آئین ها و شیوه های عزاداری در مناطق مختلف افغانستان

افغانستان را باید سمبل وحدت و اخوت اسلامی در جهان اسلام دانست. در این کشور اسلامی که اکثریت جمعیت آن را اهل سنت تشکیل می دهد و شیعیان در مقایسه با اهل سنت به مراتب کمتر هستند علی رغم تلاش ها و شیطنت های زیاد هیچگاه جنگ مذهبی رخ نداد و شیعیان ابا عبدالله الحسین(ع) در یک همزیستی مسالمت آمیز دینی و مذهبی با فرا رسیدن ماه محرم به عزاداری امام حسین(ع) می پردازند.

در کابل، دیگر شهرهای بزرگ افغانستان و حتی روستا ها معمولا یک هفته قبل از محرم همه جا از خیابان ها، کوچه ها و سرک ها گرفته تا در و دیوار بیشتر خانه ها سیاه پوش می شوند. پارچه ها و پرچم هایی به رنگ سیاه، سرخ، سبز و سفید با شعارهایی چون «یاحسین(ع)، یا اباعبدالله، یا ثارالله، یا عباس(ع) و نیز احادیثی از حضرت محمد(ص) در مورد امام حسین(ع) در جای جای شهرها و روستاها نصب می گردد.

در این فرصت قصد داریم شما را با آیین های مختلف عزاداری در مناطق مختلف افغانستان آشنا کنیم:

مراسم عزاداری امام حسین(ع) در بامیان

نکته جالب توجه در مورد آیین ها و مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) در افغانستان این است که اهل سنت هم در کنار برادران شیعه خود در سوگ مصیبت های وارد شده به امام حسین(ع) و یاران باوفایش می گریند.

در دهه اول محرم شهروندان افغانستان در کابل و شهرهای مختلف افغانستان از جمله «مزار شریف، پروان، بامیان، میدان وردک، بلخ، بغلان، هرات، دیکندی» مراسم عزاداری برپا می کنند.

طی این مراسم عزاداران در مساجد، تکیه خانه ها و مدارس دینی و مذهبی گردهم می آیند و نوحه سرایی و سینه زنی می کنند.

در روستاهای بامیان در گذشته بیشتر مراسمات در خانه ها برگزار می شد و در ادامه مردم صاحب حسینیه شدند. عزاداران بامیانی با تجمع در این حسینیه ها پای منبر روحانیون می نشینند، سینه می زنند و با گوش دادن به روضه مصیبت های امام حسین(ع) اشک می ریزند.

مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان در بلخ

ولایت(استان) بلخ در شمال افغانستان از جمله ولایاتی ست که به دلیل وجود مزار منسوب به امام علی(ع) روضه سخی مراسم عزاداری در آن با شکوه و عظمت خاصی برگزار می شود. اداره و سرپرستی روضه سخی در دست اهل سنت است اما در ماه محرم شیعه و سنی در روضه سخی گردهم آمده برای امام حسین(ع) عزاداری می کنند.

صاحبان مجلس اعم از شیعه و سنی نذری می دهند و روحانیون شیعه و سنی در مورد عاشورا و قیام امام حسین(ع) سخنرانی می کنند و روضه می خوانند. در بلخ در روزهای تاسوعا و عاشورا دسته های سینه زنی و زنجیر زنی با حضور در حریم روضه سخی به عزاداری می پردازند.

عزاداری اهل سنت در کابل

اهل سنت شهر کابل نیز همانند بسیاری دیگر از برادران سنی در ولایاتی مثل بلخ و بدخشان در شب عاشورا در مساجد و خانقاه ها گردهم می آیند و بعد ازذکر و یاد خدا به مرثیه خوانی می پردازند، مرثیه ها اغلب در وصف پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت مطهر ایشان است.

مراسم روز عاشورا در کابل و دیگر مناطق افغانستان

همان طور که گفته شد با فرا رسیدن محرم مراسم عزاداری در افغانستان هم از سوی شیعیان و هم از سوی اهل سنت در ولایات مختلف برگزار می گردد.

سخنرانان در مساجد و تکیه خانه های مختلف ذکر مصیبت اهل بیت (علیهم السلام) و وقایع عاشورا را می خوانند و جوانان به نوحه سرایی و سینه و زنجیر زنی می پردازند. علمای دینی از همان ابتدای محرم به تبیین اهداف قیام امام حسین(ع) می پردازند. مجالس سخنرانی، روضه خوانی و قرآن خوانی در ماه محرم در افغانستان به اوج خود می رسد.

حضور مقامات دولتی در مراسم محرم

دهم محرم یا همان عاشورای حسینی در تقویم افغانستان تعطیلی رسمی ست و مقامات حکومتی شیعه و سنی شامل رئیس جمهور، اعضای کابینه، وزرا، والیان و دیگر مقامات کشوری و لشکری در مراسم عزاداری امام حسین(ع) در کابل و سایر ولایات شرکت می کنند.

عزاداری در جلال آباد و سرپل

بیشتر جمعیت شهر جلال آباد مرکز ولایت ننگرهار را جماعت اهل سنت تشکیل می دهد. در ماه محرم اما مردم جلال آباد مراسم باشکوه عزاداری برای نوه رسول خدا(ص) برگزار می کنند.

این مراسم از دیرباز تا چندین سال قبل از حمله شوروی کمونیست به افغانستان ادامه داشت و هم اکنون نیز ادامه دارد. یکی از این مراسم قدیمی در باب فضائل اهل بیت(علیهم السلام) و مصائب وارد شده به آنها خواندن حمله حیدری می باشد.

در ولایت سرپل که مرقد مطهر امامزاده «یحیی بن زید بن علی بن الحسین(ع) در آن قرار دارد نیز شیعیان و اهل سنت در ماه محرم در سوگ مصیبت های وارد شده به امام حسین(ع) اشک می ریزند. اهل سنت سرپل در روز عاشورا گوسفند و گاو ذبح می کنند و نذری می دهند و همپای شیعیان عزاداری می کنند.

مراسم عزاداری به شیوه های تازه

مراسم عزاداری مردم افغانستان در ماه محرم در گذشته بیشتر با اجتماع مردم در مساجد و تکیه خانه ها صورت می گرفت و مردم پای منبر روحانیون می نشستند، سینه می زدند و با گوش دادن به ذکر مصیبت و روضه در مظلومیت سرور و سالار شهیدان اشک می ریختند.

در سال های اخیر اما شکل عزاداری ها با تغییراتی همراه بوده است. امروز عزاداران در کابل و سایر ولایات افغانستان در  اجتماعات بزرگ به خیابان ها می آیند و در دسته های کلان به ویژه در روز های تاسوعا و عاشورا به عزاداری می پردازند.

مردم در چهارراه ها دروازه های ویژه ای از خوازه های فلزی می سازند، روی آن را با پارچه های مشکی می پوشانند و روی پارچه عکس هایی از قیام امام حسین(ع) نصب می کنند. ماشین های شخصی اغلب پرچم های با شعارهای مربوط به عاشورا را حمل می کنند.  

امروز دیگر عزاداران اباعبدالله الحسین(ع) در افغانستان از مساجد و تکیه خانه ها بیرون زده در یک هیاهوی هماهنگ عاشورا را به سوگ می نشینند. در روزهای تاسوعا و عاشورا دسته های زنجیرزنی و سینه زنی در سطح شهر به راه می افتد و بلند گوهای بزرگ روی ماشین ها نصب شده دسته های عزادار را همراهی می کند.