سناریوی حکومت فراگیر

ترافیک رفت و آمد برخی چهره های حکومت پیشین در کشورهای منطقه افزایش یافته است.

این رفت و آمد ها نشان دهنده‌ی وجود تحرکات جدید در فضای سیاسی افغانستان است.

برخی، با توجه به حجم این رفت و آمد ها و نیز افزایش توجه سازمان ملل به مسایل افغانستان، این گمانه را مطرح میکنند که ممکن است قدرتمندان جهان، باز هم سرنوشت افغانستان را در فرایندی نظیر آنچه که در بن ۲۰۰۱ گذشت، رقم بزنند.

جامعه جهانی، در دو سال گذشته دو مطالبه جدی از طالبان داشته است.

آزادی آموزش دختران و ایجاد حکومت فراگیر، دو خواسته اصلی سازمان ملل و کشورهای جهان برای حرکت به سمت رسمیت دادن به حاکمیت طالبان بوده است.

برخی شواهد، گویای اینست که احتمالا، سازمان ملل (شما بخوانید آمریکا) با طالبان به توافقی رسیده اند که در ظاهر، هر دو مطالبه فوق را محقق می‌کند.

طالبان اعلام کرده اند که با آموزش دختران در هر سطحی، در مدارس دینی مخالفت ندارند.
این، بدین معناست که آنها ظاهراً، اصل آموزش دختران را نفی نمیکند و فقط شکل آن را تغییر می‌دهند.
کشورهای غربی می‌توانند با تمسک به همین ادعای طالبان، افکار عمومی مردم خود را نسبت به مسأله آموزش زنان، متقاعد کنند و به آنها بگویند که طالبان، آموزش دختران را به رسمیت شناخته اند.

البته با توجه به سابقه ای که از مدارس جهادی طالبان در تربیت جنگجوی انتحاری در خاطر داریم، این طرح، برای مردم افغانستان بیش از اینکه خوشحال کننده باشد، به یک فاجعه شبیه است. چرا که ممکن است چند سال بعد، جنگجویان انتحاری زن هم توسط طالبان رونمایی شوند.

همچنین گفته میشود که چهره های تکنوکرات حکومت پیشین (عمدتاً از میان پشتون ها) ممکن است به طالبان اضافه شوند تا عنوان حکومت فراگیر نیز به حکومت طالبان صدق کند.

بر اساس شنیده ها، آنچه که مورد توافق آمریکا و طالبان واقع شده اینست که نیروهای تکنوکرات‌ وابسته به کشورهای غربی، وارد ساختار حکومت آتی افغانستان شوند و صد البته، رهبران جهادی مخالف طالبان، وارد لیست سیاهی شوند که هرگز امکان حضور در آینده سیاسی کشور را نداشته باشند.

توهم و امید حضور در حکومت فراگیر، باعث شد که چهره‌های سیاسی ترکیه نشین و امارات نشین، از فرصت ها و امکاناتی که برای تضعیف طالبان داشتند استفاده بهینه نکنند و اکنون وقت آن رسیده که به بازنشستگی دایمی بیندیشند.

تحولات آتی افغانستان احتمالا با پرچمداری سازمان ملل در یکماه آینده کلید بخورد، اما تحقق آن، بدون جلب رضایت برخی همسایگان افغانستان از جمله روسیه، ناممکن است.

مواضع اخیر آمریکا در قبال اوکراین (عدم تصویب حمایت مالی از اوکراین) و نیز رای ممتنع روسیه در قطعنامه سازمان ملل علیه اسراییل به علاوه همراهی روس‌ها با امارات متحده عربی در مناقشات ارضی این کشور با ایران، این گمانه را به شدت تقویت کرده که ممکن است معامله ای میان آمریکا و روسیه بر سر اوکراین و خاور میانه انجام شده باشد.
اگر چنین توافق پنهانی صورت گرفته باشد، محتمل است که آمریکا از خیر اوکراین بگذرد و در مقابل، روسیه، خاور میانه و افغانستان را به آمریکا واگذار کند.

هر چند که این موضوع، هنوز نیازمند مستندات بیشتری است، اما اگر واقعیت داشته باشد، معنایش این است که کفه ترازوی خاور میانه و افغانستان هنوز برای آمریکا، سنگین تر از اوکراین و سایر مناطق است.

البته افزایش نگرانی پاکستان و اتخاذ مواضع خصمانه مقامات این کشور علیه طالبان هم می‌تواند موید دیگری بر مدعای فوق باشد.
منابع مطلع، از شدت یافتن اختلافات میان طالبان و پاکستان سخن می‌گوید و معنای این سخن این است که طالبان به عنوان یک کنشگر مستقل وارد بازی های منطقه‌ای شده و عدم تمکین طالبان از پاکستان و خطراتی که ممکن است این تمرد برای پاکستان داشته باشد، همسایه شرقی و جنوبی را برآشفته است.

شاید در تحولات آتی منطقه، پاکستان اولین کشوری باشد که درگیر آسیب جدی میشود، اما دامنه این آسیب ها، قطعا به پاکستان خاتمه پیدا نمی‌کند.

روسیه ممکن است تضمین های لازم برای دفع خطرهای احتمالی از سوی طالبان را تا مدتی از آمریکا گرفته باشد، اما برای کشورهایی که ابزار فشاری در جهت امتیاز گیری ندارند، کار، بسیار سخت خواهد بود.

انتظار می رود که در روزهای آینده خبرهایی مبنی بر تشکیل یک جرگه محدود به منظور رسیدن به توافق با طالبان میان عده ای که مورد تایید و حمایت آمریکا هستند با طالبان، تحت پرچم سازمان ملل منتشر شود.

بدیهی است حکومتی که در آن، نقش مردم کاملا نادیده گرفته شود و بر اساس معاملات پیدا و پنهان خارجی ها شکل بگیرد، نه مشروعیت خواهد داشت و نه فراگیر خواهد بود.

تنها راهکار به هم زدن سناریوی حکومت فراگیر تقلبی، اتحاد همه طیف ها و برگزاری فوری یک جرگه ملی در برابر جرگه ساختگی است‌ تا از طریق برجسته ساختن نظر مردم افغانستان، راهی برای عبور از بحران پیدا شود.

سید احمد موسوی مبلغ