صلح دوامدار بدون مشارکت تمام افغان ها امکان پذیر نیست

تمام شهروندان افغان صلح می خواهند. بیشتر اعضای جامعه جهانی از جمله ایالات متحده امریکا خواهان پایان درگیری در افغانستان در اسرع وقت می باشند. صلح اما به چه قیمتی؟
رولا غنی، بانوی اول افغانستان، به تازگی طی اظهاراتی گفته است صلح نباید به قیمت از دست رفتن حقوق زنان تمام شود.

اما چه اتفاقی ممکن است بیفتد اگر طالبان که در قالب مذاکرات صلح امکان دارند به قدرت باز گردند، تعهد اساسی به حقظ حقوق محروم ترین اقشار جامعه به شمول جوامع به حاشیه رانده شده، بی جاشدگان داخلی و پراکنده شده در سراسر جهان و بیش از چهارده میلیون زن و دختر در افغانستان نسپارند.

این باید از شرایط اساسی در هر صلح باشد. تساوی جنسیتی هم یک حقوق اساسی انسانی ست و هم از الزامات هر صلح پایداری به شمار می رود. تبعات نادیده گرفتن این موضوع به فراتر از افغانستان مربوط می شود و ثبات تمام منطقه و چاره اندیشی برای میلیون ها مهاجر افغانستانی در معرض خطر قرار می گیرد.

توافق نامه صلح امریکا-طالبان که در ۲۹ فبروری و با واسطه گری امریکا به امضا رسید، حکومت افغانستان و طالبان را به میز گفت و گو کشانده است. این موافقت نامه صلح اما نواقص خود را دارد:

حضور زنان در مذاکرات صلح و حصول اطمینان برای حفظ حقوق آنها و تعهد محکم در راستای حفظ جمعیت به حاشیه رانده شده در این توافق نامه به طور شفاف و قاطع ذکر نشده است. حمایت از بی جاشدگان داخلی و فراهم نمودن شرایط و روی دست گرفتن برنامه هایی برای بازگشت مهاجرین افغانستانی به کشورشان در این موافق نامه گنجانده نشده است.

بعد از گذشت دو دهه از حمله امریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱، نزدیک به ۲ میلیون و ۷ صد هزار بی جا شده داخلی در نقاط مختلف افغانستان به ویژه در مناطق مرزی وجود دارد که بزرگترین جمعیت مهاجر در دنیا را تشکیل می دهد. افغانستان سالهاست که در صدر لیست ناامن ترین کشورهای جهان قرار دارد و تا سال ۲۰۱۴ و طی سه دهه پیاپی منبع عظیم تولید مهاجر در دنیا به شمار رفته است. صلح ضروری اگرچه تاکنون محقق نشده است.

شهروندان افغان از جمله زنان و دختران در حالی قربانی خشونت های روبه افزایش طالبان می شوند که رهبران طالبان و حکومت افغانستان مصروف مذاکرات صلح در قطر بوده اند. به تازگی، تاج بی بی، زن سی و سه ساله بارداری که پنج فرزند دارد شوهر چهارمش امین الله را از دست داده است.امین الله عضو نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان بود. سه شوهر قبلی تاج بی بی نیز توسط طالبان کشته شده بودند. تاج بی بی به «روپام جین» خبرنگار رویترز گفت:«انسان یک بار می میرد اما وقتی سه شوهر از دست بدهی، احساس می کنی به بار مرده ای.»

صلح برای زنانی مثل تاج بی بی که در جنگ چیزهای زیادی از دست داده و نگران آینده شوهر، فرزندان و خانواده خود می باشد، چه معنایی می توند داشته باشد؟ صلح برای دیگر گروه های به حاشیه رانده شده که به طور روزمره از سوی طالبان کشته و زخمی و محروم می شوند چه معنای دارد؟

توافق صلح برای زنان و دختران عواقب دور از دسترسی خواهد داشت. زنان و دختران افغان در دو دهه اخیر پیشرفت هایی داشته اند. میانگین امید به زندگی در بین زنان در حدود ده سال اخیر افزایش یافته است و مرگ و میر هنگام زایمان پنجاه درصد کاهش یافته است.

در کشوری که همچنان در مرگ بار ترین درگیری برای کودکان باقی مانده است، زنان در مقایسه با سال ۲۰۰۰ میلادی نیم برابر بیشتر بچه دارند. اما هنوز راهی طولانی برای رفتن وجود دارد. در مناطق تحت کنترل طالبان لیسه برای دختران وجود ندارد. طالبان مرتب به زنان، دختران و مدارس حمله می کنند. طالبان از سویی هم به طور شفاف و روشن اعلام نمی کنند در صورت موفقیت مذاکرات صلح دوحه و شراکت در قدرت چه دیدگاهی نسبت به زندگی زنان افغان خواهند داشت.

بدون یک تعهد روشن از سوی طالبان پیشرفتی که زنان در دوحه گذشته داشته اند به خطر خواهد افتاد. بازگشت طالبان به قدرت سیاسی بدون یک تعهد محکم برای حفاظت از گروه های آسیب پذیر می تواند بسیاری از خطراتی که مردم افغانستان برای چندین دهه با آنها مبارزه کرده اند را زنده کند. گروه های به حاشیه رانده شده به شمول هفتاد و نه درصد از بزرگسالان و هفده درصد از کودکان با انواع مختلف معلولیت، جمعیت اقلیت شیعه عمدتا هزاره و عودت کنندگان به افغانستان در معرض خطر بیشتر محرومیت و از دست دادن زندگی شان قرار می گیرند. قوانین سفت و سخت و دراکولایی طالبان و مجازات های این گروه مهاجرت بیشتر افغان ها به کشورهای همسایه نظیر ایران و پاکستان و کشورهای اروپایی را افزایش خواهد داد.

یکی از نشان های کلیدی صلح پایدار زمانی مشاهده می شود که کسانی که به اجبار بی جا شده اند به صورت داوطلبانه به خانه هایشان بازگردند. اما چرا باید یک افغان بخواهد به خانه و کاشانه و کشورش باز گردد وقتی که خطراتی مانند آنچه برای تاج بی بی اتفاق افتاد یا حملاتی مانند حمله به دانشگاه کابل در ماه نوامبر هنوز در افغانستان اتفاق می افتد و تبعیض و ترور در کنار مذاکرات صلح ادامه می یابد.

منبع