نقدی بر صدور دموکراسی آمریکایی در شرق میانه

تلاش ایالات متحده برای صدور دموکراسی به غرب آسیا «یک تجربه نزدیک به مرگ» خوانده می شود. تجربه‌ای که نه‌تنها در افغانستان و عراق بلکه حتی در جنبش‌های موسوم به بهار عربی نیز به شکست انجامید.

سیاست خارجی چالش‌برانگیز و پرنوسان آمریکا در منطقه آسیای غربی از عوامل عدم موفقیت در این تجربه قلمداد می شود. عراق پس از حضور امریکا دچار هرج‌ومرج و فساد شده، سوریه و لیبی نیز به دلیل جنگ داخلی و حمله خارجی به ورطه بی‌دولتی افتاده‌اند.

طبق این یادداشت، بایدن احتمالاً به سیاق ارزش‌های حزب دموکرات، بر آزادی‌های سیاسی، حقوق بشر و انتخابات آزاد در کشورهای غرب آسیا تأکید خواهد داشت. حال آن‌که وجود یک دولت کارآمد و قوی، مقدم بر یک دولت دموکراتیک است و ابتدا باید مسأله تداوم کارکردهای جاری دولتی را تثبیت نمود.

مطالعات نشان می دهد که دموکراسی تحمیلی به نتیجه نخواهد رسید. بلکه روند توسعه سیاسی باید متناسب با زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی هر سرزمینی، آغاز شود و آمریکا نباید خود را مسئول گسترش ارزش‌های لیبرال دموکراسی قلمداد کند.

علاوه بر نکات مذکور، حمایت آمریکا از استبدادی‌ترین حکومت‌های منطقه در حاشیه خلیج فارس و همچنین تأیید کودتای نظامیان در مصر علیه دولت منتخب مردم، از جمله مواردی است که نشان می‌دهد صدور دموکراسی بهانه‌ای برای پوشش مقاصد سیاسی است و صداقتی در این زمینه وجود ندارد.

دکتر عبداللطیف نظری