فقدان قدرت سازی در سیاست همسایگان

کشورهای همسایه افغانستان اعلام کرده‌اند که هفته آینده، نشستی منطقه‌ای با حضور نمایندگان پاکستان، ایران، روسیه و چین در کابل برگزار خواهند کرد.

از قراین و شواهد پیداست که این نشست، واکنشی در برابر نشست اعضای گروه هفت و کشورهای اروپایی در لندن و به منظور ایجاد هماهنگی برای نشست دوحه است.

سازمان ملل متحد در ۱۸ و ۱۹ فبروری (۲۹ و ۳۰ دلو) جلسه ای را در دوحه با موضوع افغانستان برگزار خواهد کرد که شاید فعال شدن گروه تماس سازمان ملل برای تشکیل حکومت مثلاً فراگیر، مهمترین خروجی آن باشد.

کشورهای غربی، برای یکدست کردن برنامه های خود، دو هفته قبل نشستی را در لندن برگزار کردند.

علاوه بر آن، این کشورها، تماس های مختلفی با چهره‌های های سیاسی نزدیک به خود (که در حکومت قبلی دارای منصب بودند) هم داشته اند و ترافیک رفت و آمد برخی از این افراد به کشورهای نزدیک به افغانستان هم بالا بوده است.

نشست کابل، عملا به دنبال آن است که موضع کشورهای منطقه را در تحولات آتی در برابر آمریکا و متحدانش یکدست و تقویت کند، اما از بررسی وضعیت‌، به دست نمی آید که چنین حاصلی را برای شرکت کنندگان به ارمغان بیاورد.

فهم صاحب نظران این است که آمریکا، با در دست گرفتن ابتکار عمل، در طراحی سناریوی پیش رو، نقش اصلی و اساسی دارد.

فرمول کار در افغانستان، حضور فعال در قدرت سازی است. عناصر قدرت، در افغانستان موجود هستند و نیاز به تولید ندارند، اما بدیهی است که بهره برداری از آنها، نیازمند فعال سازی آنهاست.

بر خلاف روسیه و ایران و چین که منتظر حوادث هستند، آمریکا، به خوبی با این ظرفیت ها بازی میکند.
آنها پس از توافق نامه دوحه، با حمایت های وسیع استخباراتی، سیاسی و لجستیکی از طالبان، این گروه را به یک بازیگر اصلی بدل کردند و اکنون در پوشش سازمان ملل، در حال ادغام عناصر مرتبط با خود در حکومت پیشین به اداره طالبان هستند.

این یک مسأله خیلی بدیهیست که همسایگان افغانستان، نمی‌توانند با کارتی که در اختیار آمریکایی هاست در افغانستان بازی کنند، اما آنها آنقدر دست خود را از ظرفیت ها و عناصر قدرت در افغانستان خالی کرده اند که عملاً هیچ کارتی برای بازی ندارند.

نشست کابل، در تداوم سیاست های پر اشتباه سه سال گذشته همسایگان، به دنبال این است که با دادن امتیازهای مکرر به طالبان، موفق شوند این گروه را از دامن آمریکا خارج و به آغوش کشورهای منطقه بیندازد.
اما روشن است که اگر امر دایر باشد بر اینکه طالبان، میان آمریکا و متحدین اش از یکسو و روسیه و چین و ایران از سوی دیگر، یکی را انتخاب کند، طالبان همچنان در نکاح آمریکا خواهد ماند

برگزاری یک نشست رسمی بین المللی در کابل، در عمل، به معنای رسمیت دادن به حکومت طالبان است و این مسأله، امتیاز بسیار بسیار بزرگی است که این کشورها به طالبان می‌دهند، اما طالبان درک میکنند که نزدیک شدن به کشورهای منطقه، موجب اعمال فشار آمریکا به این گروه خواهد شد و در نتیجه، ضمن اینکه این امتیاز را از همسایگان اخذ خواهد کرد، با بی توجهی نسبت به خواست های همسایگان، آمریکا را به این درک خواهد رساند که همسو با همسایگان نیست و همسایگان، ابراز عشق یک طرفه به طالبان دارند.

نشست کابل اما برای آمریکا خالی از فایده نیست.

آمریکا، بر اساس توافق نامه دوحه، متعهد است تا از طالبان حمایت سیاسی، استخباراتی و لجستیکی کند و عرضه میلیون دلار پول نقد به طالبان، بخشی از این تعهدات است.

همان گونه که باجهایی که در دو سال گذشته توسط روسیه و ایران و چین به طالبان داده شد، عملا بخشی از باری که آمریکا باید متکفل آن میشد را سبک کرد، پیشگام شدن کشورهای منطقه در رسمیت بخشیدن عملی به حکومت طالبان، بخش مهمی از بار مسئولیت آمریکا در این اتفاق را خواهد کاست و افکار عمومی دنیا و مطالبات کشورها، دیگر آمریکا را به عنوان مقصر رسمیت دادن به حکومت یک گروه تروریست و بد نام هدف قرار نخواهد داد.

نفس ایجاد هماهنگی میان کشورهای منطقه در قضایای افغانستان، ضروری و مهم است. اما بایسته بود که این نشست، در تهران یا مسکو برگزار میشد همچنان که نشست کشورهای غربی در انگلیس برگزار شد نه کابل.

سید احمد موسوی مبلغ