بیماری های مادر و اثرات آنها بر جنین

شناسایی بیماری های خطرناک قبل از بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار اهمیت دارد. تشخیص به موقع این بیماری ها و درمان آن می تواند دوران بارداری را به شیرین ترین دوران زندگی مادر و همچنین دیگر اعضای خانواده تبدیل کند.

دورانی که باید در آرامش روانی و سلامت جسمی سپری شود ممکن است با اندکی بی توجهی یا سهل انگاری در سلامت مادر، به فاجعه جبران ناپذیری تبدیل گردد.

بیماری هایی مانند فشار خون و دیابت و بیماری های ژنتیکی، کمبود ویتامین ها، کم خونی و استرس از جمله بیماری هایی است که قبل از تولد می تواند یک بارداری پرخطر را در پی داشته باشد و از طریق مادر بر جنین اثر بگذارد.

به کدام بارداری پر خطر گفته می شود؟

وقتی در دوران بارداری سلامت مادر یا جنین در خطر باشد و عوامل تهدید کننده در بارداری وجود داشته باشند، باداری پرخطر محسوب می شود. همچنین اگر جنین دارای برخی مشکلات باشد می تواند آن را به مادر منتقل کند یا اگر مادر دارای برخی مشکلات باشد می تواند آن را به جنین منتقل کند و موجب بارداری پرخطر شود.

بیماری هایی که بر جنین اثر می گذارند

اگر مادر قبل از بارداری دارای بیماری های ژنتیکی، کمبود ویتامین، کم خونی، استرس باشد این بیماری ها می تواند بر جنین اثر گذار باشد. در این میان بیماری هایی مانند نارسایی قلبی و بیماری های ژنتیکی باعث سقط جنین می شود و حتی بر مادر نیز اثر منفی دارد.

همچنین در دوران بارداری خون ریزی یا پارگی نسج کانال زایمان برای مادر بسیار خطر ناک است. عفونت در مادر و جنین نیز مشکلاتی را برای هر دو بعد از زایمان به همراه دارد. در این شرایط بر اساس نتایج آزمایشگاهی می توان اقدامات درست و به موقعی انجام داد. در ادامه شماری از بیماری های پرخطر مادر باردار برای جنین را تشریح می کنیم.

دیابت

به خانم های دچار دیابت که تصمیم به بارداری دارند و خانم هایی که به دیابت حاملگی دچار می‌ شوند توصیه می گردد که شرایط را در دوران بارداری به دقت کنترل کنند. باید دقت داشت که عواملی همچون افزایش قند خون، به ویژه  در ۳ ‌ماهه اول، می‌ تواند موجب بروز نقص مادرزادی و سقط جنین گردد.

دیگر اینکه دیابت بارداری که در اواخر بارداری شروع می‌ گردد به‌ طور معمول خطر کمتری دارد، اما قادر است موجب بروز ماکروزومی یا تولد یک نوزاد چاق گردد. به دلیل تولید انسولین اضافی توسط پانکراس نوزاد ممکن است در هنگام تولد سطح قند خون او بسیار کم باشند و در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به مشکلات تنفسی قرار گیرد.

توکسوپلاسموز

بیماری توکسوپلاسموز در نتیجه انگلی به وجود می آید که بیشتر در مدفوع گربه یا گوشت‌های پخته نشده وجود دارد. توکسوپلاسموز خیلی کم در بزرگسالان علائمی شدیدتر از آنفلوآنزا بروز می دهد، اما مادر بارداری که در جریان بارداری یا پیش از آن آلوده شده‌، می ‌تواند این عفونت را به جنین خود انتقال دهد و سلامت فرزند به دنیا نیامده خود را به خطر بیندازد. نوزادان مبتلا به توکسوپلاسموز معمولا درگیر عفونت چشم، بزرگ شدن کبد و طحال، یرقان و ذات الریه می باشند. در مواردی شماری از این نوزادان چند روز پس از تولد جان می دهند و مواردی هم که زنده می‌ مانند ممکن است دچار ناتوانی ذهنی، اختلال بینایی، فلج مغزی، تشنج و دیگر مشکلات بسیار جدی گردند.

سرخجه

درحالی که بیماری سرخجه (سرخک آلمانی) در نتیجه کشف واکسن آن در سال ۱۹۶۹ میلادی از بین رفته‌است، با این وجود، همچنان خطر ابتلای مادر به سرخجه در دوران بارداری وجود دارد. در حالی که سرخجه تنها برای یک هفته یا بیشتر موجب بیماری مادر می ‌شود، تأثیر آن بر نوزاد متولد شده می ‌تواند جدی تر از چیزی که به نظر می رسد، باشد. عوارض چشمی همانند آب مروارید، گلوکوم و کوری، ناشنوایی، نقص قلبی مادرزادی و عقب ماندگی ذهنی از جمله بیماری های مادرزادی عفونت سرخجه می باشند.

سیتومگالوویروس

«سیتومگالوویروس» ویروسی شدیدا شایع است که به شکل معمول بعد از ورود به بدن، بدون اینکه هیچ گونه مشکلی در بدن ایجاد نماید، به صورت نهفته باقی می‌ ماند. این ویروس قادر است برای سلامت جنین مشکلات قابل توجهی همچون میکروسفالی، هپاتومگالی، یرقان، کم خونی، ذات الریه، تشنج، از دست دادن بینایی و از دست دادن شنوایی و دیگر موارد جدی، را ایجاد کند.

تیروئید

اختلال در کار غده تیروئید، به خصوص عارضه کم ‌کاری غده تیروئید که در نتیجه آن بدن دچار کمبود هورمون تیروئید می شود، با کاهش ضریب هوشی نوزاد و افزایش درصد خطر سقط جنین و نقص های مادرزادی ارتباط دارد.

البته اگر برای درمان آن فکری نشود. برای برطرف کردن مشکل کم‌ کاری غده تیروئید معمولا توصیه به استفاده از داروهای هورمونی مصنوعی می شود. ساختار شیمیایی این دست از داروها تقریباً با هورمون طبیعی یکسان می باشد.

مصرف این نوع داروها نیز بر اساس یافته های بالینی ایمن تشخیص داده شده اند. در نتیجه اگر مادری قصد بارداری دارد می بایست برای اطلاع از صحت کارکرد غده تیروئید خود به پزشک مراجعه کند و آزمایش دهد.

اهمیت آزمایش های قبل از بارداری

انجام آزمایش های قبل از بارداری بسیار مهم است. به عنوان مثال اگر مادر کم خونی داشته باشد باید قبل از بارداری آزمایش داده و این بیماری را رفع کند. همچنین بیماری های باکتریال قبل از بارداری که بسیار خطر ناک هستند و اگر بهبود نیابد سلامتی مادر و جنین به خطر می افتد، می بایست توسط آزمایش های غربالگری تشخیص داده شوند.

انجام تست های غربالگری جنین (سه ماهه اول یا سه ماهه دوم) یا انجام تست غربالگری دیابت بارداری مادر در هفته ۲۳ یک دسته از آزمایش هایی است که برای مادران باردار انجام می گردد.

همچنین باید گفت که کشت باکتریال و تست های سرولوژی مادر باردار که توسط آزمایشگاه انجام می شود برای تعیین این مورد است که آیا ویروس از جفت عبور می کند و برای جنین خطر ناک است یا نه؟ شناسایی سندروم داون جنین نیز تنها از طریق برخی آزمایش های غربالگری در دوران بارداری قابل تشخیص است.