنده اسم اعظم خداوند میباشد.
ازینرو خواندن آن در تعقیبات مشترک نماز خواص فراوانی دارد از جمله استجابت دعا.

اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا یَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ

دعای «اِلهى هذِهِ صَلاتى…»

این دعا علیرغم کوتاه بودن، محتوای بسیار عمیقی در خود جای داده و به مضامین عالی توحیدی اشاره میکند:

اِلهى هذِهِ صَلاتى صَلَّیْتُها لا لِحاجَهٍ مِنْکَ إِلَیْها وَ لا رَغْبَهٍ مِنْکَ فیها، إِلّا تَعْظیماً وَ طاعَهً وَإِجابَهً لَکَ إِلى ما أَمَرْتَنى بِهِ، إِلَهى إِنْ کانَ فیها خَلَلٌ أَوْ نَقْصٌ مِنْ رُکُوعِها أَوْ سُجُودِها فَلا تُؤاخِذْنى، وَ تَفَضَّلْ عَلَىَّ بِالْقَبُولِ وَ الْغُفْرانِ .

معبودا! این است نماز من، آنرا بجا آوردم نه به خاطر نیاز و رغبتی از سوی تو به آن، بلکه تنها از جهت تعظیم و اطاعت دستور و اجابت آنچه که مرا به آن فرمان دادی، معبودا! اگر عیب و نقصی در رکوع و سجودش بود مرا مؤاخذه مکن، و بر من با پذیرش عبادات و آمرزش کاستی ها تفضّل کن.

دعای «اَللّهُمَّ إِنَّ مَغْفِرَتَکَ أَرْجى…»

این دعا پای ثابت تعقیبات مشترک نماز میان علما و بزرگان بوده و هست و بسیاری از مومنین بر آن مداومت دارند.
از مهمترین خواص و آثار این دعا این است که روز قیامت پرونده اعمال زشت و گناهان انسان را بسته نگه میدارد:

اَللّهُمَّ إِنَّ مَغْفِرَتَکَ أَرْجى مِنْ عَمَلى، وَ إِنَّ رَحْمَتَکَ أَوْسَعُ مِنْ ذَنْبى، اَللّهُمَّ إِنْ کانَ ذَنْبى عِنْدَکَ عَظیماً فَعَفْوُکَ اَعْظَمُ مِنْ ذَنْبى، اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ أَکُنْ اَهْلاً أَنْ أَبْلُغَ رَحْمَتَکَ فَرَحْمَتُکَ اَهْلٌ اَنْ تَبْلُغَنى وَ تَسَعَنى، لِاَنَّها وَسِعَتْ کُلَّ شَىْءٍ، بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

بار خدایا! همانا آمرزش تو از عمل من امیدوارکننده تر و مهربانی تو از گناه من گسترده تر است، بار خدایا! اگر گناهانم نزد تو بزرگ است، گذشت تو از گناه من بزرگ تر است، بار خدایا! اگرچه شایسته دست یابی رحمت تو نیستم، امّا رحمت تو سزاوار است به من برسد و مرا فرا گیرد، زیرا رحمتت همه چیز را فرا گرفته است، به حق مهربانیت ای مهربان ترین مهربانان! .

سوره های معوّذتین

سوره های معوّذتین به دو سوره فلق و ناس گفته میشود که با عبارت «قل أعوذ…» آغاز میگردند.
در این دو سوره از شر اجنه، شیاطین، وسوسه های نفسانی و… به خدا پناه میبریم و از آن طلب کمک میکنیم.
مداومت بر تلاوت سوره های معوذتین در تعقیبات مشترک نماز سحر، جادو، چشم زخم و… را از شما دور میکند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ﴿١﴾ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ ﴿٢﴾ وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ ﴿٣﴾ وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِی الْعُقَدِ ﴿۴﴾ وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ﴿۵﴾

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ﴿١﴾  مَلِکِ النَّاس ِ﴿٢﴾ إلَهِ النَّاسِ ﴿٣﴾ مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ ﴿۴﴾ الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ ﴿۵﴾ مِنَ الْجِنَّهِ وَ النَّاسِ ﴿۶﴾ 

سجده شکر

اگر خدای نکرده حال انجام دادن هیچ کدام از تعقیباتی که گفتیم را ندارید، سجده شکر را حتما فراموش نکنید.
سجده شکر بعد از هر نماز، باعث به خاک مالیده شدن بینی شیطان و افزایش رزق میشود.
برای سجده شکر فقط کافی است سر به سجده بگذارید و ۳ مرتبه بگویید: «شکراً لللّه» و تمام!

حرف آخر

مواردی که گفتیم ساده ترین ولی مهمترین و پرکاربرد ترین تعقیبات مشترک نماز بود که از کتاب شریف «مفاتیج الجنان» استخراج کرده ایم.
اگر دنبال تعقیبات بیشتری هستید یا میخواهید تعقیبات مخصوص هر نماز را ببینید به مفاتیج الجنان آنلاین یا دیگر کتابهای اخلاقی-عبادی مراجعه کنید.