چرا آتش بس برای موفقیت پروسه صلح حیاتی است؟

توافق نامه صلح امریکا با طالبان که در فبروری سال گذشته میلادی امضا شد و زمینه آغاز مذاکرات صلح را فراهم کرد نوعی موفقیت را رقم زد. در ادامه اما مذاکرات صلح بین الافغانی که در سپتامبر میان هیات های مذاکره کننده حکومت افغانستان و طالبان در دوحه شروع شد با پیشرفت اندکی همراه بوده است.

دور دوم مذاکرات صلح بین هیات های مذاکره کننده حکومت و طالبان امروز در دوحه قطر در حالی آغاز می شود که خشونت ها در افغانستان به اوج خود رسیده و دیدگاه ها در مورد پایان جنگ و خونریزی چهل ساله را با شک و تردید مواجه ساخته است.

براساس توافق نامه صلح امریکا با طالبان، قرار است ایالات متحده نیروهایش در افغانستان را کاهش دهد و طالبان نیز تعهد سپرده هرگونه ارتباط با القاعده و دیگر گروه ها تروریستی را قطع کرده مذاکرات مستقیم با دولت افغانستان برای یافتن یک راه حل سیاسی جهت ختم جنگ را آغاز نماید.

از زمان شروع مذاکرات صلح میان هیات های مذاکره کننده حکومت افغانستان و طالبان در ماه سپتامبر سال گذشته میلادی تاکنون اما پیشرف ناچیزی صورت گرفته است. دو طرف تنها روی کار شیوه مذاکرات صلح در آینده به توافق رسیده اند در حالیکه موضوع آتش بس صحبت نشده باقی مانده است.

همزمان با شروع مذاکرات صلح خشونت ها نیز در افغانستان افزایش یافته و شمار تلفات غیرنظامیان و نیروهای امنیتی و دفاعی در سال گذشته میلادی بسیار بالا بوده است.

بنابراین، با شروع دور دوم مذاکرات صلح در دوحه موانع اصلی صلح چیست و قرار است چگونه رفع شوند؟

دو طرف تاکنون روی چه چیزهایی توافق کرده اند؟

دیدگاه های متفاوت حکومت افغانستان و طالبان تاکنون عمده ترین مشکل در مذاکرات صلح بوده است.

حکومت افغانستان بر یک جامعه متکثر(نظام جمهوری) جائیکه مردم بتوانند رئیس حکومت را انتخاب کنند و حکومت نیز بتواند حقوق شهروندان را تضمین و از اقلیت ها حفاظت کند، تاکید دارد در حالیکه از نقطه نظر طالبان حکومت مشروع باید بر دین و تمامیت خواهی قدرت استوار باشد. در دوران حکومت طالبان در دهه ۱۹۹۰ میلادی در افغانستان زنان از رفتن به سر کار و تحصیلات منع شده بودند.

حکومت طرفدار جمهوری اسلامی ست در حالیکه طالبان خواهان امارت اسلامی می باشند. هر دو طرف بر ذکر این نام ها در قوانین و کار شیوه مذاکرات تاکید می کنند چون این نام ها ارزش های آنان را منعکس می سازد.

از سویی هم حکومت افغانستان با پیش برد مذاکرات بر اساس توافق نامه صلح امریکا با طالبان مخالفت کرده است چون از آغاز تا امضای این توافق در مذاکرات غایب بوده است.
حکومت افغانستان همچنین با خواست طالبان مبنی بر حل اختلافات در تفسیر شریعت اسلامی بر اساس مذهب حنفی مخالفت کرده و خواهان به رسمیت شناخته شدن هر دو مذهب حنفی و جعفری(مذهب شیعه) می باشد.

برای رسیدن به توافق، موضوع جمهوری اسلامی و امارت اسلامی در کار شیوه مذاکرات گنجانده نشده است.

دو طرف موافقت کرده اند که هرگونه اختلاف روی تفسیر شریعت اسلامی می بایست از طریق یک کمیته مشترک متشکل از برخی اعضای تیم های مذاکره حکومت و طالبان، حل گردد.
براساس توافق دو طرف «توافق نامه صلح امریکا با طالبان» می بایست به عنوان یک محور در کنار سه اصل دیگر یعنی«خواست های مردم افغانستان، تعهدات دو طرف و اهداف سازمان ملل برای یک صلح دائمی» در مذاکرات باقی بماند.

موضوعات اساسی که هنوز نیاز به گفت و گو دارد

دور دوم مذاکرات آن طور که پیش بینی می شود طولانی و پیچیده خواهد بود چون موضوعات اساسی و مهمی چون «توافق روی یک آتش بس جامع، نوع حکومت پسا توافق در افغانستان و تشکیل حکومت موقت» می بایست مورد بحث و گفت و گو قرار گیرد. این در حالی ست که حکومت و طالبان روی اولویت ها با یکدیگر اختلاف شدید دارند.

به طور مثال، حکومت افغانستان روی آتش بس فوروی و سراسری به عنوان یک اولویت اصلی تاکید دارد در حالیکه طالبان اهمیتی به این موضوع نمی دهند. طالبان بر این باورند که از طریق افزایش خشونت ها و جنگ چیزهای بیشتری به دست می آورند تا میز مذاکره. به باور این گروه در صورت توافق روی اتش بس، آنها اهرم فشار خود را از دست می دهند.

با افزایش خشونت ها و قتل های هدفمند در افغانستان و به ویژه در کابل بدبینی ها به موفقیت صلح افزایش یافته است. استولتنبرگ، دبی کل ناتو، به تازگی گفته است هیچ تضمینی برای موفقیت صلح افغانستان وجود ندارد.

اولین گام برای هر دو طرف در دور دوم مذاکرات صلح تعیین یک اجندای روشن و تمرکز روی نتایج قابل پذیرش باید باشد. دو طرف باید روی یک آتش بس فوری و جامع به عنوان یک شرط حداقلی جهت ادامه مذاکرات تا رسیدن به یک توافق صلح، رضایت دهند.

کار شیوه مذاکرات خواسته های مردم افغانستان برای یک صلح پایدار و تعهد دو طرف برای یک صلح دوامدار را بیان می کند. این ایده آل ها باید در مذاکرات صلح نکته اصلی باشد.
آنچه اما برای مردم افغانستان مهم است نوع توافق صلحی ست که از دل مذاکرات بیرون می آید. بسیاری از شهروندان افغانستان نگران هستند که توافق صلح با طالبان دستاوردهای هجده ساله به شمول حقوق زنان، آزادی بیان و حفاظت از اقلیت ها را به خطر بیندازد.
در این صورت، هرگونه توافق صلح نیاز به یک رفراندوم دارد تا مردم افغانستان خودشان حرف پایانی را بزنند.

پروسه صلح افغانستان شکننده است اما ناکامی آن می تواند به بحران و مصیبت بیشتر در این کشور منجر شود. این یک فرصت است که اگر به موفقیت برسد می تواند راه را برای یک صلح پایدار هموار سازد.

منبع